Prawo karne

Prawo zajmuje się tym, aby określić, jakie zachowanie nie jest sprzeczne z prawem.
- zabójstwo
- przestępstwo
- morderstwo
- przestępstwo zgwałcenia

Prawo karne:
- materialne
- procesowe – procedura karna – określa proces zachowania się
- wojskowe
- skarbowe

Kryminologia – nauka o przestępstwach.
Wiktymologia – nauka o ofierze przestępstwa
Penitencjarystyka – nauka o karze pozbawienia wolności

Prawo karne dzieli się na:
1. powszechne – dotyczy wielu dziedzin życia i wielu sprawców
2. specjalne – wyróżnia się na szczególną dziedziną sprawców albo dziedziną życia

Żołnierz – osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

Postępowanie w sprawach nieletnich jest regulowane ustawą z 1982 r.

Legalistyczno – humanitarny
- Legalizm – zakaz określonego zachowania
- Humanitaryzm – wyeliminowanie z prawa karnego elementu okrucieństwa, tego, co nie ludzkie – tortury
- Racjonalizm – przestępstwo to zachowanie, wyrządza społeczeństwu krzywdę.

Szkoła klasyczna prawa karnego rozwijała się na początku XIX wieku – Romuald Hube (Polska); Beuthan (Anglia); Feuerbach (Niemcy).
- Czyn – wyraz wolnej woli człowieka;
- Wina – więź łącząca świadomość i wolę człowieka;
- Kara – odpowiedź na czyn sprawcy.

Szkoła antropologiczna – twórcą szkoły był Cezary Lambroso. Stwierdził, że można stwierdzić antropologiczny typ przestępcy.

Szkoła socjologiczna – twórca był Liszt, a w Polsce prof. Makarewicz. XIX – XX wiek Polski kodeks karny z 1932 roku. Wg założeń jest ochrona porządku prawnego. Wyróżnia się 3 kategorie sprawców: przypadkowy – kara powinna odstraszyć; nadających się do poprawy kara powinna poprawić; niepoprawni – kara ma unieszkodliwić lub odizolować.

Kierunki obrony społecznej
1. radykalny – subiektywna antyspołeczność sprawcy
2. ancel – kara obronna społeczna

Kara ma stanowić terapie dla osoby popełniającej przestępstwo. Przestępca ma prawo do resocjalizacji. A obowiązkiem społeczeństwa jest zapewnienie odpowiedniego grona, który tą resocjalizację przeprowadza.

Neoklasycyzm – powrót do założeń szkoły
Abolicjonizm – obalenie prawa karnego
Sprawiedliwość naprawcza – odwołuje się do idei pojednania przestępcy ze społeczeństwem.

Funkcje prawa karnego:
1. sprawiedliwość – oznacza, że prawo karne ma służyć społecznemu poczuciu sprawiedliwości.
2. ochrona – mają obowiązek z moralnością; zadaniem prawa jest ochrona dóbr, zdrowia, mienia, życia itp., chroni to, co najważniejsze i najcenniejsze.
3. gwarancja – ma zapewnić, ze człowiek nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej za zachowanie, które mogłoby być przestępstwem; prawo karne nie może działać wstecz, ponieważ będzie to sprzeczne z funkcją gwarancyjną.

Zasady:
1. odpowiedzialność za czyn – forma aktywności, forma braku aktywności;
2. winy – umyślne, nieumyślne, należy wykazać winę, aby oskarżony poniósł odpowiedzialność za popełniony czyn;
3. odpowiedzialności indywidualnej i osobistej – każdy odpowiada za swoje zachowanie nie zależnie od zachowania innych, nie ma odpowiedzialności grupowej; kara musi być zindywidualizowana;
4. humanitaryzm – żąda by prawo miało tzw. „ludzkie oblicze”;
5. NULLUM CRIMEN SINE LEGE – nie ma przestępstwa bez ustawy – zasada realizująca postulat legalizmu, powinno przestępstwo być określone, powinno być jasne gdzie się zaczyna a gdzie się kończy; NULLA POENA SINE LEGE – nie ma kary bez ustawy.

Zakaz analogii – art. 285 KK – kradzież impulsów telefonicznych

Źródło prawa karnego
Źródłem może być tylko i wyłącznie ustawa. Najważniejszą ustawą może być tylko konstytucja – art. 38, art. 41 1, art. 55 5, umowy międzynarodowe, kodeks karny z 6.06.1997 obowiązujący od 1.09.1998, kodeks karny skarbowy; rozporządzenia nie mogą wprowadzać nakazów i zakazów gdyż są one zarezerwowane tylko dla ustaw; zwyczaj może być źródłem przestępcy; orzeczenia sądowe.

11.07.1932 Kodeks karny z komentarzem jako rozporządzenia prezydenta
19.04.1969 Kodeks karny Polski Ludowej gdzie za przestępstwa była kara śmierci
6.06.1997 Kodeks karny III RP

Normy sankcjonowane – jest zwrócona do człowieka
Normy sankcjonujące – do wymiaru sprawiedliwości

Czas i miejsce przestępstwa
Zasada terytorialności – art. 5 – każdy przestępca podlega juryzdykcji. Różne sa przepisy i zasady, co do przestępcy za granicą.

