Wiersze Zbigniewa Herberta „Dedal i Ikar” oraz Stanisława Grochowiaka „Ikar”

Wiersze Zbigniewa Herberta ?Dedal i Ikar? oraz Stanisława Grochowiaka ?Ikar?, opisują nam problemy egzystencji jakimi jest pytanie o sens ucieczki od tłumów i brzydoty życia na ziemi. Marzenia, którym oddajemy się bezmyślni jednocześnie zlekcewarzając realia codziennego szarego życia.
Zbigniew Herbert nie chciał ubrać znanego mitu tylko w środki stylistyczne, pragnął przekazać własne spojrzenie w głęboki sens kryjący się pod prastarą opowieścią. W formie dialogu uwypuklił różne postawy bohaterów: rozsądek i trzeźwość umysłu Ikara oraz nierozwagę i marzycielstwo Dedala. Autor ukazał czytelnikowi symbolikę przeciwstawień, używając metafor: ?Niebo tak pełne liści i małych zwierząt? , ?Zły robak który przecina związek rośliny z ziemią?, kojarzy ziemię z realiami życia, a niebo jako odległe i nieosiągalne jak marzenia. Skrzydła uznaje za przenośnie: ? ...są tylko ozdobą a ty stąpasz po łące... ?

Jednym z marzeń człowieka ukazanym w wierszu jest chęć wyzwolenia się z ograniczeń własnej natury. Metafora: ?Ramiona bolą od bicia w próżnię? w wypowiedzi Ikara przedstawia rozczarowanie przez nie osiągnięcie swoich marzeń, a personifikacja ?nogi drętwieją i tęsknią do kolców... ? i epitet wzmocniony oksymoronem ?...zakłopotany cały w ciemnych promieniach ziemi?, uwypuklają tęsknotę za trudem życia na ziemi. Wyrażona w opisie katastrofy rzeczywistość mityczna, która nęci człowieka wydając się lepsza, lecz później zawodzi nas stając się niebezpieczna, konfrontuje z normalnym ziemskim życiem, które boli, lecz zarazem daje nam pewność i bezpieczeństwo.
Herbert bardzo często nawiązuje do obrazu Breughla: ?Upadek Ikara? , oraz do kontekstów filozoficznych Platona i Demokryta. Autor troszczy się o ludzi, którzy nie umieją uwierzyć w siebie, nie umieją marzyć. Chciałby zachować równowagę pomiędzy trudami życia codziennego i ograniczeniami natury ludzkiej, a chęcią wyzwolenia się z nich. W tym celu użył komentarza i wydzielonego graficznie wezwania do modlitwy.

Stanisław Grochowiak swój wiersz pt: ?Ikar? dedykuje Julianowi Przybosiowi. Napisał go także w formie dialogu podejmując konwersacje z czytelnikami. Twórca wiersza powołuje do życia świat przedmiotów martwych. Używa w tym celu metafor: ? ... na lodowisku tańczące koszule... ?, ma dylemat, opisywać prawdę żywą i trudną, czy też marzenia piękne i wydumane. W trzeciej zwrotce używając anafory:

?Oto Ikar wzlatuje ...
Oto Ikar upada ...?

Opisuje nam lot Ikara, porównując go do trudów życia codziennego, wzlotów i upadków. Wysiłki praczki i znoszone przez nią cierpienia zestawione są z nadziejami i klęską mitycznego Ikara. ?Ikarowy lot? symbolizuje oddanie się marzeniom, ale jednocześnie zlekceważenie realiów życia, powoduje katastrofę. Czwarta strofa opisuje nam wygląd starej, brzydkiej i spracowanej praczki, w tym celu zostało użyte porównanie: ? ...twarz kobiety jak pole usiane chrustem gonitwy... ? Autor zastanawia się, czy prawdziwej rzeczywistości nie dałoby się zmienić. Próbuje ją upiększyć, lecz wywołuje przy tym sztuczność. W ostatniej zwrotce Grochowiak podejmuje polemikę z pięknem wydumanym, bierze w obronę rzeczy zwykłe, przedmioty codziennego użytku, piękno zwykłych przedmiotów. Autor zastanawia się także, czy można wykląć Breughla za to, że maluje prawdziwe, brutalne życie i, że na pierwszym planie jest wół a nie Ikar. Broni malarza pochwalając jego sztukę prawdziwą.
Interpretując oba wiersze można stwierdzić, że oba utwory odnoszą się do tego samego mitu o Dedalu i Ikarze funkcjonującego w wymiarze indywidualnym i ogólnoludzkim. Charakter obu wierszy jest dialogowy przypominający dramat wraz z relacją napięć obu przeciwstawień: realność-marzenie, ziemia-niebo, do których autorzy się odnoszą. Herbert prezentuje dwie postawy ludzkie Dedala i Ikara, Grochowiak uwypukla dwie kategorie estetyczne brzydotę i piękno w sztuce.

Obaj twórcy są zafascynowani sztuką, w wierszach bardzo silnie wyrażony jest kontekst malarski. Herbert stale odwoływuje się do malarskich środków wyrazu: koloru, światła , cieni, tęczy, a w obu wierszach jest wyraźna aluzja do obrazu Breughla ?Upadek Ikara?. Oba wiersze odnoszą się do problemu istnienia jakim jest pytanie o sens ucieczki od szarego i brzydkiego życia na ziemi w idealistyczne piękno-marzenia.

Nasze życie, to nie tylko świat, który nas otacza, codzienne szare i nudne życie, to także nasze małe światy w, których możemy być sami ze swoimi marzeniami. Gdy oddajemy się marzeniom zapominamy o kłopotach i problemach jakie napotykają nas codziennie, lecz nie możemy oddać się im bezgranicznie, bo nie będziemy mogli oddzielić rzeczywistości od naszych wydumanych marzeń.
Myślę, że każdy ma prawo do marzeń i z pewnością wiele z nas codziennie fantazjuje, pragnąc, by ich marzenia urzeczywistniły się. Gdy będziemy w nie wierzyć i dążyć do ich zrealizowania nasze serca napełnią się powietrzem i będzie nam łatwiej urzeczywistnić nawet pragnienia nierealne.