Podstawy przedsiębiorczości - opracowanie

1. Postawa przedsiębiorczości i aktywność gospodarcza człowieka w społeczeństwie
2. Człowiek w gospodarce rynkowej
3. Prowadzenie działalności gospodarczej
4. Państwo i społeczeństwo w gospodarce rynkowej
5. Społeczna odpowiedzialność biznesu

Ad. 1
Zagadnienia:
1. podstawowe pojęcia przedsiębiorczości
2. cechy osobowości człowieka przedsiębiorczego:
a) komunikacja interpersonalna (werbalna i niewerbalna)
b) bariery komunikacyjne
c) asertywność
d) postawa asertywna, agresywna, uległa
3. konflikt – zasady i metody rozwiązywania konfliktów
4. nregocjacje – zasady i błędy w negocjacjach
5. techniki negocjacji
6. praca zespołowa – wady i zalety
7. fizyczne i psychiczne skutki stresu
8. różnice między normą prawną a zachowaniami odpowiadającymi regułom moralnym i obyczajowym
9. rozmowa kwalifikacyjna – autoprezentacja i elementy przygotowujące do rozmowy kwalifikacyjnej
10. znaczenie postaw przedsiębiorczych dla funkcjonowania gospodarki krajowej

Ad. 1.
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ w ujęciu przedmiotowym to aktywne działanie w sferze gospodarczej , np. prowadzenie własnej firmy, natomiast w ujęciu podmiotowym czyli od strony cech osobowości to zdolność do kreowania i zaspakajania swoich i cudzych potrzeb.
Podstawowe pojęcia związane z przedsiębiorczością:
1. działalność gospodarcza
2. samozatrudnienie
3. rynek – obszar wymiany
4. systemy gospodarcze – polityka gospodarcza (krajowa)
5. gospodarka wolno- rynkowa

Ad. 2
CECHY OSOBOWOŚCI CZŁOWIEKA PRZEDSIĘBIORCZEGO
Człowiek przedsiębiorczy potrafi wykorzystać szansę pojawiającą się w otoczeniu i przekształcić ją w sukces. Typowe cechy osoby przedsiębiorczej to optymizm – rozwijający chęć uczenia się, poszerzania kwalifikacji i umiejętności, umiejętność porozumiewania się, współdziałania oraz umiejętność rozwiązywania konfliktów.
W aktywności zawodowej człowiek przedsiębiorczy wykazuje się: pracowitością, pomysłowością, umiejętnością analizowania sytuacji i ponoszenia ryzyka.

a) komunikacja interpersonalna- umiejętność porozumiewania się, mówienia, słuchania, zachowania asertywnego w tym także umiejętności budowania zespołów, pracy w tych zespołach oraz rozwiązywania konfliktów.

Komunikacja jako metoda porozumiewania się dzieli się na komunikację:
- werbalną czyli słowną – odnosi się głównie do problemu tzn. rzeczowego tematu,
- niewerbalną – wyraża stosunek między rozmówcami, pokazuje istniejący układ międzyludzki. Zwana jest inaczej mową ciała.
c, d) postawa asertywna – jest to zachowanie ludzi, którzy argumentując swoje zachowanie używają słowa „ja” a nie komunikatów typu „ty”.
Cechy charakterystyczne asertywności – człowiek asertywny sam podejmuje decyzję, jest taktowny, uczciwy, z poczuciem godności, bezpośredni i otwarty w wypowiedziach, sytuację, w której można przegrać lub wygrać przekształca tak, aby obie strony na tym zyskały.
e) postawa uległa – człowiek uległy pozwala innym decydować za siebie emocjonalnie. Człowiek uległy jest skryty, nie mówi wprost, w sytuacji, gdy można wygrać lub przegrać przeważnie przegrywa, jeśli osiąga cele to w sposób pośredni.
f) postawa agresywna – człowiek o takiej postawie decyduje za innych, jest uczciwy ale w sposób nietaktowny, bezpośredni, podkreślający swoją wartość, a pomijający i zmniejszający zalety innych, w sytuacji wygrana czy przegrana zawsze wygrywa.

Ad. 3 KONFLIKTY
Konflikt wybucha i ujawnia się w formie wrogich zachowań pomiędzy stronami i prowadzi do niekorzystnych sytuacji, minimum dla jednej strony a druga strona ma przypisaną winę za niekorzystne efekty. Kierowanie zasobami ludzkimi wymaga znajomości metod rozwiązywania konfliktów stąd też poleca się organizacjom następujące strategie rozwiązywania konfliktów:
a) strategia dominacji
b) strategia dostosowania
c) strategia kompromisu
d) strategia unikania
e) strategia współpracy

Ad. 2 CZŁOWIEK W GOSPODARCE RYNKOWEJ
Zagadnienia:
1. Przemiany gospodarcze w Polsce i ich skutki
2. Cechy gospodarki centralnie planowanej ( sterowanej) i rynkowej
3. Rodzaje ubezpieczeń i ich charakterystyka
4. Funkcjonowanie giełdy papierów wartościowych
5. Popyt i podaż na rynku pracy
6. Charakterystyka terminów: popyt, podaż, prywatyzacja, reprywatyzacja, restrukturyzacja, demonopolizacja

