Pogrzeby bohaterów

Specyficzny wydźwięk mają pogrzeby bohaterów. Spalenie zwłok Grażyny– tytułowej bohaterki utworu Adama Mickiewicza, na stosie, tak jak wojownika, jest hołdem złożonym odważnej kobiecie, która wystąpiła w roli męża i zginęła jako dowódca wojsk w walce przeciw Krzyżakom. Jej mąż Litawor oddaje jej cześć, niczym dawne żony, rzucając się na pogrzebowy stos. Role zostały odwrócone – żona wystąpiła w roli męża, mąż w roli żony.
W wierszu Cypriana Kamila Norwida Bema pamięci żałobny rapsod pochówek polskiego dowódcy stylizowany jest na pogrzeb wielkiego wojownika. Już samo słowo rapsod tworzy atmosferę powagi i wzniosłości.
W Panu Wołodyjowskim pogrzeb pana Michała gromadzi tłumy rycerzy płaczących po śmierci „Hektora kamienieckiego”, który miłość do ojczyzny i honor cenił bardziej niż życie. Ksiądz czyta wzruszające słowa, zadaje nieżyjącemu żołnierzowi pytania retoryczne: „szabli nie chwytasz?”, „na koń nie siadasz?”. Wzrusza to zgromadzonych, ale i mobilizuje do działania i walki, zwłaszcza gdy w progach kościoła pojawia się hetman Sobieski, przyszły król, pogromca Turków. To on kontynuować będzie dzieło małego rycerza, które, mimo iż zginął, nie pójdzie na marne. Z kolei dość naturalistyczny wiersz Pogrzeb kapitana Meyznera Juliusza Słowackiego staje się pretekstem do rozważań nad smutnym losem ubogiego emigranta:

Wzięliśmy biedną trumnę ze szpitalu,
Do żebrackiego mieli rzucić dołu;
Ani łzy jednej matczynego żalu,
Ani grobowca nad garstką popiołu!
Wczoraj był pełny młodości i siły –
Jutro nie będzie nawet – i mogiły.
(Juliusz Słowacki, Pogrzeb kapitana Meyznera)