Podział ziem Polskich

Podział ziem polskich między III Rzeszę i Związek Radziecki został już wstępnie dokonany przez przedstawicieli tych państw w tajnym protokole ustanowionym na zawartym 23 sierpnia 1939 roku w Moskwie pakcie Ribbentrop - Mołotow. 28 września 1939 roku rządy Niemiec i ZSRR zawarły w Moskwie kolejne porozumienie - traktat "O granicach i przyjaźni", a zawierał on nowy podział ziem polskich między te dwa mocarstwa. Dotychczasowa granica oddzielająca niemiecko - radzieckie interesy w Polsce ustalona w pakcie Ribbentrop - Mołotow na linii rzek: Narwi, Wisły i Sanu została nieco zmodyfikowana. ZSRR "odstąpił" Niemcom województwo lubelskie i część warszawskiego w zamian za rezygnację Rzeszy ze swoich wpływów na Litwie, którą wraz z Łotwą i Estonią Hitler uznał za strefę wpływów radzieckich. Traktat z 28 września '39 oznaczało podział Polski na dwie strefy okupacyjne - niemiecką i radziecką. Okupowane przez Niemców ziemie polskie zostały podzielone na dwie części: Pomorze, Wolne Miasto Gdańsk, Wielkopolska i Górny Śląsk zostały włączone bezpośrednio do III Rzeszy, natomiast na pozostałych terenach zostało utworzone Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie, którego pierwszym Generalnym Gubernatorem został Hans Frank.Od pierwszych dni okupacji Niemcy dążyli do zagłady narodu polskiego drogą biologicznego wyniszczenia, germanizacji, prześladowań i przesiedleń. Ostrzej zamierzenia te były realizowane na terenach bezpośrednio włączonych do Trzeciej Rzeszy. Niemcy planowali w przeciągu 10 lat usunąć z tych terenów wszelkie ślady polskości. Na tych ziemiach został jako obowiązkowy język wprowadzony niemiecki, rozpoczęto masowe, brutalne przesiedlenia ludności polskiej na tereny Generalnej Guberni lub na roboty przymusowe do Niemiec. Rozpoczęły się także masowe aresztowania, wywózki do obozów koncentracyjnych i publiczne egzekucje. Wszelkie dobra ziemskie, majątki, zakłady przemysłowe itp. osób wysiedlanych były konfiskowane lub przekazywane niemieckim kolonistą. Szczególnie prześladowana była inteligencja oraz ludność żydowska i cygańska. Ludność Żydowska była wywożona do obozów w Oświęcimiu Brzezince, Treblince i Majdanek. Byli oni tam ograbiani ze swoich dorobków, zmuszani do pracy a większość z nich od razu prowadzona do pieców krematoryjnych.
W każdym większym mieście była odizolowana od reszty miasta dzielnica, na terenie której mieściło się getto żydowskie. Warunki w takich gettach były ciężkie do zniesienia, dlatego duża część zamieszkujących je Żydów umierała na ich terenie, a pozostali byli masowo wywożeni do obozów zagłady. Największe w Europie getto żydowskie mieściło się w Warszawie, w którym to na niewielkim terenie Niemcy zamknęli około pół miliona Żydów. Powstanie w getcie warszawskim wybuchło w wigilię żydowskiego święta Paschy 19 kwietnia 1943 roku a 16 maja Jurgen Stroop nakazał wysadzenie synagogi na ul. Tłomackie. Z tą datą wiąże się upadek powstania.

Podczas powstania całe getto zostało spalone, a po jego zakończeniu ruiny zostały wysadzone w powietrze. W starciach zginęło ok. 7 000 Żydów, 50 000 zostało wywiezionych do Treblinki.

Agresja ZSRR na ziemie polskie 17 IX 1939 zapoczątkowała okres okupacji radzieckiej wschodnich obszarów Rzeczpospolitej. Granica niemiecko-radziecka przebiegała wzdłuż Pisy i Narwi do Ostrołęki, następnie Bugiem w górę rzeki do Małkini i od Leżajska w górę Sanu. Zajęte w wyniku działań wojsk niemieckich miasta, m.in.: Brześć, Augustów, Białystok, Przemyśl, hitlerowcy przekazali ZSRR. Wilno wraz z okręgiem, zajęte we wrześniu 1939 przez Armię Czerwoną, zostało przekazane Litwie. 11 października na terenach zachodniej Ukrainy, a 12 X 1939 na terenach białoruskich ogłoszono proklamacje wzywające do wyborów do Zgromadzeń Ludowych. Przeprowadzone pod terrorem, sfałszowane wybory stały się podstawą formalnego wcielenia okupowanych ziem Rzeczpospolitej do republik radzieckich: białoruskiej i ukraińskiej. 21 VII 1940 Litwa, w skład której wchodził przedwojenny polski okręg wileński, została przyłączona do ZSRR

Już w październiku 1939 dokonano na szeroką skalę aresztowań pozostających jeszcze na wolności oficerów Wojska Polskiego, funkcjonariuszy policji, Straży Granicznej i Więziennej, osób pracujących w polskim aparacie sprawiedliwości, działaczy politycznych i społecznych, przemysłowców, handlowców, ziemian oraz osób podejrzanych o postawę antyradziecką. Aresztowanych osadzano w obozach jenieckich i w więzieniach. Część oficerów, funkcjonariuszy policji i Straży Granicznej zamordowano w Katyniu, Miednoje i Charkowie. Dekretem Rady Najwyższej ZSRR z dnia 29 XI 1939 nadano obywatelstwo radzieckie wszystkim mieszkańcom terenów włączonych do republik radzieckich

Fakt ten w niczym nie przeszkodził władzom komunistycznym w przeprowadzeniu na ogromną skalę deportacji ludności z terenów okupowanych w głąb ZSRR. Deportacje przeprowadzone w lutym 1940 objęły 220 tys. osób, w kwietniu 320 tys., na przełomie czerwca i lipca wywieziono kolejnych 240 tys. osób. Czwartą, ostatnią deportację przeprowadzono tuż przed atakiem niemieckim w czerwcu 1941 - objęła ona 300 tys. ludzi. Wywożono nie tylko Polaków, na ogólną liczbę ok. 1,2 mln osób 40% stanowili Żydzi, Ukraińcy i Białorusini. Wśród deportowanych znalazło się także wielu polskich komunistów. Warunki wywózki, pobyt w łagrach i nowo organizowanych osiedlach, m.in. w Kirgizji, powodowały bardzo wysoką śmiertelność.

Tragicznie zakończył się także los około 230 tys. polskich jeńców wojennych (głównie oficerów służby czynnej i rezerwy), którzy we wrześniu 1939 roku dostali się do niewoli radzieckiej. Byli oni zsyłani do obozów pracy niewolniczej (łagrów), gdzie wielu z nich zginęło. W marcu 1940 roku na Kremlu zapadła decyzja o likwidacji polskich oficerów, którą osobiście podpisał Stalin. W latach 1939 - 1941 w wyniku różnych form eksterminacji zginęło ponad 150 tys. polskich jeńców wojennych, lecz ich liczba ciągle wzrasta na skutek odkrywania coraz to nowych grobów Polaków na terenie byłego ZSRR.Dla 15 tys. oficerów polskich zostały utworzone specjalne obozy w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Prawie wszyscy więśniowie tych obozów zostali wymordowani, głównie w Katyniu , Charkowie i Miednoje