Krew

być z krwi i kości

błękitna krew

‘arystokratyczne pochodzenie, przynależność do wysokiego rodu; arystokracji’; wyr. rzecz., zapoż. z franc.

coś idzie jak krew z nosa

‘coś przychodzi bardzo ciężko, z trudem, z dużym wysiłkiem’; zwrot; Niestety, to wszystko strasznie się wlecze, można powiedzieć idzie jak krew z nosa. – Internet.

coś komuś mrozi/ścina krew w żyłach

‘coś wywołuje przerażenie, strach, grozę’; zwrot; (…) stało się coś takiego, co wszystkim czworgu zmroziło krew w żyłach. – Pust.

coś weszło komuś w krew

‘coś stało się na zawsze czyjąś cechą, stałym zachowaniem, przyzwyczajeniem, drugą naturą, nałogiem; ktoś się do czegoś bardzo przyzwyczaił’; zwrot; Zdradzanie żony weszło mu już w krew, nie widział w tym nic niewłaściwego, mówił, że musi się wyszumieć. – Internet; Gdy jako kilkulatka tańczyłam krakowiaka na arenie, tata stale mi powtarzał: „Zęby, pokaż zęby”. I proszę, weszło mi to w krew. – „Angora”.

czystej krwi

‘bez domieszki krwi innej rasy; prawdziwy, pełny’; wyr. określ.; zootech.; Amerykanie na konie arabskie czystej krwi wydają w Janowie ogromne sumy. – TVP 1.

do ostatniej kropli krwi

‘do końca, do ostatniego momentu, do śmierci’; wyr. określ., milit.; Walczyli dzielnie, do ostatniej kropli krwi, ale stanowiska nie udało się uratować. – TV Puls.

krew szybciej krąży (w żyłach)

‘ktoś czuje się podniecony, ożywiony, intensywnie przeżywa jakieś emocje’; fraza; Dopiero kiedy zobaczyłem Anię na parkiecie, krew zaczęła mi szybciej krążyć w żyłach. – „Cogito”.

krew ścina się/staje komuś w żyłach

‘ktoś jest przerażony, ogarnia go lęk, strach; gniew; zwrot, medyc.

krew uderza komuś do głowy

‘ktoś bardzo się denerwuje, emocjonuje, podnieca’; zwrot, medyc. (por. nagła krew kogoś zalewa ); Ale w ruchu tym potrącił książkę, a książka spadła na ziemię. Krew uderzyła mu do głowy. – E. Amicis.

krew z krwi i kość z kości

‘potomek, nieodrodne dziecko, ktoś pozostający w bliskim pokrewieństwie’’; wyr. rzecz. oparte na cytacie z Biblii. (Rdz 2, 22-23: „Po czym Pan Bóg z żebra, które wyjął z mężczyzny, zbudował niewiastę. A gdy ją przyprowadził do mężczyzny, mężczyzna powiedział: «Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mojego ciała»”); Już mam ich dwoje przeciwko sobie, przy czym jedno jest moją własną córką, krew z krwi mojej i kość z kości. – K. Grochola.

mieć coś we krwi

‘umieć coś robić bardzo dobrze, bez trudu’; ‘odziedziczyć jakieś zdolności, talenty’; zwrot, medyc.

mieć krew na rękach

‘być sprawcą czyjejś śmierci, przyczynić się do czyjejś śmierci’; zwrot, krymin.; Nie jestem żądny krwi, ale jeśli ktoś ma krew na rękach, nie można mu tak po prostu przebaczyć. – W. Łysiak.

mieć ręce splamione krwią

‘być winnym czyjejś śmierci’; zwrot, krymin.; (…) to dyktator o rękach splamionych krwią, którego bieg wypadków rzucił na śmietnik historii. – W. Łysiak.

młoda/świeża krew

‘ktoś nowy, kreatywny, wnoszący w środowisko coś ożywczego, odmiennego’; wyr. rzecz., medyc.; Przyznaje, że zależało mu na tym, by poszukać młodej krwi, postaci, które zaskoczą go swoimi pomysłami na fotografie (…). – „Cogito”; I pewnie dlatego zaprosił do współpracy m.in. muzyków z Black Eyed Pays, Amerie … taki zastrzyk świeżej krwi. – „Angora”.

(nagła) krew kogoś zalewa

‘ktoś się wścieka, złości, wpada w gniew, furię’; zwrot, medyc. – tak określano udar mózgu, apopleksję; Fanów też zalała krew.

napsuć komuś krwi

‘nadenerwować kogoś, nadokuczać komuś, sprawiać kłopoty, zmartwienia’; zwrot; Musiałaby mi napsuć krwi, żebym zrobił te badania. – TVN.

więzy/węzły krwi

‘pokrewieństwo’; wyr. rzecz.; Łączą ich więzy krwi, trudno więc się dziwić, że tak mocno go popiera i pomaga w realizacji planów. – Internet.

zachować/mieć zimną krew

‘być spokojnym, opanowanym, robić coś bez emocji, rozsądnie, z wyrachowaniem’; zwrot, przyr.; Rząd Ariela Szarona zachował zimną krew. – „Polityka”.

zimna krew

‘spokój, opanowanie’; wyr. rzecz., przyr.; W tej pracy potrzebna jest wrażliwość, umiejętność nawiązywania kontaktów, zimna krew w różnych sytuacjach. – „Cogito”; czy nie stracił/zimnej krwi/kiedy pożar/siedział okrakiem na parapecie – Z. Herbert.

z zimną krwią

‘bez emocji, spokojnie, z wyrachowaniem’; wyr. określ., przyr.; Sebastian Stój strzela bez ostrzeżenia, z zimną krwią.

żądny krwi

‘pragnący zemsty, chcący kogoś zniszczyć, zabić’; wyr. określ.; Nie jestem żądny krwi, ale jeśli ktoś ma krew na rękach, nie można mu tak po prostu przebaczyć. – W. Łysiak.