Analiza miłości u Karpińskiego w wierszu "Przypomnienie dawnej miłości" oraz z fragmentu monologu Gustawa z "Dziadów cz.4"

Z całą pewnością można stwierdzić, że miłość jest jednym z najczęściej wykorzystywanych motywów literackich. Różne są jednak jej oblicza a w literaturze nie brak przykładów par szczęśliwych lub takich, które cierpią z powodu niespełnienia bądź przeszkód. Jak widać, miłość nie jedno ma imię.
Właśnie temat miłości łączy utwory „Przypomnienie dawnej miłości” Karpińskiego oraz fragment „Dziadów – części IV” Mickiewicza, w obu przypadkach jest to miłość nieszczęśliwa, która nie mimo szczęśliwych początków, została skazana na niepowodzenie.
Dzieło Franciszka Karpińskiego ukazuje miłość podmiotu lirycznego do Justyny. Narrator opowiada pokrótce przebieg spotkań z ukochaną, mówi:

„Oczy w oczy patrzyły,
Ręka rękę ściskała,
Usta nam się złączyły,
Dusza z duszą gadała”,

oddaje w ten sposób charakter ich miłości, która nie ogranicza się tylko do rozmowy na ulubione tematy. Kochankowie wymieniają pocałunki i uściski, są ze sobą blisko a ich uczucie to doznanie nie tylko cielesne, ale również psychiczne – obydwoje muszą się bardzo dobrze rozumieć. Jednakże kiedy nie mogą już być razem, podmiot liryczny poddaje się biernie losowi o którym mówi „gniewny” i to właśnie jego obwinia o koniec ich związku.
Istotną rolę odgrywa tu również natura, która współgra z uczuciami i położeniem kochanków. Zakochani spotykają się w lesie, pod jaworem, który staje się pewnego rodzaju symbolem ich miłości. To na jego korze obydwoje znaczą swoje imiona. Niemniej jednak gdy muszą się rozstać, odzwierciedla się to również w naturze: las zarasta, a znaki na ich drzewie zostają wycięte przez pasterza. Narrator cierpi z tego powodu, tęskni za Justyną, ale jest pasywny i nie walczy o nią.
Karpiński, opisując miłość dwojga ludzi, posłużył się sielanką, jednym z charakterystycznych utworów oświecenia. Zobrazował uczucie do Justyny poprzez prosty aczkolwiek pełen emocji monolog liryczny, w którym zza prostych zdań wyłania się uczucie pełne czułości i oddania. Utwór charakteryzuje się regularna budową stroficzną, w którym każdy wiersz ma 7 głosek, brak w nim wyszukanych środków stylistycznych – autor ogranicza się do epitetów („słodkie wieczory”, „pasterz niebaczny”), wykrzyknień, rymów końcowych przeplatanych, stosuje również apostrofy do nieobecnej Justyny. Całe dzieło utrzymane jest w nastroju sentymentalnym, spokojnym oraz nawiązuje do twórczości ludowej na co wskazuje również tytuł – pieśń pasterska.

W przedstawionym fragmencie „Dziadów” bohaterem jest Gustaw, samobójca, który opowiada o swej niespełnionej miłości do kobiety, jednakowoż jego uczucie jest gwałtowne, pełne sprzeczności: Gustaw kocha i nienawidzi, rozpływa się nad dobrocią ukochanej by za chwilę mówić tylko o jej wadach i bólu, jaki mu zadała. Narrator przybliża nam historię swojej nieszczęśliwej miłości, wspomina miejsce spotkań:

„Tu mnie pierwszej rozmowy uczciła wyrazem,
Tutaj, na wzgórku, Russa czytaliśmy razem;
Altankę jej pod tymi uwiązałem chłody,
Z tych lasów przynosiłem kwiateczki, jagody”.

Znowu widoczna jest rola natury i otoczenia: kiedy bohater był szczęśliwy, panowała wiosna (zbierał kwiaty), obecnie, po śmierci, nawiedzając owo wyżej wspomniane miejsce, króluje jesień, dokładniej pochmurna noc jesienna. Bohater mówi o ukochanej w sposób chaotyczny, stwierdzając początkowo, iż „Bóg urządził ku wspólnemu życiu”, lecz w dalszej mowie zaprzecza swoim słowom usprawiedliwiając niespełnione uczucie i przypisując winę sobie, jakoby on uroił sobie możliwość szczęśliwego życia z kochanką. Marzy o tym, by kobieta wspominała go i żałowała po nim, ale w uniesieniu krzyczy, że nie potrzebuje jej łez po sobie. Przy końcu zabija się z rozpaczy. Jego pełen zwrotów uczuciowych i emocjonalnych monolog insynuuje szaleństwo.
Mickiewicz przedstawił historię nieszczęśliwej, wręcz obłąkańczej miłości do kobiety; panuje pogląd, iż w części czwartej „Dziadów” opisał historię swojego uczucia do Maryli Wereszczakówny, która wyszła za mąż za innego. Utwór ma cechy liryczne (ukazuje przeżycia wewnętrzne za pomocą wypowiedzi monologicznej, odznaczającej się subiektywizmem i ekspresją) oraz dramatyczne (przez wzgląd na występujące didaskalia i tragiczne zakończenie) – mamy do czynienia z synkretyzmem rodzajowym, który to Mickiewicz bardzo sobie upodobał. Kompozycja wypowiedzi podmiotu lirycznego jest nieregularna, występują liczne wykrzyknienia oraz pytania retoryczne, nie bez przyczyny zastosowano także hiperbole, które jeszcze lepiej oddają uniesienie podmiotu lirycznego. Nastrój utworu, zobrazowany przez środki stylistyczne oraz didaskalia jest pełen emocji oraz kontrastów.

Obydwa dzieła mają cechy wspólne: łączy je motyw nieszczęśliwej miłości, forma przekazu (monolog), podmiotami mówiącymi są kochankowie wspominający utracone uczucie kobiety, którą kochali miłością prawdziwą i jedyną, w obydwu zakochanym parom towarzyszy natura, która skutecznie i prawdziwie oddaje stany ich emocjonalne oraz wśród której odbywają się spotkania zakochanych. Jednakowoż autorzy utworów tworzyli w różnych epokach, stąd różnice, przeważnie w kompozycji oraz doborze środków stylistycznych.
Dzięki zestawieniu „Przypomnienia dawnej miłości” Franciszka Karpińskiego z fragmentem „Dziadów – części IV” Adama Mickiewicza widać, w jak różny sposób można mówić o niespełnionej miłości. Obydwa dzieła poruszają piękny i wszechobecny temat, ukazując go na różne sposoby - w duchu sentymentalizmu i romantyzmu.