Wiatr, front, wyż, niż, huragan, monsun, pasat, bryza, fen - krótko i rzeczowo - pojęcia

NIŻ obszar obniżonego ciśn. atmosf., malejącego ku środkowi obszaru

WYŻ ciśnienie osiąga coraz wyższą wartość w miarę zbliżania się do centrum tego obszaru (centrum wyżu)

WIATR poziomy ruch powietrza atmosferycznego, wywoływany nierównomiernym rozkładem ciśnienia atmosferycznego na danym poziomie nad pow. Ziemi, wieje z wyżu do niżu, na prędkość i kierunek wiatru ma wpływ: siła związana z poziomym gradientem ciśnienia, siła Coriolisa, siła tarcia o podłoże, siła odśrodkowa w przypadku ruchu po krzywiźnie, wiatr powstaje w skutek: zmian temperatury, zmian ciśnienia oraz ruchu obrotowego Ziemi (na półkuli północnej wiatry odchylają się w prawo, na południowej w lewo- siła Coriolisa)

MASA POWIETRZA wycinek troposfery odznaczający się szczególnym uwarstwieniem termicznym, wilgotnością i innymi cechami nabytymi nad określonym typem podłoża; masę wyróżnia się na podstawie cech fiz i geogr obszaru występowania

Właściwości mas pow:
a) równikowe: ciśn. atmosf. niskie; temp pow wysoka i wyrównana przez cały rok; wilgotność bezwzgl. pow bardzo wysoka- codzienne popołudniowe deszcze zenitalne
b) zwrotnikowe: ciśn. atmosf. wysokie ; temp pow wysoka znacznie zmieniająca się w ciągu doby ; wilgotność bezwzgl. pow niska i b.niska, sporadyczne deszcze zenitalne
c) polarne: ciśn. atmosf. niskie ; temp pow umiarkowana, dod lub ujemn w zależności od występującej pory roku; wilgotność bezwzgl. pow znaczan lub wysoka, zależna od pory roku i rozmieszczenia lądów
d) arktyczne: ciśn. atmosf wysokie; temp pow bardzo niska przez cały rok; wilgotność bezwzgl. pow niska, przede wszytkim opady śnieżne

FRONT ATMOSFERYCZNY granica przejściowa między masami powietrza o różnych właściwościach fiz front chłodny zimne powietrze wsuwa się pod powietrze ciepłe, które wznosi się ku górze; frontowi towarzyszą chmury burzowe, przynoszące krótkotrwałe, lecz obfite opady; po przejściu frontu temp spada a ciśnienie rośnie front ciepły pow ciepłe, docierając do pow chłodnego, wolno wznosi się ku górze; front ten prowadzi do powstania wielu typów chmur, a efektem są długotrwałe, nawet kilkudniowe opady
Fronty planetarne:
a) front arktyczny oddziela pow arktyczne od polarnego
b) front polarny oddziela pow polarne od zwrotnikowego
c) front równikowy- równikowa strefa zbieżności oddziela pasaty półkuli północnej i południowej

MONSUN wiatr sezonowy, występuje zwłaszcza w płd. Azji, płn. Australii, wsch. Afryce letni Na nagrzanym lądem powsatje niż baryczny, a nad oceanem tworzy się wyż baryczny, wtedy masy wilgotnego powietrza napływają z wyżu na obszar lądu, m. letniemu towarzyszą gwałtowne opady zimowy Zimą nad lądem tworzy się wyż baryczny a nad ocename niż, z wyżu nad kontynentem napływają na ocean masy chłodnego, suchego powietrza, m. zimowemu towarzyszy susza

PASATY powstają w skutek różnicy ciśnień między strefami dwóch wyżów zwrotnikowych a okołorównikowym paskiem niskiego ciśń- to powoduje stały silny ruch powietrza atmosf. od zwrotników ku równikowi; pod wpływem siły Coriolisawiatr ten odchyla się ku zachodowi, na półkuli płn. mają kierunek płn.-wsch., na półkuli płd. - płd.-wsch

BRYZA wiatr lokalny powstający na skutek niejednakowego nagrzewania się w cyklu dobowym lądu i zbiornika wodnego dzienna powietrze znad nagrzanego szybciej lądu wznosi się nad gruntem, wstępujący ruch ciepłego powietrza powoduje różnice ciśnień pozwalającą napłynąć nad ląd chłodnemu pow znad wody nocna woda ochładza się znacznie wolniej niż ląd, dzięki czemu ciepłe powietrze znad akwenu wędruje nad ląd, ochładza się nad nim i wieje znad lądu w kierunku morza

WIATR DOLINNY dzienny ciepła masa pow przemieszczająca się ku górze z nagrzanych w ciągu dnia dolin

WIATR GÓRSKI nocny wieje ku dolinie, powietrze na zboczu doliny szybko się ochładza i spływa w dół ku dolinie
FEN ciepły, suchy, porywisty wiatr przemieszczający się z gór w kierunku dolin i kotlin, powstaje w wyniku spadku ciśnienia po jednej stronie gór, aby powietrze znajdujące się po drugiej stronie było zmuszone do ruchu wstępującego i przekroczenia bariery górskiej. + Po stronie wysokiego ciśn. wiatry wieją ku szczytom. Wskutek unoszenia się powietrza zachodzą w nim przemiany wilgotno-adiabatyczne. Powietrze się ochładza, dochodzi do kondensacji zawartej w nim pary, wytwarzają się chmury i pojawiają się nawet bardzo obfite opady. Po przekroczeniu wierzchołków pasm górskich powietrze opada w dół, ogrzewając się sucho adiabatycznie do temp. wyższej od występującej na tej samej wys. po przeciwnej stronie gór. Spadający z wierzchołków pasm górskich wiatr jest porywisty, ciepły i suchy.

CYKLON obszar niskiego ciśnienia wokół którego powstaje wir powietrza; do c. należą: tajfuny, tornada, trąby morskie i powietrzne.

HURAGAN gwałtowne mieszanie się różnych mas pow, niezwykle gwałtowny i porywisty wiatr o prędkości 120 i więcej km/h; także lokalne nazwy tropikalnych cyklonów w rejonie M. Karaibskiego.

TAJFUN nazwa tropikalnego cyklonu, występującego z końcem lata i jesienią na płn.-zach. Pacyfiku i morzach przyległych, na wybrzeżach Chin, Japonii, Filipin; skutki często niszczycielskie

TORNADO, trąba powietrzna, nazwa występujących w USA i Meksyku (rzadziej na innych obszarach) niszczycielskich zjawisk atmosferycznych, polegających na ruchu wirowym mas powietrza, o średnicy do 1 km, prawie pionowej osi; powstaje w chmurach burzowych, zasysa wodę lub piasek (pył); wiąże się z gwałtownym spadkiem ciśn. atmosferycznego i opadami