Krasowienie i formy krasowe

W naszym otoczeniu możemy wyróżnić wiele skał i ich form. Do skał rozpuszczalnych pod wpływem wody należą: wapienie, dolomity, gipsy i sole kamienne. Są to skały porowate, występują w nich szczeliny, więc wody opadowe i powierzchniowe dostają się w głąb, rozpuszczając skały. Rozpuszcza je jedynie woda krasowa, zawierająca dwutlenek węgla i azotu. Na powierzchni i pod ziemią tworzą się różnorodne formy, a proces powodujący powstawanie tych form to krasowienie. Wśród form krasowych możemy wyróżnić powierzchniowe i podziemne.

Wyróżniamy wiele form krasowych powierzchniowych. Pierwsza, która opiszę to żłobki. Są to rynienkowe bruzdy na powierzchni krasowiejących skał, wytworzone przez rozpuszczone skały w spływającej po powierzchni wodzie opadowej, natomiast wypukłe formy między nimi nazywamy żebrami. Następne to lejki, czyli wklęsłe formy o zarysie kolistym lub owalnym. Powstały w skutek rozpuszczania skał krasowiejących, w miejscach gdzie wody opadowe giną w szczelinie skalnej lub wskutek zapadnięcia się stropu niewielkiej podziemnej komory krasowej. Kotły zapadliskowe to głębokie, zamknięte formy otoczone pionowymi ścianami, nierzadko przewieszkami, powstałe przez zawalanie się stropu wielkiej komory jaskiniowej. Następną powierzchniową formą krasową jest polja, czyli rozległa kotlina krasowa, powstała przez niemal całkowite zniszczenie skał krasowiejących aż do poziomu wody gruntowej.

Ostatnią formą są uwały – zagłębienia powstające z połączenia kilku lejków leżących blisko siebie, których zbocza ulegają ciągłemu niszczeniu i doprowadzają do niszczenia dzielących ich grzęd.

Opisałam już powierzchniowe formy krasowe, więc przyszedł czas na formy podziemne. Tworzą je między innymi jaskinie, groty i pieczary, czyli podziemne komory powstałe przez krasowe niszczenie skał lub rozsunięcie się skał w krzepnącej lawie wskutek nagromadzenia się głazów. Studnie także zaliczamy do podziemnych form krasowych. Są to silnie wydłużone w kierunku pionowym jaskinie. Następnie przedstawię kominy krasowe- przewody wiodące z jaskini krasowej w górę, w kierunku powierzchni krasowej.

Spływa nim woda opadowa w głąb jaskini. W wielu jaskiniach z przesączających się wód krasowych wytrąca się węglan wapnia, tworząc:
a) Stalaktyty – naciek zwisający ze stropu jaskini, w kształcie sopli lub długich rurek wapiennych;
b) Stalagmity – naciek tworzący się na dnie jaskini w postaci guza, słupa, utworzony z węglanu wapnia osadzonego po wyparowaniu wody.

W ciepłych i wilgotnych klimatach tworzą się: mogoty – (Jamajka, Kuba, Wyżyna Krakowsko – Częstochowska), ostaniec wznoszący się ponad powierzchnię krasowego zrównania .

Najbardziej znanymi obszarami krasu są:
- Góry Dynarskie;
- Góry Jura i Tatry;
- Masyw Czeski;
- Morawy;
- Wschodnie Alpy;
- Na Kaukazie.