Ludność danego terytorium wzrasta, gdy liczba urodzeń żywych w określonej jednostce czasu (najczęściej rok) przewyższa liczbę zgonów. Różnicę pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów nazywamy przyrostem naturalnym. W celu porównania skali tego zjawiska w ujęciu czasowym i między różnymi państwami lub regionami stosuje się współczynnik przyrostu naturalnego
liczba urodzeń żywych – liczba zgonów
PN = ------------------------------------------ x 1000 [‰]
liczba ludności
Najczęściej wykorzystuje się średnią liczbę ludności w połowie okresu, dla którego liczymy współczynnik (30 czerwca w przypadku roku). Wartości współczynnika najczęściej podajemy w promilach (czyli na 1000 mieszkańców). Jeżeli wartości współczynnika przyrostu naturalnego jest dodatnia, to liczba ludności danego terytorium wzrasta, natomiast ujemne wartości świadczą o jej spadku.
| Regiony/państwa | Współczynniki (w ‰) | ||||
Przyrost naturalny nie jest jednak precyzyjną miarą oddającą faktyczny wzrost lub spadek liczby ludności na danym terytorium, bowiem nie uwzględnia on ruchów migracyjnych, czyli odpływu (emigracji) lub napływu (imigracji) ludności jaki zachodzi w ciągu roku. W celu ustalenia najbliższego prawdzie obrazu liczby mieszkańców danego terytorium oblicza się przyrost rzeczywisty (PRZ), który otrzymujemy po zestawieniu przyrostu naturalnego (PN) i salda migracji (SM). Saldo migracji wyliczamy, odejmując od liczby imigrantów (czyli osób, które napłynęły na dane terytorium)liczbę emigrantów (czyli osób, które je opuściły).
PRZ = PN + SM