Dlaczego Aleksandra Macedońskiego nazywamy wielkim?

Moim zdaniem nazywamy go tak ze względu na jego rozległe podboje, bardzo przemyślaną politykę wewnętrzną oraz to, co wniósł do kultury. Jednak, aby właściwie to wyjaśnić należy najpierw wspomnieć kilka słów o samym Aleksandrze.

Aleksander III Wielki, król Macedonii od 336 r p.n.e, syn Filipa II i Olimpias. Matka zadbała o edukację syna, uczył go bowiem najpierw krewny jego matki, Leonidas, a później sam Arystoteles. Aleksander brał udział w wyprawach wojennych ojca m.in. w bitwie pod Cheroneą w 338 p.n.e. Po zamordowaniu Filipa II przez spiskowców Pauzaniasza objął władzę i kontynuował politykę ojca, m.in. zawarł on przymierze z Grekami.

Wyprawy prowadzone przez Aleksandra Wielkiego zaowocowały na obszarze podbitych państw nie tylko zmianami politycznymi, którymi zajmę się później, ale i kulturalnymi. Kultura grecka rozprzestrzeniała się w tym czasie na obszary Wschodu. Mimo wszystko nie zdominowała ona tamtejszych kultur, ale się z nimi przemieszała. Wzajemnie przenikały się różne prawa, prądy artystyczne, wierzenia, i zasady organizacji państwa. Wspólnym językiem dla wszystkich państw jednakże była greka. Bardzo ceniono sobie helleńskie wykształcenie, a każdy władca zaczął dążyć do tego, by w jego miastach istniały teatry i biblioteki. Dobrym przykładem takiego działania była Aleksandria, ówczesna stolica państwa egipskiego. Tamtejsza dynastia zadbała o to, by miasto miało wyodrębnione dzielnice (np. handlową, administracyjną) i agorę. Za największe osiągnięcie architektoniczne tamtego okresu uważana była latarnia morska na wyspie Faros, niedaleko Aleksandrii. Była to pierwsza taka budowa, uznana za jeden z siedmiu cudów świata. Aleksandria szczyciła się także największą biblioteką starożytności, w której gromadzone były kopie i oryginały dzieł greckich. Wiele miast brało przykład z Aleksandrii, choć na mniejszą skalę. Ośrodkami życia kulturalnego zostały: Milet, Efez, Bizancjum, Antiochia i Pergamon. To ostatnie miasto miało, zaraz po Aleksandrii, największą bibliotekę. W tym okresie nastąpił rozwój najróżniejszych dziedzin sztuki. Najsłynniejsze rzeźby z tamtego czasu to: Nike z Samotraki, Wenus z Milo i Grupa Laokoona. Rozwijało się również malarstwo, w którym pojawiły się nowe tematy, takie jak martwa natura i pejzaż. Oprócz tego rozwinęła się także filozofia. Szczególne znaczenia nabrały: szkoła stoicka założona przez Zenona z Kition i szkoła epikurejska, założona przez Epikura z Samos.

Aleksander był nie tylko świetnym dowódcą i strategiem, ale także genialnym politykiem i znawcą ludzkiej psychiki. Widać to już podczas podbijania przez niego Persji. Monarchia Perska nie była właściwie przygotowana do wojny, bo od czasów króla Kserksesa państwo słabło w wyniku nieumiejętnej polityki i wewnętrznych konfliktów. Pozycja i autorytet królów znacznie podupadły, a coraz większą władzę mieli lokalni książęta. Aleksander doskonale zdawał sobie sprawę ze słabości Persji, więc w roku 334 p.n.e wyruszył na wyprawę, która zakończyła się klęską króla Dariusza III, po której Aleksandra obwołano królem perskim. Wszędzie gdzie przybywał, traktowany był jak król i wyzwoliciel. Aleksander rządził podbitymi terytoriami osobiście. Do pomocy dobierał sobie ludzi najczęściej z macedońskiej arystokracji, ale często również miejscowej. Popierał on małżeństwa mieszane, głównie, dlatego, że chciał zrównać Macedończyków i Persów. Sam poślubił najpierw córkę baktryjskiego księcia, Roksanę, z którą, jak głoszą opowieści, łączyła go prawdziwa miłość, by potem poślubić córkę Dariusza III – Statejrę. W każdym podbitym państwie Aleksander przyjmował ceremoniał dworski i przyłączał wojsko danego kraju do swojego. W roku 324 p.n.e zażądał ubóstwiania swojej osoby i mimo początkowego sprzeciwu greckich miast został uznany za bóstwo. W Egipcie czczono go jako syna boga Ra. Było to świetne posunięcie polityczne, ponieważ jednoczyło to różne narodowości w państwie, a kontrolować imperium, którego rozpiętość wynosiła pięć tysięcy kilometrów to nie lada sztuka.

Aleksander duży nacisk kładł na rozwój gospodarczy swego państwa. Nakazał budowę sieci dróg, a Egipska Aleksandria miała odgrywać rolę najważniejszego centrum handlowego w tamtym świecie. Zakładał również mniejsze miasta, również nazwane jego imieniem.

Do ciekawostek należy między innymi sprawa węzła gordyjskiego. Już to świadczy o sprycie Aleksandra. Węzeł gordyjski był to węzeł splątany z jarzmem i dyszlem królewskiego wozu. Według przepowiedni wyroczni, człowiek, który rozplącze węzeł, zostanie panem Frygii lub, według innych wersji, całej Azji. Gdy do Gordionu przybył Aleksander macedoński dowiedział się o przepowiedni. Jako, że prowadził wtedy podbój imperium perskiego postanowił go rozwiązać, aby pokazać, że to on zdobędzie całą Azję. Według najpopularniejszej wersji Aleksander, gdy zorientował się, że węzła nie da rady się rozplątać w sposób konwencjonalny, po prostu go przeciął mieczem. Z kolei inna wersja mówi, że wyciągnął dyszel, rozłączając w ten sposób części wozu.

Aleksander Macedoński jest nazywany przez nas wielkim ze względu na swoje osiągnięcia społeczne, polityczne i kulturowe. Potrafił osiągnąć w niewielkich odstępach czasu coś, na co inni pracują całe swoje życie. Był to wybitny wódz i polityk, jego poglądy wyprzedzały poglądy współczesnych mu ludzi. Wznosił się on ponad uprzedzenia rasowe, doceniał rolę i znaczenie gospodarki oraz nauki. Niestety śmierć nie pozwoliła mu na zrealizowanie wszystkich jego planów.