Miejsce zdobywania wiedzy

Szkoła jest miejscem zdobywania wiedzy. Pan Tadeusz – tytułowy bohater epopei Mickiewicza – powraca do domu stryja właśnie „ze szkół”, gdzie zdobywał teoretyczne wiadomości i życiowe doświadczenie. Takiemu sposobowi edukowania młodzieży starsze pokolenie przeciwstawia inny – zdobywanie życiowego doświadczenia na dworach szanowanych ludzi, uczenie się od nich dobrych obyczajów (Sędzia, Podkomorzy).
Agnisia Niechcicówna z Nocy i dni zostaje wysłana na pensję, by zdobywać wiedzę na wyższym poziomie niż lekcje u prywatnych guwernantek. W przyszłości zaowocuje to możliwością studiowania. Jest to zasługą i wynikiem starań Barbary Niechcicowej, która bardzo dba o edukację swoich dzieci oraz o to, by nie „schłopiały” i nie zostały poddane totalnej indoktrynacji zaborców.