‘istotny, prawdziwy, rzeczywisty’.
‘istotny, prawdziwy, rzeczywisty’.
Od XIV w.; ogsłow. (por. czes. jistý ‘niepewny, niewątpliwy, oczywisty; niezawodny; bezpieczny; ustalony, określony; pewien, jakiś’, ros. ístyj ‘szczery,rzeczywisty, prawdziwy’, sch. ïstī ‘ten sam, ten’) < psłow. *jьstъ ‘ten sam’; za pokrewne uznaje się łot. ĩsts ‘prawdziwy, szczery, właściwy, rzeczywisty’.
W stpol. występowały formy istny / istni / isny ‘wspomniany, rzeczony, wiadomy; główny, podstawowy; zgodny z rzeczywistością lub z prawem; materialny, realny’; starsza postać pozbawiona była przyrostka -ny: od XIV w. występowała forma isty ‘wspomniany, rzeczony, wiadomy; przekonany, niemający wątpliwości;prawdziwy, niewątpliwy, niemylny, pewny; główny, podstawowy’.
‘mieć miejsce w rzeczywistości, być, trwać, egzystować’; od XIX w.;od XVIII w. stosowano formę istnąć
1. ‘żywy organizm, osoba, stworzenie’; 2. ‘osobowość, charakter’; 3. ‘to, co jest w czymś zasadnicze, podstawowe’; 4. stpol. ‘poświadczenie, stwierdzanie aktu prawnego, złożenie oświadczenia, dowód, gwarancja’; 5. też‘majątek’ (XVI w.); od XV w.; podobne w czes. jistota ‘pewność, rzecz pewna; pewność siebie; gwarancja’, białorus. istóta ‘prawdziwe, rzeczywiste położenie czegoś’ i słoweń. istóta ‘identyczność’; podstawą psłow. *jьstota ‘pewność, prawdziwość, rzeczywistość’ – wyraz powstały...
‘naprawdę, niewątpliwie, zupełnie’; przysłówek; od XV w.; utworzonyze starszej postaci isty; w stpol. od XIV w. występowała forma iste ‘właśnie’, a dialektalnie isto ‘naprawdę, rzeczywiście’; dziś stosowany raczej z przyimkami:zaiste przestarzale ‘istotnie, rzeczywiście’ (w stpol. ‘zaprawdę’).