Analiza i interpretacja wiersza Tetmajera pt. "Hymn do Nirwany".

Kazimierz Przerwa - Tetmajer to jeden z głównych przedstawicieli dekadentyzmu okresu Młodej Polski. Dekadentyzm -pojęcie to wywodzi się od tytułu francuskiego pisma literackiego „Decadent” założonego w 1886r przez Anatola Baju. Termin ten w szerszym sensie oznacza schyłek, rozpad jakiejś kulturowej formacji, wyraża przekonanie o nieuchronności schyłku kultury, starzeniu się społeczeństw, o bankructwie dotychczasowych ideałów i wyczerpaniu się zdolności do tworzenia nowych. Kryzys pod koniec XIXw spowodował spadek energii twórczej niektórych kręgów artystycznych i ich pogrążenie się w biedzie czy wręcz katastroficznej apatii.

Dekadentyzm był to prąd duchowy, światopoglądowy odłam, rodzaj psychologicznej postawy jawnych grup społecznych, których cechowała niewiara w kulturotwórczą rolę mieszczaństwa i w sens pracy dla ogółu. Literackie wypowiedzi twórców z tego kręgu cechuje skrajny pesymizm mający źródło w filozofii Schopenhauera. Przedstawiciele tego też nurtu byli zmęczeni życiem oraz egzystencją.

„Hymn do Nirwany” to pochwała dla Nirwany.

W filozofii orientalnej jest to oderwanie się od problemów, osiągnięcie stanu prawdy, nieistnienia, niebytu. Podmiot liryczny w utworze oczekuje jej przyjścia, czekając na nią, jak na zbawienie:

„przyjdź twe królestwo jako na ziemi, tak
i w niebie”. Jest to wezwanie do bóstwa, prośba
o ratunek i wyzwolenie ze świata, który nas otacza.

W utworze tym Nirwana jest adresatem wiersza, który może zniszczyć panujące zło oraz ludzką podłość. Nirwana to tak naprawdę całkowita niewiara w to co się wydarzy, zniechęcenie i pożądanie, ucieczka w niebyt. Autor apeluje do niej poprzez modlitewny ton oraz poetyckie przedstawienie zażaleń oraz przyczyń wezwania. Poeta uważa, iż życie to pasmo cierpień i klęsk, a sens naszej egzystencji zostaje umniejszony poprzez ludzką podłość. Podmiot liryczny wprost błaga Nirwanę o ucieczkę w zapomnienie.

„Hymn do Nirwany” to sytuacja apelu podmiotu lirycznego do Nirwany, który błaga ją, aby ulitowała się nad egzystencją i istnieniem ludzkim. Jest to monolog liryczny: „z otchłani klęsk i cierpień podnoszę głos do ciebie”. Podmiot liryczny to sam autor wiersza, człowiek oczytany, który żyje i tworzy w dekadentyźmie. Utwór ten to hymn, czyli podniosła i wzniosła modlitwa, występuje tu patos. Jest to liryka religijna, ponieważ wiersz ten przypomina modlitwę „Ojcze nasz”. Hymn ten to inwokacja – nastawienie na adresata – Nirwanę. W wierszu występują anafory, wykrzyknienia, powtórzenia np. „Nirwano”, a także uosobienie „tarza się moja dusza”. Jest to piętnastozwrotkowiec, o układzie rymów abab. Nastrój wiersza jest podniosły, występuje patos. Występuje odwołanie do modlitwy „Ojcze nasz”.

Wiersz ten ma charakter modlitwy, a nawet litanii. W utworze tym opisani są ludzie, którzy sami siebie niszczą poprzez brak szacunku, upokorzenia oraz cierpienia. Świat to niedola, pełna męki, z której nie można się wyrwać. Podmiot liryczny nie chce tak żyć, ten świat go przytłacza. Uważa, iż droga oddzielająca świat od Nirwany jest drogą praktycznie nie do przebycia, ponieważ jest ona wypełniona klęskami, ogromem bólu, a dusza ludzka nie jest tu w stanie normalnie egzystować. Bohater nie chce pamiętać o swoim życiu, w którym to ludzie łatwo ulegają otaczającemu złu. Autor szuka sensu bytu, sensu istnienia, którego niestety nie odnajduje. Jest on tym faktem załamany i nie chce dalej żyć. Zdaje sobie sprawę z tego, że istnienie to wieczna udręka.