1. ‘owoc jabłoni’; 2. dialektalnie też ‘jabłoń’; 3. ‘o innych kulistych owocach’; 4. także o ‘niektórych przedmiotach podobnego kształtu’, np. jabłko królewskie ‘kula złota z krzyżykiem – symbol władzy’, jabłko Adama ‘wystająca na szyi chrząstka’; od XV w.; w podobnym znaczeniu m.in. czes. jablko, stczes. jablo, ros. jábłoko, białorus. jábłyk, ukr. jábłuko, sch. jābuka, dawniej jābuko; wszystkie pochodzą od psłow. *(j)ablъko < *(j)ablo z przyrostkiem*-ъko (pierwotnie *(j)ablu-ko); pol....
zdrobniale, pieszczotliwie o ‘jabłku’; od XVI w.; zdrobnienie znane tylko w językach zachsłow.; utworzone od *jablo; w XV w. spotykana też forma jabłeczko
1. ‘substancja trująca wytwarzana przez organizmy żywe’; 2. przenośnie‘złość, wsciekłość, gniew’; od XIV w.; ogsłow. (czes. jed ‘trucizna, jad’, ros. jad (dialektalnie ěd / ad)’ts.’) < psłow. *ědъ ‘wydzielina toksyczna w gruczołach niektórych zwierząt lub znajdująca się w sokach roślin’ < czasownik *ěsti; pierwotnie ‘jedzenie, pokarm’ > ‘trucizna (podawana w jedzeniu)’
‘często lub czasami jeść, stołować się’; forma wielokrotna; od XV w.;ogsłow. (czes. jidat, ros. edáť, słoweń. jédati) < psłow. *ědati ‘jadać, wielokrotnie jeść’
‘pokarm, żywność, pożywienie, jedzenie’; od XV w.; ogsłow. < psłow. *ědlo pierwotnie ‘czynność jedzenia’ > ‘to, co się je, pokarm’
‘dowolny, jaki bądź; którykolwiek’; w stpol. w XV w. w postaci jakikolwie
‘wsparcie, datek dla ubogiego’.
‘iglasty krzew Juniperus’; od XV w.; płnsłow. (por. czes. jalovec,ros. dialektalne jálovec ‘ts.’) < psłow. *jalovъcь ‘ts.’ < psłow. *jalovъ z przyrostkiem*-ъcь; nazwa nadana roślinie ze względu na to, że często nie ma owoców
1. O samicy zwierząt ‘niemająca potomstwa, bezpłodna’; 2. ‘nieurodzajny, dający małe plony lub niedający ich wcale’; 3. przenośnie ‘pozbawiony treści, wyrazu,bezwartościowy’; 4. ‘nieokraszony, mało pożywny’ (o jedzeniu); 5. ‘sterylny, aseptyczny’.
1. ‘targ odbywający się regularnie’; 2. stpol. też ‘podarunek przywieziony z jarmarku’.