Immunitet - to uchylenie od odpowiedzialności karnej – czasowe lub trwały. (im. materialny, im. formalny)
Amnestia - ustawodawczy zbiorowy akt łaski polegający na całkowitym albo częściowym darowaniu orzeczonych już kar za pewne przestępstwa popełnione przed określona datą, zawierający zazwyczaj abolicję.
Abolicja – akt, który odwołuje się do zakazu ścigania.

Przestępstwo musi zawierać 5 elementów: czyn – zachowanie człowieka, nie ma przestępstwa bez czynu (ACTIONE); czyn bezprawny – zabroniony przez ustawę (nie ma przestępstwa bez ustawy), przestępstwo to czyn karalny, musi być zagrożone karą kryminalną, przestępstwo to czyn karygodny – który zasługuje na karę w stopniu wyższym, przestępstwo to czyn zawiniony – ne ma przestępstwa bez winy (CULPA).

Systemy sankcji:
1. bezwzględna oznaczona – konkretna kara za konkretne przestępstwo
2. sztywna – za zabójstwo kara śmierci
3. bezwzględnie oznaczona – ustawa podaje granice kary a sąd dokonuje konkretyzacji w postaci kary określonej co do wysokości co do rodzaju
4. bezwzględnie nie oznaczona – ustawa podaje rodzaj kary w granicach od do
5. bezwzględnie nie oznaczona – ustawa mówi, że przestępstwo jest zabronione, a karę wymierza i określa sąd.

Społeczna szkodliwość czynu:
Art. 115 2 – sad bierze podstawę naruszonego zdrowia, rodzaje szkody wyrządzonej, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy, stopień naruszenia reguł, zasada win.

* Teoria psychologiczna – istota leży w więzi osoby z czynem.
* Teoria normatywna – wina to zarzucalność czyli mozliwość postawienia zarzutu niezgodnego z prawem postępowania sprawcy.

Podział przestępstw na ciężar szkodliwości czynu:
a) zbrodnia – art. 7 2 – zagrożenie kara pozbawienia wolności do lat 3
b) występki – art. 7 3


Przestępstwo:
1. umyślne – popełnione z zamiarem bezpośrednim konkretnym
2. art. 9 2 – nieumyślne – brak zamiaru popełnienia przestępstwa, nie zachowanie ostrożności, ponoszenie odpowiedzialności, jeśli przewidywał lub przewidzieć mógł skutki.

Przestępstwa kwalifikowane przez następstwo – sprawca wyrządza poszkodowanemu krzywdę (czyn umyślny, przestępstwo umyślne); nieumyślne przestępstwo, czyn nieumyślny z działania, z zaniechania (brak aktywności) w określonym kierunku; przestępstwo strukturowe – to takie dla swego dokonania wymaga nastąpienia określonego skutku, przestępstwo bezstrukturowe – samo zachowanie się sprawcy; powszechne – podmiotem może być każdy, indywidualne – takie gdzie ustawa wskazuje na cechę sprawcy: właściwe – tzn., ze cecha decyduje o byciu przestępcą, niewłaściwe – cecha wpływa na złagodzenie bądź zaostrzenie kary w ramach typu przestępstwa (art.149).

Przestępstwo:
1. trwałe polega na wytworzeniu i utrzymywaniu stanu niezgodnego z prawem.
2. ciągłe – art. 12 – definiując czyn przestępstwa ciągłego 2 lub więcej zachowań w krótkim odstępie czasu z góry zaplanowanym określa się jednym zachowaniem.

Art. 150 1

Struktura przestępstwa:
1. podmiot – kwestia pełnoletności; co do wykonywania środków wychowawczych do 21 lat. Nieletni do 17 lat. Jeśli sprawca w czasie przestępstwa nie skończył 18 lat stosuje się wyjątki dla nie letnich.
2. strona podmiotu – sytuacje, które określają stosunek przedsiębiorcy do czynu; to co wiąże się z formami winy; niedbalstwo – świadome, nieświadome, nieumyślność, lekkomyślność.
3. przedmiot – dobro, które jest przedmiotem ochrony – porządek prawny, praworządność, ochrona dóbr prawnych, rodzajowy przedmiot – życie człowieka, indywidualny przedmiot – dobro chronione przez konkretny przepis kodeksu karnego; dobro, które jest przedmiotem zamachu – czyn, skutek, sytuacja, sposób popełnienia, sposób wykonywania, czas i miejsce wykonywania przestępstwa.
4. strona przedmiotu

Przedmiot czynności wykonawczej – przedmiot, na którym dokonuje się przestępstwa.
Związek przyczynowy – kara przedmiotowa – połączenie skutku z zachowaniem sprawcy.

Teoria:
1. ekwiwalencyjna
2. adekwatna
3. relewancji