Ad. 1
1989 r. Przemiany gospodarcze w Polsce, rządy Tadeusza Mazowieckiego- doszło do zasadniczych reform gospodarczych tzw. terapii szokowej czyli wprowadzenia radykalnych zmian gospodarczych dokonał ówczesny minister finansów Leszek Balcerowicz. Słynnym swoim planem, który zakładał po pierwsze reformy finansów państwa ( odzyskanie przewagi budżetowej), po drugie wprowadzenie mechanizmów rynkowych, po trzecie zmianę struktury własnościowej gospodarki.
Reformę finansów państwa przeprowadzono głównie poprzez rezygnację z dotacji do cen (szczególnie żywności), zwiększono stopy procentowe w bankach , ograniczono udzielanie kredytów oraz zamrożono płace.
W dalszej kolejności wprowadzono podatek dochodowy od osób fizycznych i przedsiębiorstw oraz podatek od wartości dodanej, podatek vat.
Mechanizmy rynkowe uruchomiono poprzez wewnętrzną wymienialność złotówki, stabilizując jej kurs wobec dolara. Uwolniono większość cen, których wysokość regulował sam rynek. W zmianie struktury własnościowej założono prywatyzację na szeroką skalę i zniesiono ograniczenia w obrocie ziemią i budynkami.
Ujemne skutki to znaczne obniżenie poziomu produkcji, a co za tym idzie – bezrobocie.

Ad. 2
Gospodarka centralnie sterowana – organy władzy centralnej decydowały o rozmieszczeniu siły roboczej, ich wynagradzaniu oraz podejmowały decyzje ekonomiczne dotyczące tego, co jak i dla kogo produkować. Centralnie podejmowano decyzje o tym, jak dzielić wytworzone dobra i usługi oraz o wysokości cen na wytworzenie dobra.

Gospodarka rynkowa – prawie wszystkie zasoby są własnością prywatną. Prawo własności jest nienaruszalną zasadą w tym systemie. Gospodarka ta charakteryzuje się tym, że podstawowe decyzje dotyczące produkcji, inwestycji, zatrudnienia podejmują ludzie i przedsiębiorstwa. Wybory i preferencje ludzi stanowiących popyt na rynku i producentów stanowiącą podaż na rynku wpływają na wysokość cen rynkowych.

Ad. 3
Ubezpieczenia majątkowe – obejmują niemal każdy przedmiot własności np.. nieruchomości, środki produkcji. Rekompensują poniesione szkody lecz odszkodowanie pokrywa zazwyczaj tylko część straty. Główne rodzaje ubezpieczeń majątkowych:
- ubezpieczenia od żywiołów
- transportowe
- komunikacyjne
- kredytu
- osobowe inaczej zwane ubezpieczeniami od sum (od wartości polisy)

Ubezpieczenia osobowe – zapewniają odszkodowanie z góry określonej kwoty pieniężnej. Rodzaje ubezpieczeń, wśród których istnieje obowiązek ubezpieczeniowy wynikający z kodeksu cywilnego –wykupienie polisy OC nakazuje się kierowcom i posiadaczom samochodu, brokerom ubezpieczeniowym, doradcom podatkowym, rolnikom, organizatorom wyjazdów turystycznych , pracownikom niepublicznej służby zdrowia.
- ubezpieczenia na życie
- chorobowe
- od nieszczęśliwych wypadków

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne- ubezpieczeni są pracownicy i ich rodziny oraz rolnicy i ich rodziny. Te ubezpieczenia dzielą się na:
- emerytalne
- rentowe
- wypadkowe
- chorobowe
- funduszu pracy
- fundusz gwarantowany świadczeń pracowniczych

Ad. 4
Giełda papierów wartościowych – wchodzi w skład rynku kapitałowego. Jest to instytucja prowadząca obrót papierami wartościowymi, gdzie transakcje zawierają specjalni pośrednicy zwani maklerami. Przedmiotem handlu na giełdzie są głównie akcje, których obrót występuje najczęściej w formie zapisu komputerowego.

Ad. 5
Popyt na rynku pracy to oferowane przez przedsiębiorstwa miejsca pracy natomiast podaż stanowią ludzie poszukujący tej pracy , gotowi ją podjąć.

Ad. 6
Popyt – w odniesieniu do rynku towarowego to ilość towarów, które kupujący chcą i są w stanie nabyć na rynku. Maleje, gdy rosną ............ na rynku. Podaż maleje, gdy ceny maleją i odwrotnie.

Prywatyzacja – to zmiana form własności przedsiębiorstw państwowych dokonywana w Polsce poprzez przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę skarbu państwa, następnie sprzedaż udziałów na rynku publicznym lub pracownikom bądź też poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa innej spółce lub utworzenie nowej spółki na bazie majątku upadłego przedsiębiorstwa.

Reprywatyzacja – to zwrot prawnie zabranego przez państwo majątku ich właścicielom lub ich następcom prawnym.

Restrukturyzacja – to zmiana struktury organizacji prawnej przedsiębiorstwa.

Demonopolizacja – to sprzyjanie w powstawaniu konkurencji rynkowej tzn. wielu producentów oferujących te same lub podobne produkty.

1. Cele współpracy euroregionalnej
Euroregiony są to wyodrębnione obszary położone na pograniczu dwóch lub kilku sąsiadujących ze sobą państw, których samorządy lokalne powołały formalną organizację koordynującą współpracę. Euroregiony stanowiły pomosty w jednoczeniu się krajów Unii Europejskiej. Euroregiony te otrzymywały (i otrzymują) wsparcie finansowe z U.E. co wpływa na rozwój obszarów euroregionów zarówno w dziedzinie infrastruktury jak i handlu, a poza tym wpływa na integrację kulturową narodów.

2. Znaczenie współpracy międzynarodowej dla Polski
Handel międzynarodowy zarówno dla Polski jak i innych krajów ma duże znaczenie:
Dostęp do produktów, których nie ma na rynku danego kraju,
Wymiana myśli technologicznych,
Wymiana kulturowa,
Wymiana w sferach zarówno gospodarczej jak i usługowej, w różnych dziedzinach np.: transport, telekomunikacja, bankowość.

3. Źródła dochodów i kierunki wydatków państwa (budżet) oraz jednostek samorządowych

Budżet państwa:
Podstawowym źródłem dochodów budżetu państwa są podatki zarówno pośrednie jak i bezpośrednie. Największy udział w dochodach ma podatek dochodowy od osób fizycznych. Dochodem do budżetu są również wpływy z prywatyzacji przedsiębiorstw i majątku państwowego.

Wydatki z budżetu państwa:
1. świadczenia społeczne
2. renty, emerytury
3. zasiłki dla bezrobotnych
4. pensje pracowników sfery budżetowej
5. wydatki na obronę narodową, porządku publicznego
6. wymiar sprawiedliwości

Jednostki samorządu terytorialnego:
1. dochody to podatki ( np. gruntowy, od samochodów, nieruchomości)
2. subwencje oświatowe
3. dotacje na zadania zlecone przez budżet państwa
4. opłaty skarbowe i wpływy ze sprzedaży mienia komunalnego

Wydatki:
1. inwestycje gminne
2. ochrona środowiska
3. szkoły i przedszkola
4. administracja samorządowa ( czyli pensje)
5. opieka społeczna
6. ochrona zdrowia
7. kultura
8. promocje miast czy gmin

4. Przeciwdziałanie bezrobociu- metody, instytucje pomagające bezrobotnym
Metody przeciwdziałania bezrobociu:
A. Aktywne:
· Pośrednictwo w znalezieniu pracy
· Poradnictwo zawodowe
· Szkolenia i przekwalifikowania bezrobotnych
· Współfinansowanie prac interwencyjnych i robót publicznych
B. Pasywne:
· Zasiłki dla bezrobotnych
· Zasiłki i świadczenia przedemerytalne
· Obniżenie wieku przedemerytalnego
· Wydłużenie okresu obowiązkowej nauki dla młodzieży

Instytucje pomagające bezrobotnym:
a) z ramienia administracji rządowej:
- Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej
- Krajowy Urząd Pracy oraz Wojewódzkie Urzędy Pracy i Państwowe Urzędy Pracy
b) z ramienia samorządów terytorialnych :
- Urzędy pracy
- Instytucje i Biura Pośrednictwa Pracy

5. Wpływ Banku Centralnego i Rady Polityki Pieniężnej na sytuację w kraju
Bank Centralny oprócz emitowania pieniądza i obsługiwania budżetu państwa wpływa na ceny i wielkość kredytów. Jest to tzw. polityka monetarna banku inaczej zwana polityką pieniężną. Polityka monetarna w kraju realizowana jest głównie przez ustalenie wysokości stóp procentowych co jest w kompetencji Rady Polityki Pieniężnej ( RPP ). Wzrost stóp procentowych powoduje odpływ pieniądza z rynku do banków a to powoduje.............................

Od. l Asertywność to umiejętność pozostawania sobą, wyrażania uczuć i pragnień z poszanowaniem praw innych osób. Zachowanie asertywne pozwala na konkretne i zdecydowane wyrażanie swoich uczuć bez naruszania praw innych osób. Człowiek asertywny: - ma silne poczucie rzeczywistości
- mówi o wszystkim jasno bez wykrętów
- swoje sady opiera na konkretach
- jest uczciwy wobec siebie i innych.

Od. 2. Przedsiębiorczość to zdolność do kreowania i zaspakajania swoich i cudzych potrzeb. Siłą napędową przedsiębiorczości są niezaspokojone potrzeby człowieka. Osoba przedsiębiorcza , niezależnie od warunków jakie stwarza mu otoczenie , potrafi dostrzegać i zaspakajać potrzeby swoje i swoich bliskich. Wykorzystuje szansę , które pojawiają się w jego otoczeniu i przekształca je w sukces.

Od.3. Potrzeba jest odczuwalnym stanem braku czegoś , co jest , mu niezbędne do życia lub rozwoju.
Potrzeby dzielimy na:
A/ niższego rzędu - potrzeby podstawowe, które człowiek musi zaspokoić aby przeżyć(np. potrzeba jedzenia, snu, bezpieczeństwa ,dachu nad głową)
B/ potrzeby wyższego rzędu - bez ich zaspokojenia człowiek może wprawdzie przeżyć, ale nie jest to pełne życie ( np. potrzeba miłości , przyjaźni , przynależności do grupy rozrywki, podróżowania).

Od.4. Niektóre potrzeby (głównie niższego rzędu ) można zaspokoić kupując dobra (jedzenie, ubranie, meble) lub usługi (wizyta u lekarza , fryzjera). Natomiast wiele potrzeb wyższego rzędu można zaspokoić tylko przez odpowiednie postępowanie, zachowanie wobec innych , np. potrzeba uznania.

Od. 5 Rynkiem nazywamy wszelkie relacje zachodzące między sprzedającymi (którzy chcą wymienić dobra i usługi na pieniądze)3a kupującymi (którzy chcą wymienić pieniądze na dobra i usługi).

Popyt (reprezentowany przez nabywców), to ilość towaru, usług, jaka nabywcy są gotowi kupić po danej cenie w określonym czasie.

Podaż to ilość towaru , usług jaka sprzedawcy oferują do sprzedaży na rynku po danej cenie w określonym czasie.
Od.6. Dobra substytucyjne są to dobra wzajemnie się zastępujące i konkurujące, z relacji takich samych cen lub zbliżonych właściwości (np. masło margaryna, różne gatunki wędlin.)
Dobra komplementarne to takie dobra, które wzajemnie się uzupełniają i warunkują(np. samochód i paliwo, narty i buty narciarskie, pióro i atrament)

Od.19 Ubezpieczenia społeczne dzielimy na:
1. emerytalne(płacone przez pracownika i pracodawcę)
2. rentowe(płacone przez pracownika i pracodawcę)
3. chorobowe(opłaca tylko pracownik)
4. wypadkowe(opłaca tylko pracodawca.

Od 20 Ochroną praw konsumenta w Polsce zajmują się następujące instytucje:
1. Państwowa Inspekcja Sanitamo-Epidemiologiczna (SANEPID) - kontroluje wszystkie towary dopuszczone do obrotu ,czystość.
2. Państwowa Inspekcja Handlowa(PIH) - zajmuje się kontrola działalności placówek handlowych i usługowych.
3. Weterynaryjna Inspekcja Sanitarna - kontroluje produkcję i import mięsa, ryb i mleka.
4. Państwowy Zakład Higieny - nadzoruje Państwową Inspekcję Sanitarną, określa normy, dopuszcza towary do obrotu.
5. Instytut Matki i Dziecka - wydaje opinie o produktach dla dzieci i matek.
6. Państwowa Inspekcja Radiowa - kontroluje pole elektromagnetyczne

Od.22 Przedsiębiorstwo jest wyodrębniona .organizacyjnie, ekonomicznie i prawnie jednostką gospodarcza.
• Odrębność organizacyjna oznacza, że przedsiębiorstwo ma określona nazwę i siedzibę.
• Odrębność ekonomiczną oznacza wydzielenie majątku i pokrywanie wydatków z własnych przychodów.

Od 23. Majątek przedsiębiorstwa to:
· majątek trwały np.maszyny,budynld,akcje,długotenninowe,samochody,grunty
· majątek obrotowy np.: materiały ,towary zapasy, środki pieniężne w kasie

Od. 24 Do najważniejszych celów integracji europejskiej należą:
• zapewnienie bezpieczeństwa postępu gospodarczego i społecznego
• ochrona wolności i praw obywateli
• trwały i zrównoważony wzrost gospodarczy
• podniesienie standardu życia obywateli
• wolna konkurencja
• wolne ceny
• zapewnienie spójności ekonomicznej i społecznej
• wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw
• ujednolicenie zasad polityki ekonomicznej

Od. 25 Korzyści wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej:
• zacieśnienie związku z państwami członkowskimi
• większe bezpieczeństwo państwa
• swoboda przepływu: usług, towarów i kapitału
• dostęp do funduszy Unii Europejskiej
• napływ nowych technologii i inwestycji
· możliwość swobodnego podróżowania i osiedlania się w krajach Unii Europejskiej
· możliwość swobodnego podejmowania pracy w krajach Unii Europejskiej
· ujednolicenie przepisów w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego , pracy, zdrowia i edukacji

Od.26 Obawy przed wstąpieniem do Unii Europejskiej dotyczą:
• perspektywa ostrej konkurencji
• konieczność dostosowania polskich przedsiębiorstw do rygorów prawa unijnego
• duże koszty ekonomiczne poniesione na dostosowanie do gospodarki unijnej
• wykup polskiej ziemi przez obcokrajowców

