1. ‘zagłębiać, zanurzać w wodzie’; 2. ‘powodować, że ktoś, coś tonie’; 3. ‘zamieniać ciało stałe w płynne przez ogrzewanie’; topić się: 4. ‘stawać się płynnym, tajać’ i 5. ‘tonąć’.
Pochodzenie:
Od XV w., ale już w XIV stuleciu czasownik ten występował w postaciach z przedrostkiem; ogsłow. (por. czes. topit, ros. topiť, sch. tòpiti) < psłow. *topiti ‘powodować, że ktoś lub coś tonie, zatapiać, zanurzać w wodzie’, ‘ogrzewać coś, roztapiać’ – czasownik o znaczeniu ‘roztapiać’ pochodzi prawdopodobnie od niezachowanego psłow. czasownika [*tepti] ‘grzać, być ciepłym’ ,ewentualnie bezpośrednio od pie. pierwiastka *tep- ‘być ciepłym’; pochodzenie psłow. *topiti w znaczeniu ‘zanurzać, zatapiać’ jest niepewne – być może było związane z przemianą znaczenia: ‘roztapiać’ > ‘zanurzać w czymś roztopionym’> ‘zanurzać w wodzie, zatapiać’.
Źródło
Topielec, w pojęciach ludu człowiek, który utonął, a duch jego żyje w głębiach wody i żyjących ludzi, gdy się kąpią lub wpadną do wody przypadkiem, rad tam wciąga. Topielec rodzi się także z kobiety brzemiennej, jeżeli w tym stanie utonęła. Jeżeli zaś utonęła matka, zostawiwszy niemowlę przy piersi, to gdy przyniosą dziecię po zachodzie słońca na brzeg wody, wypływa i karmi. Te i tym podobne podania ludowe o topielcach i topielicach zebrał K. Wł. Wójcicki i podał w „Encyklopedyi powszechnej” (tom 25-ty, r. 1867, str. 371). Z dawniejszych pisarzy wspomina o topielcach w XVII wieku Haur.
Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, 1900-1903
poleca
b/d
tonąć
1. ‘pogrążać się w wodzie, iść na dno’; 2. ‘tracić życie przez pogrążenie się w wodzie’; 3. ‘głęboko się pogrążać, zagłębiać się w czymś’; od XV w., ale w formie przedrostkowej (utonąć) już od XIV w.; ogsłow. (por. czes. tonout, ros. tonúť, przestarzale i potocznie topnúť, sch. tònuti) < psłow. *to(p)nąti ‘zacząć się topić, pogrążać się w wodzie’ – czasownik utworzony z przyrostkiem -ną- od psłow. *topiti ‘zatapiać, pogrążać w wodzie’
poleca
100%
2 głosy
toń
1. ‘głębia’; 2. ‘rejon połowów’; 3. stpol. tonia / toń ‘miejsce ciągnięcia sieci na rzece lub jeziorze, głębina wodna’; od XIV w.; ogsłow. (por. czes. tůň /tůn ‘stojąca głęboka woda, głębina w jeziorze, morzu’, ros. tónja ‘łowisko, zaciąg’, słoweń. tônja ‘głębokie miejsce w wodzie; kałuża; bagno, błoto’) < psłow. *tońa (< *topńa) ‘głębokie miejsce w wodzie, głębia’ – nazwa miejsca utworzona przez dodanie przyrostka -ńa do psłow. *topiti ‘zatapiać, pogrążać w wodzie’
poleca
b/d
topiel
1. ‘głębokie miejsce w rzece, w jeziorze, grząskie bagno’; 2. stpol. ‘rozlewisko wodne, jezioro, bagno; niebezpieczna głębia wodna’; od XV w.; pochodzi od czasownika topić w znaczeniu ‘zanurzać w wodzie’
poleca
b/d
topnieć
1. ‘przechodzić ze stanu stałego w ciekły’; 2. potocznie ‘zmniejszać się, ubywać’; od XV w.; pochodzi od dawnego przymiotnika topny ‘łatwy do przetopienia, mogący być stopionym, roztopiony’ utworzonego od czasownik topić w znaczeniu ‘zmieniać ciało stałe w płynne przez podgrzewanie’
poleca
b/d
podtopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
potopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
przetopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
roztopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
stopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
utopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
wtopić się
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
wytopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
zatopić
czasownik przedrostkowy
poleca
b/d
tapiać
forma wielokrotna -tapiać w czasownikach przedrostkowych: podtapiać, przetapiać, roztapiać, wtapiać się, wytapiać, zatapiać.
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta