Sejm, pierwsza izba polskiego parlamentu, jest powoływany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych, proporcjonalnych, w tajnym głosowaniu.
W wyborach mogą brać udział osoby posiadające czynne prawo wyborcze,czyli prawo wybierania.
Czynne prawo wyborcze posiadają osoby pełnoletnie(powyżej 18. roku życia), które nie zostały pozbawione takiego prawa wyrokiem sądu lub Trybunału Stanu oraz nie są ubezwłasnowolnione z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego.
Bierne prawo wyborcze, czyli prawo wybieralności, ma każdy obywatel polski, który posiada prawo wybierania i ukończył: 21 lat (w przypadku wyborów do Sejmu) lub 30lat (w przypadku wyborów do Senatu). Zorganizowanie wyborów ustala prezydent nie później niż 90 dni przed końcem kadencji. Kadencja Sejmu trwa cztery lata. O ważności przeprowadzonych wyborów decyduje Sąd Najwyższy.
Sejm składa się z 460 posłów. W rozumieniu prawa każdy poseł jest reprezentantem narodu. Z tego względu przysługuje mu wiele szczególnych przywilejów, które mają umożliwić właściwe wypełnianie mandatu poselskiego. Najważniejsze z nich to: immunitet materialny, wyłączający odpowiedzialność materialną, i immunitet procesowy, uniemożliwiający pociągnięcie posłów do odpowiedzialności karnej.O zdjęciu lub ograniczeniu immunitetu decyduje Sejm.
Posłowie posiadają także szereg innych przywilejów, które wspomagają pełne wykonywanie mandatu. Należą do nich: prawo do uposażenia i diet parlamentarnych, prawo do środków na utrzymanie biur poselskich, do bezpłatnych przejazdów publicznymi środkami lokomocji, do urlopu w zakładach pracy w czasie sprawowania funkcji posła. Istnieją także liczne ograniczenia wynikające z pełnionych przez posła funkcji. Dotyczą one zakazu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego. Poseł nie może także łączyć mandatu z innymi funkcjami publicznymi – nie może być wybrany na urząd Prezydenta RP, zasiadać w obu izbach parlamentu. Nie może też łączyć mandatu z funkcją prezesa Najwyższej Izby Kontroli lub Narodowego Banku Polskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich, ambasadora RP, nie może być także prokuratorem, sędzią, żołnierzem w czynnej służbie, policjantem oraz być zatrudnianym w administracji publicznej (z wyłączeniem członka rządu i sekretarza stanu).
Jako ciało ustawodawcze Sejm posiada złożoną strukturę organizacyjną. Takie zorganizowanie ma służyć sprawnemu i efektywnemu działaniu i realizowaniu zadań wyznaczonych przez konstytucję. Strukturę Sejmu prezentuje poniższy schemat.
Organami wewnętrznymi Sejmu są: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów i komisje sejmowe – stałe i nadzwyczajne.
Sejm pracuje podczas posiedzeń plenarnych oraz posiedzeń komisji sejmowych.Wszystkie obrady Sejmu są jawne. W wyjątkowych sytuacjach Sejm może podjąć decyzje o utajnieniu obrad. Kadencja Sejmu trwa cztery lata, ale może zostać skrócona na mocy uchwały Sejmu lub zrządzeniem Prezydenta RP. Prezydent może skrócić kadencję Sejmu w przypadku, gdyby ustawa budżetowa nie została przedstawiona w czasie wymaganym prawem oraz jeśli nie powiodłyby się trzy kolejne próby powołania rządu.
Podstawowe zadania Sejmu RP sprowadzają się do wykonywania funkcji ustawodawczej, kontrolnej oraz do tworzenia lub powoływania organów państwowych. Funkcja ustawodawcza Sejmu polega na inicjowaniu i stanowieniu ustaw i uchwał jako aktów prawnych powszechnie obowiązujących w państwie. Podstawowe zadania Sejmu sprowadzają się do wykonywania wielu funkcji. Najważniejsze z nich prezentuje zamieszczona poniżej tabela.
| Najważniejsze funkcje Sejmu | |
| funkcja ustawodawcza | - inicjowanie i tworzenie ustaw, uchwał i innych aktów prawnych, obowiązujących w państwie |
| funkcja kontrolna | rozpatrywanie sprawozdań, przedstawionych przez Sejmową Komisję Finansów Publicznych, na których podstawie rządowi udzielane jest absolutorium - prace komisji sejmowych - interpelacje i zapytania poselskie - w razie wykrycia nieprawidłowości – złożenie wnioskówo pociągniecie do odpowiedzialności konstytucyjnejurzędników państwowych |
| funkcja kreacyjna | - uczestniczy w tworzeniu i powoływaniu organów państwowych, np. Sejm powołuje i odwołuje Radę Ministrów, powołuje Trybunał Konstytucyjny, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa NIK, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich |
| funkcja ustrojodawcza | - uchwalanie konstytucji oraz ustaw dotyczących ustroju państwa, np. ustawy o samorządzie |
Inicjatywę ustawodawczą posiadają:
- rząd,
- Senat,
- Prezydent,
- grupa co najmniej 15 posłów,
- grupa 100 tys. obywateli.
Poniżej zamieszczono schemat prezentujący przebieg trybu ustawodawczego:
Funkcja kontrolna Sejmu polega na rozpatrywaniu sprawozdań z działalności rządu przedstawionych przez Sejmową Komisję Finansów Publicznych. Na ich podstawie udziela się rządowi absolutorium. Ponadto Sejm poprzez pracę w komisjach, interpelacje poselskie i zapytania kontroluje najważniejsze organy państwowe: Radę Ministrów, NIK,Prezesa NBP. W razie stwierdzenia nieprawidłowości Sejm może podjąć działania zmierzające do pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej urzędników państwowych.Sejm uczestniczy także w tworzeniu lub powoływaniu organów państwowych. Na mocy Konstytucji Sejm powołuje i odwołuje Radę Ministrów, powołuje również Trybunał Konstytucyjny,Trybunał Stanu, posłów-członków Krajowej Rady Sądowniczej i Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Prezesa Narodowego Banku Polskiego i Rzecznika Praw Obywatelskich.