Od.29. Aktywne poszukiwanie pracy oznacza:
• rozpoznanie własnych umiejętności i predyspozycji zawodowych
• rozpoznanie oczekiwań rynku pracą(śledzenie ofert pracy)
• wykorzystywanie różnych źródeł informacji o miejscach pracy
• zaprezentowanie swoich umiejętności i doświadczeń swojemu'pracodawcy

Od.30 Kwalifikacje zawodowe to zespół cech psychicznych i fizycznych, oraz wiadomości i umiejętności przydatnych do wykonywania określonej pracy
Od. 33 Kodeks pracy to akt prawny , który reguluje wzajemne stosunki pracy miedzy pracodawcami a pracownikami.
Wyjaśnia pojęcia - pracownik, pracodawca, stosunek pracy , umowa o prace. Określa prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika

Od. 38 Do zarejestrowania w urzędzie pracy wymagane są następujące dokumenty:
1. dowód osobisty lub legitymacja szkolna, jeśli nie ma ukończonych 18 lat
2. oryginał dyplomu lub świadectwa szkolnego(do wglądu) oraz kopia do pozostawienia w urzędzie
3. legitymacja ubezpieczeniowa, jeśli ja posiadasz(jeżeli nie to otrzymasz ją w urzędzie pracy)
4. zaświadczenie z urzędu gminu informujące o tym, że nie jesteś właścicielem gospodarstwa rolnego
5. zaświadczenie z Kasy Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych informujące , czy jesteś ubezpieczony z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego
6. numer identyfikacji podatkowej( NIP)
Od. 45 Marketing jest to nowoczesny sposób sprzedaży Narzędzia marketingowe to:
1. produkt - decydując o produkcie bierzemy pod uwagę jego jakość, wielkość, opakowanie, markę
2. cena - musi być tak ustalona ,żeby sprzedać produkt
3. promocja - to działania informacyjne prowadzone w celu zwiększenia sprzedaży produktu
4. dystrybucja- sposoby docierania z produktem do klienta.

1. Określ istotę przedsiębiorczości.
„Przedsiębiorczość" jest cechą lub sposobem zachowania się przedsiębiorcy, które polega na zdolności podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy nowych problemów, umiejętności wykorzystania pojawiających się. szans oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków funkcjonowania gospodarki. Z przedsiębiorczością łączy się ekspansywność: wytyczanie ambitnych celów i zadań oraz innowacyjność: wprowadzanie twórczych ulepszeń.
Przedsiębiorczym jest człowiek zaradny, operatywny, jak i ten, który prowadzi działalność gospodarczą

2. Dokonaj analizy warunków, w których ujawnia się
przedsiębiorczość.
Do warunków obiektywnych (zewnętrznych) należą: gospodarka rynkowa, stabilne uregulowania prawne (własnościowe, gospodarcze, kredytowe, podatkowe), równowaga gospodarcza, motywy do podejmowania działalności (np. wspieranie przez samorząd lokalny), samodzielność przedsiębiorstw w zakresie zarządzania i ich konkurencyjność, kultura organizacyjna.
Do warunków subiektywnych należą: zaakceptowanie siebie i wykorzystanie własnych cech osobowości do podejmowania działań, silna motywacja.

3. Określ cechy przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca ma: zdolność formułowania wizji i misji swojej
firmy w na rynku w długim okresie, umiejętność szybkiego
reagowania na zmiany w otoczeniu, umiejętność doboru
współpracowników, zdolność inspirowania współpracowników,
umiejętność koordynowania przedsięwzięć o dużym stopniu
złożoności, potrafi rozwiązywać konflikty, odważnie podejmuje
decyzje, jest asertywny. '

4. Jak dokonać samooceny w kontekście słabych i silnych stron własnej osobowości?
Jednym ze sposobów poznania mocnych i słabych stron jest przeprowadzenie tzw. analizy rezultatów. Określamy swoje oczekiwania i porównujemy z rezultatami. Prowadzić ma do wniosków: koncentracji na swoich mocnych stronach i ich doskonalenie, eliminacji złych nawyków, skupić się na doskonaleniu tych dziedzin, w których mamy zdolności.

5. Omów sposoby komunikowania się w zespole.
Komunikacja interpersonalna-to porozumiewanie się między osobami, polegające na przekazywaniu informacji w celu uzgadniania poglądów. A) Komunikacja werbalna- za pomocą słów: konwersacja-polega na przemiennym zabieraniu głosu i słuchaniu; perswazja-wywód w trakcie którego mówca za pomocą argumentów stara się przekonać słuchaczy. B) Komunikacja niewerbalna-gestykulacja, mimika, pozycje ciała, spojrzenie, intonacja głosu.

6. Omów cechy pracy zespołowej.
Z pracą zespołową mamy do czynienia wówczas, gdy realizacja zadania wymaga współpracy wielu wykonawców. Pracę zespołową cechuje: współdziałanie, partnerstwo, łączenie zawodów i specjalności, pełnienie różnych funkcji i często zbiorowa odpowiedzialność za rezultaty pracy.

