Grecja i Rzym w pigułce

ANTYK

Pojęcie antyk odnosi się do kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Obejmuje okres od XII w. p.n.e. do Upadku Cesarstwa Rzymskiego w 476 r. n.e.

GRECJA

Około 3000 lat temu pojawiła się kultura , która wyznaczyła wzorce estetyczne w Europie.
Tworzyli ją kochający piękno starożytni Grecy. Zamieszkiwali oni tereny górzyste, mieli też rozwiniętą linię brzegową.
Politeizm – wiara w wielu bogów.
Grecy wyobrażali ich sobie antropomorficznie, czyli tak jak ludzi.
Mit – opowieść o bogach.
Mitologia – zbiór mitów.

Nauka
Grecy dali początek filozofii, czyli wiedzy poszukującej odpowiedzi na pytania dotyczące człowieka oraz świata.
Jednym z działów filozofii jest estetyka, czyli nauka o pięknie.

Literatura
W VIII w. p.n.e. grecki pisarz Homer napisał pierwsze poematy epickie: Iliadę i Odyseję.
Najwybitniejsi tragicy greccy to Sofokles i Eurypides. Najbardziej znany komediopisarz grecki to Arystofanes.

Rzeźba (sztuki plastyczne)
Artyści greccy inspirowali się naturą, a szczególną uwagą darzyli człowieka. Wpatrywali się w pracę mięśni sportowców i starali się je wiernie odtworzyć.

Sztuka grecka obfituje w akty, czyli sylwetki nagich kobiet i mężczyzn. Tworzyli je w celu ukazania piękna ludzkiego ciała.
- Grupa Laokoona – jedna z najpiękniejszych greckich rzeźb.
- Posąg Diadumenosa – twórcą rzeźby jest Poliklet.
- Posąg Ateny Partenos – wykonał ją najwybitniejszy grecki rzeźbiarz Fidiasz.

Muzyka
Muzyka starogrecka opierała się przede wszystkim na śpiewie, a instrumenty, które mu towarzyszyły powtarzały linię metodyczną głosu. Grecy lubili muzykę łagodną i spokojną.
Taniec grecki miał charakter obrzędowy, rozrywkowy i sportowy.

Instrumenty starogreckie:
- Lira
- Fet
- Syrinx (rząd połączonych piszczałek różnej długości, znane również pod nazwą fletnia pana. Obecnie instrument ten jest wykorzystywany w muzyce latynoskiej i ludowej).

Grecy tworzyli sztukę synkretyczną tzn. łączyli różne dziedziny sztuki w jedną całość. Grekom zawdzięczamy m.in. takie pojęcia muzyczne jak:
- Chór
- Orkiestra
- Gama
- Harmonia

Architektura
Grecy budowali piękne domy, jednak najwspanialsze stawiali świątynie dla bogów. Świątynie budowane były z kamienia, który był malowany, czyli polichromowany.
Budowano je na planie prostokąta lub koła.
W fasadzie czyli z przodu budowli umieszczano kolumny. Większe miały jeden lub dwa rzędy kolumn dookoła. Ponad nimi przebiegał fryz, czyli ozdobny pas poziomy umieszczony w górnej części ściany lub muru, pokryty malowidłem lub płaskorzeźbą.
Świątynie pokryte były dwuspadowymi dachami, podniesionymi w środku, a opadającymi ku bokom. Dzięki temu tworzyły się trójkątne tympanony, które wypełniano rzeźbami. W każdej świątyni był posąg boga, któremu była poświęcona.

Grecy stawiali także gmachy użyteczności publicznej:
- Stadiony sportowe
- Teatry
- Sale zebrań
- Galerie sztuki.

Greckie style architektoniczne:
- Styl dorycki
Kolumna dość masywna, nie ma podstawy, a głowicę (kapitel) tworzą dwie płyty: okrągła i kwadratowa. Trzon kolumny jest żłobkowany.
- Styl joński
Kolumny wyższe i smuklejsze, mają podstawę, a kapitel ozdabiają woluty (zwinięcia w kształcie baranich rogów), trzon kolumny żłobkowane.
- Styl koryncki
Kolumny bardzo smukłe, mają podstawę, głowica przypomina kosz z liśćmi akantu, trzon kolumny żłobkowany.

RZYM

Starożytni Rzymianie wywodzili się z Płw. Apenińskiego. Podbili Grecję w II w. p.n.e., nie niszcząc jednak, lecz przejmując jej wspaniałą kulturę i sztukę.
Do greckiego zmysłu piękna oddali swoje osiągnięcia techniczne.
Przejęli od Greków religię, lecz nadali bogom inne imiona. Mitologię wzbogacili o własne legendy.
Rzymskie zabytki znajdują się wokół Morza Śródziemnego, ponieważ opanowali oni wszystkie wybrzeża i krainy leżące na tym terenie.

Rzeźba
W Rzymie wznoszono różne rodzaje pomników. Należą do nich wolnostojące kolumny, na których umieszczano posągi cesarzy (kolumnę obiegał dekoracyjny fryz) oraz łuki triumfalne pokryte rzeźbami i płaskorzeźbami, ukazującymi wydarzenia historyczne związane z panowaniem cesarzy.

Muzyka
Rzymianie chętnie grali na instrumentach dętych, blaszanych i bębnach. Lubili muzykę głośną i agresywną. Rzymianie używali także greckich instrumentów muzycznych, takich jak aulos i lira.

Architektura
Biedni Rzymianie mieszkali w wielopiętrowych kamienicach. Bogaci stawiali domy zwane willami, które pośrodku miały dziedziniec tzw. Atrium, gdzie znajdowała się sadzawka z wodą deszczową. Wznosili również dużo budynków użyteczności publicznej. Budowali również świątynie dla swoich bogów, do których można było wejść tylko jednym wejściem z przodu.

Rzymskie nowości techniczne:
- Opanowali technikę wyrobu zapraw i tynków
- Wyrabiali cement z wapna i popiołów wulkanicznych
- Stosowali na wielką skalę konstrukcje łukowe (akwedukty, mosty, łuki triumfalne)
- Akwedukty, czyli wodociągi, którymi Rzymianie doprowadzali wodę do miast
- Wynalezienie kopuły, która często od środka pokryta była kasetonami