Przyczyny bezrobocia

Za główną przyczynę bezrobocia w Polsce uważa się nałożenie nowych stosunków rynkowych na starą strukturę gospodarczą i rządzącą w niej mechanizacji. Związane z tymi czynnikami ograniczenia tych zjawisk pracy utrudnia zmniejszania bezrobocia i czyni je zjawiskiem trwałym.

Bezrobocie występuje wówczas, gdy liczba osób poszukujących pracy jest większa niż liczba ludzi zdolnych do pracy, chcących pracować i akceptujących istniejący poziom wynagrodzeń, pozostaje bez pracy.

 Pracodawcy mogą obawiać się zatrudniania osób pomimo, że aktualnie potrzebują siły roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia kiedy popyt będzie mniejszy. Sytuację tą rozwiązać mogą w pewnym stopniu inne formy zatrudniania, takie jak umowy na czas określony, umowy o dzieło, czy zlecenia.
Istnieje wiele powodów, dla których osoby chcące pracować i zdolne do pracy nie pracują:
Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy, a jej podjęciem w nowym mija pewien czas. Ten typ bezrobocia określa się mianem bezrobocia frykcyjnego i jest ono zazwyczaj niskie a także nie ma większego wpływu na gospodarkę.
PRZYCZYNY BEZROBOCIA TO RÓWNIEŻ:
 głęboka recesja (spadek ogólnej aktywności gospodarczej);
Przyczyną dużego wzrostu bezrobocia stała się recesja ekonomiczna(Recesja to zjawisko makroekonomiczne polegające na znacznym zahamowaniu tempa wzrostu gospodarczego, skutkujące nawet spadkiem produktu krajowego brutto*)
*PKB pozwala doskonale ocenić w jakim stanie znajduje się gospodarka danego kraju, czyli po prostu czy jest dobrze, czy źle. Jest to dochód, jaki został wytworzony tylko i wyłącznie na geograficznym obszarze Polski, zarówno przez Polaków, jak i obcokrajowców. Dochodów uzyskanych przez Polaków za granicą nie wlicza się do PKB Polski.
 spadek produkcji spowodowany obniżeniem popytu konsumpcyjnego;
 zahamowanie procesów inwestycyjnych i likwidacja niektórych gałęzi przemysłu;
 inwestycje w nowe technologie i urządzenia(zmniejsza zapotrzebowanie na siłę roboczą);
wprowadzenie nowych technologii oszczędzającej pracę ludzką, niedostosowanie kwalifikacji osób poszukujących pracy do tych technologii, restrukturyzacja przemysłu, zmiany w organizacji pracy. Obecnie w procesach produkcji większość stanowisk pracy zastępowana jest przez pracę komputerów i maszyn. W związku z tym liczba miejsc pracy została znacznie ograniczona.
Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę właśnie ze względu na przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi przemysłu (tzw. bezrobocie strukturalne). W Polsce jest to bardzo duża grupa, co jest spowodowane między innymi nadmiernym zatrudnieniem w okresie gospodarki planowanej a także restrukturyzacją przemysłu. Do tej grupy bezrobotnych należą m.in. górnicy, hutnicy, stoczniowcy, pracownicy PGR-ów. Duża liczba bezrobotnych, bez odpowiednich kwalifikacji, na niewielkim obszarze powoduje, że gospodarka regionu (często osłabiona upadkiem firm, w których bezrobotni poprzednio pracowali) nie może stworzyć wystarczająco szybko miejsc pracy i wchłonąć bezrobotnych. Bezrobocie takie utrzymuje się przez wiele lat na wysokim poziomie.
 wyż demograficzny (na rynek pracy wchodzi prawie dwukrotnie więcej ludzi młodych, kończących szkoły, niż odejdzie ludzi starszych na wypracowane emerytury);
Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych specjalności). Wymagają one długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało produktywnymi. Z tego powodu absolwenci często nie mogą znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt na pracowników w danej branży.
 wysokie koszty pracy (składki ZUS, Fundusz Pracy) nie zachęcają przedsiębiorców do tworzenia nowych miejsc pracy;
Osoby potrafiące wytworzyć wartość dodaną* na poziomie X, a których koszt zatrudnienia (płaca minimalna, podatki, składki na ubezpieczenie społeczne, koszty przeszkoleń i inne) są większe od X nie znajdą zatrudnienia. Obniżenie podatków lub płacy minimalnej może spowodować zwiększenie zatrudnienia w tej grupie, jest jednak politycznie kontrowersyjne.
*Wartość dodana - przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji. W działalności gospodarczej jest to różnica między całkowitym utargiem a całkowitymi kosztami zasobów zewnętrznych zużytych do produkcji (kosztem surowców, energii i usług zewnętrznych związanych z daną produkcją).
 przenoszenie zakładów do innego regionu
Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy. Ze względu na niewielką mobilność ludności (niechęć do przeprowadzki do miasta i trudności takiej przeprowadzki) oraz wysokie koszty dojazdu osobom takim trudno znaleźć zatrudnienie.


Bibliografia:

1.”Socjologia bezrobocia”, Katowice 1999, wyd. BPS, T. Borkowski, A. Marcinkowski;

2. Materiały wykorzystane z następujących stron internetowych:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezrobocie
http://www.ipe.pl/archiwum/+/html/prace/kubak/wejscie_na_rynek_pracy.htm ;

3. „Wiedza o społeczeństwie” kl. III, Warszawa 2001, wyd. „ŻAK”, I. Kuczałek, D. Ura;