7. Przedstaw mechanizm funkcjonowania gospodarki rynkowej.
System gospodarki rynkowej charakteryzuje się prywatną (niepubliczną) własnością środków produkcji oraz dążeniem podmiotów gosp. do maksymalizowania swoich efektów(dochodów, zysków). Podstawowe elementy to: popyt (ilość dóbr i usług, jakie klienci chcą i mogą kupić w określonym czasie, miejscu i po określonej cenie), podaż (ilość dóbr i usług oferowanych do sprzedaży w określonym czasie, miejscu i po określonej cenie), cena (wartość jednostki produktu wyrażona w pieniądzu). Gospodarka rynkowa regulowana jest cenami. Jeżeli wielkość popytu jest większa niż wielkość podaży, to cena rośnie (wpływa to na zwiększenie wielkości podaży, a zmniejszenie wielkości popytu). Zjawiskiem najkorzystniejszym jest równowaga między wielkością podaży i wielkością popytu(transakcje kupna-sprzedaży zawierane są po cenie równowagi).

8. Omów system ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych w
Polsce.
Ubezpieczenia polegają na gromadzeniu funduszy przeznaczonych na wspieranie działań ludzkich w różnych sytuacjach życiowych oraz na wyrównywaniu strat i zaspokajaniu potrzeb wywołanych przez zdarzenia losowe. Rodzaje ubezpieczeń:
a) społeczne (pracowników i innych osób oraz rolników
indywidualnych)
• ubezp. emerytalne (dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny: kobiety 60 lat, mężczyźni 65 lat)
• ubezp. rentowe (renty, renty rodzinne, zasiłki pogrzebowe)
• ubezp. chorobowe (zasiłek chorobowy i macierzyński)
• ubezp. wypadkowe (świadczenia wypadków przy pracy i chorób zawodowych)
Podstawą wymiaru stawki na ubezp. społ. są przychody pracownika.
b)zdrowotne: obejmuje świadczenia udzielane w razie choroby, ciąży, porodu, a także w ramach akcji zapobiegania chorobom. Świadczenia te są powszechne i obowiązkowe i gwarantowane przez państwo. Podstawą wymiaru stawki jest przychód pomniejszony o ubezp. spoleczne.(7,75% podstawy wymiaru składek).

9. Omów system emerytalny.
Istnieją trzy segmenty ubezpieczenia emerytalnego: pierwszy filar(obowiązkowy, wypłacany przez ZUS), drugi filar(emerytura z Otwartych Funduszy Emerytalnych ), trzeci filar(obejmuje pracownicze programy emerytalne i indywidualne ubezpieczenia na życie)

10. Wyjaśnij funkcjonowanie systemu bankowego.
System bankowy w Polsce obejmuje: Bank centralny(NBP) i banki komercyjne.
· Funkcje NBP: jest bankiem państwa(świadczy usługi instytucjom rządowym, prowadzi rachunek bankowy Ministerstwa Finansów, obsługuje emisje papierów wartościowych Skarbu Państwa), jest bankiem emisyjnym(emituje pieniądz gotówkowy, określa obowiązkowy poziom rezerw bankowych, kształtuje poziom swoich stóp procentowych, dokonuje operacji otwartego rynku), jest bankiem banków( gromadzi rezerwy pieniężne innych banków i udziela im kredytów). Organami NBP są: Prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej, Zarząd NBP. Działa również Komisja Nadzoru Bankowego.
· Banki komercyjne tworzone są jako: banki państwowe, spółdzielcze, w formie spółek akcyjnych.

11. Co to są banki i jakie świadczą usługi?
Banki to instytucje pieniężno-kredytowe, pośredniczące w obiegu pieniądza i kapitałów pieniężnych w gospodarce rynkowej. Usługi bankowe: prowadzenie rachunków, udzielanie kredytów, przeprowadzanie rozliczeń, obrót papierami wartościowymi, operacje czekowe, wekslowe i za pomocą kart płatniczych, powiernictwo, skrytki depozytowe, wymiana walut, obsługa "emisji akcji, konsulting.

12. Określ rolę państwa w gospodarce rynkowej.
Interwencjonizm państwa-to polityka czynnego oddziaływania państwa na gospodarkę rynkową. Najważniejsze cele ekonomiczne i społeczne: rozwój gospodarczy(zwiększenie poziomu produkcji i wydajności), pełne zatrudnienie, stabilność cen, wolność gospodarcza, bezpieczeństwo socjalne, równość szans(np. bezpłatne szkolnictwo, zakaz dyskryminacji ze względu na płeć, pochodzenie, wyznanie).

13. Wymień podstawowe mierniki wzrostu gospodarczego.
Wzrost gospodarczy określa wymierne skutki procesu powiększania zdolności wytwórczych kraju w danym okresie. Mierniki wzrostu gosp.:
• produkt krajowy brutto(PKB): całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju(kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze),
• produkt narodowy brutto(PNB): całkowita wartość wyrobów i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu jednego roku, PNB uwzględnia również dochody krajowych firm uzyskane za granicą, nie uwzględnia dochodów obcych firm działających w kraju,
• dochód narodowy(DN): stanowi nowo wytworzoną wartość produktu krajowego w ciągu roku przez wszystkie podmioty gospodarki narodowej, skorygowaną o saldo rozliczeń z zagranicą,
• wielkość produktu PKB przypadająca na jednego mieszkańca.

