W okupowanej Europie. Polacy pod okupacją

Zawarty w sierpniu 1939 układ między Niemcami i ZSRR zakładał podział ziem polskich. W końcu 1939 obydwa państwa uznały,ż e państwo polskie nie istnieje. 12 października 1939 dekretem Hitlera podzielono ziemie polskie na dwie części. Utworzono Generalne Gubernatorstwo, które podzielono na dystrykty: lubelski, radomski, warszawski i krakowski.
W początkach października w ziemie III Rzeszy wcielono: Gdańsk – Prusy Zach., Dolny Śląska, Górny Śląsk i Okręg Warty. Obowiązywała tam administracja niemiecka ludność polską pozbawiono prawa do ziemi i warsztatów pracy.

Masowe wysiedlenia, wywóz na przymusowe roboty, obozy przejściowe, egzekucje, łapanki

Polityka III Rzeszy na ziemiach wcielonych miała doprowadzić do zgermanizowania tych terenów. Podjęto plany usunięcia ludności polskiej. Rozpoczęto wysiedlenia i wysyłanie na przymusowe roboty do Rzeszy i Austrii. W październiku 1939 rozpoczęły się przymusowe wysiedlenia ludności z terenów Wielkopolski i Pomorza do GG, głównie do woj. lubelskiego.

W Łodzi założono obóz przejściowy. 1939 – 1941 wysiedlono ok. 650 tys. Polaków. Na ich miejsce sprowadzono osadników niemieckich z ZSRR, oraz z krajów nadbałtyckich. Równocześnie na Pomorzu i górnym Śląsku władze niemieckie zmuszały ludność polską do podpisania Niemieckiej Listy Narodowej. Gwarantowało to pewnie przywileje w stosunku do Polaków, jednocześnie zobowiązując do służby wojskowej.

Polacy na terenie Rzeszy mieli zakaz poruszania się nocą, a w ciągu dnia byli pod stałym nadzorem. Wprowadzone zostały sądy doraźne, często stosowano łapanki, wywózki, rozstrzeliwania, osadzanie w więzieniach czy wywóz do obozów koncentracyjnych. Pierwsze obozy na ziemiach polskich powstały w 1940 (Auschwitz i Stutthof). W GG stosowano publiczne egzekucje, pacyfikacje wsi, a także przesiedlenia. Rządy sprawowano przy pomocy policji i służb bezpieczeństwa Niemiec.

Na terenie GG prowadzono politykę wyniszczającą. Tereny GG stanowiły bazę surowcową, a ludność traktowano jako "źródło darmowej, przymusowej pracy”. Przejęto większe zakłady przemysłowe, przystosowując je do produkcji wojennej. Rolnicy zostali obciążeni przymusowymi dostawami. Te wysokie kontyngenty osłabiały polską wieś. Wprowadzono obowiązek pracy dla Polaków od 16 do 60 roku życia. Wielu robotników kierowano do przymusowej pracy w Niemczech, a ujmowano ich w łapankach.

Sytuacja Polaków pod okupacją radziecką. Zsyłki i obozy jenieckie.

Od wiosny 1940 na ziemiach wsch. II RP ropoczeła się akcja upaństwawiania majątków ziemskich, wysiedlania Polaków, aresztowania oficerów Wojska Polskiego, Korpusu Ochrony Pogranicza, pracowników policji, kolei państwowych i leśników. Ich rodziny przesiedlano. Aresztowania objęły działaczy politycznych, członków organizacji społecznych, nauczycieli, księży i ludzi kultury. Kierowano ich do więzień i obozów pracy, łagrów i miejsc przymusowego wysiedlenia. Musieli tam pracować na rzecz ZSRR. Największe deportacje Polaków odbywały się od lutego 1940 do czerwca 1941. Trafili oni do niezliczonej liczby łagrów i obozów. Deportacje odbywała się etapami: Polaków kierowano na tereny płn. Rosji, do Kazachstanu i na Syberię. W nieludzkich warunkach wykorzystywano tam polskich zesłańców przy wyrębie lasów i pracy w kopalniach. Najstraszniejszy los spotkał 15 tys. oficerów i żołnierzy polskich z obozów w Starobielsku, Ostaszkowie, Katyniu, Kozielsku i Charkowie. Wiosną 1940 zostali potajemnie zamordowani i pochowani w zbiorowych mogiłach. Ujawniono to w maju 1943.

2 listopada 1939 Rada Najwyższa ZSRR podjęła decyzje o wcieleniu ziem II RP do poszczególnych republik radzieckich, czyli Ukrainy, Białorusi, Litwy. Obywatele polscy zostali zmuszeni do przyjęcia obywatelstwa ZSRR. Musieli zdać polskie dokumenty, żeby móc uzyskać radziecki paszport, bez którego nie wolno było się przemieszczać.
Okupacja w Europie. Sytuacja ludności

Położenie ludności w państwach zaatakowanych przez Niemcy nie było jednakowe. W niektórych krajach Niemcy zezwolili na działanie kolaboranckich rządów i administracji. Wszędzie prześladowano jednak Żydów i Romów i masowo wywożono ich do obozów zagłady.

Generalny plan wschodni zakładał w przyszłości przesiedlenie na Syberię większej części mieszkańców Polski, Ukrainy, Białorusi i częściowo Rosji. Pozostałych planowano wymordować lub zmienić w niewolnicza sile roboczą. Tereny Słowian miała zająć ludność niemiecka.

Prześladowania, deportacje i eksterminacja narodu żydowskiego. Holokaust, obozy koncentracyjne

W okresie poprzedzającym II wojnę światową w III Rzeszy nastąpiły pierwsze prześladowania Żydów. W 1933 zaczęto usuwać ich z pełnionych funkcji urzędniczych, a w 1935 pozbawiono praw obywatelskich. W połowie lat 30 na terenie III Rzeszy zakładano obozy koncentracyjne. Najpierw zamykano tam byłych działaczy komunistycznych i politycznych, a potem Żydów.

W pierwszym okresie wojny rozpoczęła się nowa faza eksterminacji Żydów. W 1939 nakazano im nosić znak identyfikacyjny z gwiazdą Dawida, odebrano majątki, ograniczono możliwość swobodnego poruszania się.

Na ziemiach polskich, Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie w 1939 zakładano getta żydowskie. Niemcy planowali też wydzielone okręgi żydowskie na terenie Lubelszczyzny, a dalej na Madagaskarze i Syberii. Pomysł ten nie został zrealizowany. W pierwszym okresie getta były otwarte, ale za ich opuszczenie lub za pomoc w ukryciu uciekinierów groziła kara. Po 1941 Polaków, Jugosłowian i obywateli ZSRR udzielających pomocy Żydom karano śmiercią.

Powstania w gettach żydowskich

Zbrojny opór przeciwko Niemcom przygotowywały Żydowski Związek Wojskowy i Żydowska Organizacja Bojowa. Pierwsze powstania wybuchły 21 lipca 1942 w Klecku, 3 września 1942 w Lachwi i w Głębokiem (lipiec 1943). Największe powstanie wybuchło w warszawskim getcie i trwało od 19 kwietnia do 8 maja 1943 lecz mimo pomocy Rady Pomocy Żydom i AK zostało krwawo stłumione. Upadek każdego powstania wiązał się z likwidacją getta i przewiezieniem Żydów do obozów śmierci.