Zdrajcy tradycji

Odrębny temat stanowi zdrada tradycji, w której bohaterowie zostali wychowani. Wiele mówią o asymilacji Żydów,traktowanej przez ortodoksów jako zdrada, powieści noblisty Isaaca Bashevisa Singera – Żyda urodzonego i wychowanego w Polsce, piszącego w Stanach. Także inni żydowscy pisarze przedstawiają problem oddalania się Żydów od ich tradycji i religii. Pisze o tym np. w uhonorowanych Nagrodą Literacką Nike wspomnieniach W ogrodzie pamięci Joanna Olczak-Ronikier. Problem asymilacji Żydów poruszali zresztą już polscy pozytywiści – Eliza Orzeszkowa w powieści Meir Ezofowicz i Bolesław Prus w Lalce (przykład syna starego Szlangbauma i jego dzieci). W popularnych musicalach i filmie o Żydach z Anatewki Skrzypek na dachu mowa o małżeństwie córki, traktowanym przez ojca jako zdrada – dziewczyna wychodzi za goja, więc przestaje być dzieckiem swego ojca. Podobny problem dostrzegamy w filmie Marty Meszaros, poświęconym Edycie Stein Siódmy pokój – kobieta wychowana w żydowskiej tradycji, bardzo kocha swoją matkę, ale czuje się tak, jakby ją zdradziła w chwili, gdy staje się chrześcijanką, w dodatku zakonnicą zakonu kontemplacyjnego (dla hitlerowców Żydówka – Edyta Stein ginie w obozie koncentracyjnym w komorze gazowej).
W niektórych utworach mowa też o zdradzie swojej grupy społecznej i związanej z nią tradycji. O zdradzie tradycji chłopskiej mówi cały nurt tak popularnej po wojnie prozy wiejskiej (Konopielka Edwarda Redlińskiego, powieści Myśliwskiego) czy poezja Tadeusza Nowaka, przedstawiająca awans chłopa na inteligenta.