14. Wyjaśnij znaczenie zjawiska inflacji.
Inflacja-to wzrost ogólnego poziomu cen dóbr i usług w określonym czasie. Przyczyny inflacji: wzrost wielkości popytu(inflacja popytowa), wzrost kosztów produkcji(inflacja kosztowa), wzrost podaży pieniądza(inflacja pieniężna), polityka fiskalna(inflacja fiskalna). Ujemne skutki inflacji: spadek realnych dochodów, maleje silą nabywcza pieniądza, spadek skłonności do inwestycji, ucieczka kapitału za granicę, zwiększenie stóp procentowych. Metody walki z inflacją: kontrola podaży pieniądza przez bank centralny, ograniczanie deficytu budżetowego, ograniczanie wzrostu plac do wysokości wzrostu wydajności pracy, utrzymywanie stabilnych cen, przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym.

15. Wymień główne źródła dochodów budżetowych.
Budżet-to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją określonej polityki społecznej i gospodarczej kraju.
Dochodami budżetu państwa są:
• podatki
· dywidendy z tytułu udziałów Skarbu Państwa, wpłaty z zysków z NBP
• opłaty celne, opłaty skarbowe, grzywny, mandaty,
• wpływy za usługi świadczone przez tzw. jednostki budżetowe,
• wpływy ze źródeł zagranicznych i nie podlegające zwrotowi.

16. Wymień i opisz sposoby realizacji wydatków budżetowych.
Wydatki budżetowe, związane z realizacją zadań państwa, przeznacza się na:
• wydatki związane z pełnieniem funkcji, jak: obrona narodowa, ochrona porządku publicznego, wymiar sprawiedliwości, administracja,
• realizację zadań socjalno-kulturowych: na oświatę, naukę i szkolnictwo wyższe, kulturę i sztukę, ochronę zdrowia i opiekę społeczną,
• wydatki interwencyjne: dotacje dla rolnictwa, w czasie powodzi,
• na obsługę państwowego długu publicznego: z emisji obligacji i bonów skarbowych, zaciągniętych kredytów.

17. Omów budżet samorządu terytorialnego-źródła wpływów i
wydatki.
Źródłami dochodów są: udziały w podatkach od podatników zamieszkałych i działających na danym terenie, podatki terenowe, np. od nieruchomości, spadków i darowizn, opłaty skarbowe i lokalne, dochody z majątku komunalnego, kary pieniężne i grzywny. Ponadto otrzymują subwencje i dotacje z budżetu centralnego.
Wydatki: administracyjne(transport, gospodarkę komunalną i mieszkaniową), socjalno-kulturalne(oświatę, kulturę i sztukę, ochronę zdrowia i opiekę społeczną), na lokalną gospodarkę.

18. Wskazać formy pieniądza:
Pieniądz-to powszechnie akceptowany towar za pomocą, którego dokonywana jest wymiana towarów i usług. Formy pieniądza:
• pieniądz gotówkowy( występuje w postaci banknotu i bilonu),
• pieniądz bezgotówkowy( są to zapisy na kontach, depozytach; do przenoszenia tych pieniędzy służą czeki, karty płatnicze, przelewy).

19. Określ istotę procesu globalizacji gospodarki.
Globalizacja -to proces integracji społecznej i gospodarczej świata. Jej przejawami są:
• swobodny przepływ informacji
• liberalizacja w handlu międzynarodowym(dostęp do nowoczesnych wyrobów światowego przemysłu)
• swobodny przepływ kapitału(korporacje transnarodowe inwestują w różnych krajach)
• swobodne przemieszczanie się ludzi(liberalizacja przepisów dotyczących przekraczania granic).

20. Wskaż korzyści i zagrożenia wynikające z integracji z UN :
Korzyść polityczna: zwiększenie bezpieczeństwa obywateli i Państwa,
Korzyść gospodarcza: udział w Wewnętrznym Rynku Unii, swobodny przepływ towarów, usług, ludzi i kapitana, dostęp do funduszy strukturalnych, nowe technologie, inwestycje, nowe miejsca pracy.
Korzyść społeczna: wyższa jakość życia, zbliżenie do standardów europejskich w ramach bezpieczeństwa, zdrowia, edukacji.
Obawy: ograniczenie suwerenności, utrata tożsamości narodowej, wykup ziemi w Polsce przez obcy kapitał, konkurencja zachodnich przedsiębiorców i producentów rolnych może spowodować upadek rodzimego przemysłu i rolnictwa.

21. Przedstaw procedurę założenia własnej firmy.
Najłatwiej stać się przedsiębiorcą jednoosobowym lub założyć spółkę jawną. Procedura:
• złożenie w Sądzie Rejestrowym wniosku o zarejestrowanie firmy
• uzyskanie w urzędzie statystycznym numeru identyfikacyjnego REGON
• założenie rachunku bankowego
• zgłoszenie identyfikacyjne we właściwym (ze względu na siedzibę firmy)urzędzie skarbowym i uzyskanie NIP-u
• zgłoszenie się jako płatnika składek na ubezpieczenie społ. w ZUS
• zgłoszenie w Sanepidzie, Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Handlowej.

22. Wymień formy ewidencji podatkowej w małych i średnich przedsiębiorstwach.
• karta podatkowa (podatnicy są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu, wpłacania zaliczek na podatek dochodowy; wysokość podatku dochód, zależy od stawek karty podatkowej )
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych(z pozarolniczej działalności; obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów, wykazu środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych)
• podatkowa księga przychodów i rozchodów(dla osób
fizycznych i spółek osób fizycznych prowadzących na własny
rachunek pozarolniczą działalność, w tzw. wolnych zawodach,
dotyczy umów agencyjnych, działalności w zakresie kupna i
sprzedaży wartości dewizowych).

23. Wymień elementy biznesplanu.
Biznesplan -to dokument planistyczny wyznaczający cele przedsiębiorstwa i pokazujący sposoby ich osiągnięcia. Elementy:
• streszczenie biznesowe(cel i przedmiot biznesu, zamierzenia, potrzeby finansowe, korzyści i ryzyko)
• ogólna koncepcja przedsięwzięcia,
• analiza przedsiębiorstwa(forma prawna, przedmiot działalności, sytuacja finansowa, mocne i słabe strony)
• analiza otoczenia(sytuacja w otoczeniu polit., prawnym, ekon.; analiza konkurencji)
• analiza rynku i marketing
• proces produkcyjny
• organizacja i zarządzanie(kadra i zatrudnienie)
• plany i analizy finansowe
• załączniki (wyniki badań rynkowych, schematy organizacyjne).

24. Przedstaw zasady opodatkowania dochodów z pracy.
Podstawą opodatkowania jest wielkość dochodu, która jest nadwyżką przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągniętą w roku podatkowym. Obowiązuje podatek progresywny z trzema progami(19, 30 i 40 %)-od osób fizycznych. Płacony jest zaliczkowo co miesiąc do urzędu skarbowego. Obliczony podatek pomniejszony jest o kwotę na ubezpieczenie zdrowotne. Od ustalonego dochodu można odliczyć określone w ustawie ulgi. Podatnicy prowadzący działalność gosp. mają obowiązek samodzielnego obliczania zaliczek na podatek dochodowy, w przypadku zatrudnionych pracowników podatek oblicza i odprowadza pracodawca.

25. Wskaż sposoby rozwiązywania bezrobocia.
Bezrobotni-to ludzie niepracujący w wieku aktywności zawodowej, zdolni do pracy, poszukują pracy i gotowi są ją podjąć. Formy przeciwdziałania bezrobociu:
• publiczne programy zatrudnienia,
• wspomaganie finansowe tych przedsiębiorstw, które zwiększają liczbę miejsc pracy,
• ułatwienia w procedurze zakładania firm, działania umożliwiające rozwój małych i średnich firm,
• system kształcenia, szkoleń i przekwalifikowania bezrobotnych,
• pomoc w zatrudnianiu absolwentów,
• pośrednictwo pracy,
• finansowanie zatrudniania bezrobotnych

26. Przedstaw zasady zatrudnienia w oparciu o obowiązujące
prawodawstwo.
Forma zatrudnienia może mieć charakter umowy o pracę, umowy-zlecenia oraz umowy o dzieło. Umowa o pracę zawarta jest na piśmie i powinna określać: rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, termin rozpoczęcia pracy, wynagrodzenie pracownika. Obowiązki i prawa pracownika oraz pracodawcy określa Kodeks Pracy. Umowa o pracę może być:
• na czas nieokreślony
• na czas określony(do ustalonego terminu)
• na czas wykonania określonej pracy
• na okres próbny(nie dłuższy niż trzy miesiące; może być zawierana dwukrotnie z danym pracownikiem, trzecia umowa jeśli nie było miesiąca przerwy jest zawierana na czas nieokreślony).

27. Wymień i scharakteryzuj formy działalności gospodarczej.
• indywidualna działalność gospodarcza(prowadzona przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną)
• spółka cywilna (s.c.): nie ma osobowości prawnej, podmiotowość mają uznawani za przedsiębiorców wspólnicy;
za zobowiązania spółki udziałowcy odpowiadają całym swoim majątkiem)
• spółka jawna (jest spółką osobową wspólników, prowadzi
przedsiębiorstwo pod własną firmą; nie ma osobowości prawnej, ale może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania; wspólnicy odpowiadają bez ograniczenia majątkiem firmy i osobistym)
• spółka partnerska(jest spółką osobową utworzoną w celu wykonywania wolnego zawodu, np. adwokaci, aptekarze; partner nie odpowiada za zobowiązania spółki powstałe w wyniku działań innych partnerów)
• spółka komandytowa (jest spółką osobową; jeden wspólnik komplementariusz ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a wspólnik-komandytariusz ma ograniczoną odpowiedzialność)