- Rzeczpospolita Obojga Narodów to państwo polsko-litewskie połączone uniom lubelską w 1569 r.
- Społeczeństwo Rzeczpospolitej składało się ze stanów – grup ludności o różnych prawach.
- Szlachta posiadała liczne przywileje, których nie mieli mieszczanie i chłopi.
- Szlachta sprawowała rządy w państwie, uczestnicząc w obradach sejmu walnego i wyborze króla (wolna elekcja).
- Odpowiedzi na pewne pojęcia:
a) Magnat – Wielki posiadacz ziemski.
b) Przywilej – Specjalne uprawnienia nadane grupie ludzi, np : szlachcie.
c) Sejm walny – Organ władzy państwowej stanowiący prawa.
d) Wolna elekcja – Wybór króla, w którym miał prawo uczestniczyć każdy szlachcic.
e) Poseł – Przedstawiciel szlachty na sejmie.
W czasach pobożności i przepychu
- Burzliwe wydarzenia XVII stulecia (wojny, towarzyszące im głód i epidemie) wpłynęły na rozwój uczuć religijnych.
- Okazałe, bogato zdobione barokowe kościoły miały przyczynić się do wzmocnienie uczuć religijnych, natomiast budowle świeckie podkreślały potęgę i zamożność ich właścicieli.
- Zarówno sztuka, jak i życie codzienne obfitowały w liczne kontrasty – obok przepychu istniała prostota i umiar.
- W XVII stuleciu niektórzy myśliciele głosili, że ludzie w życiu powinni kierować się rozumem i doświadczeniem.
- Odpowiedzi na pewne pojęcia:
a) Giovanni Beranni – Architekt, rzeźbiarz (twórca kolumnady)
b) Peter Paul Rubens i Jan Vermeer van Delfit – Znani malarze (Barok)
c) Jan Sebastian Bach i Georg Friedrich Haendel – Znani muzycy (Barok)
d) Galileusz – Potwierdził teorie „Kopernika”
e) Isaac Newton – Odkrył prawo powszechnego ciążenia (Grawitacji)
W czasach wojen i wielkich wodzów
- Rzeczpospolita pod koniec XVI i przez cały XVII w. toczyła wiele wojen z Rosją, Szwecją i Turcją (Imperium Osmańskim).
- Wybitni wodzowie z czasów wojen to: Stefan Batory, Stefan Czarniecki, Jan III Sobieski.
- Ciężkozbrojna jazda – husaria – stanowiła siłę polskiego oręża w XVII w.
W kręgu dworków, pałaców i kościołów
- Szlachta podkreślała swoją wyższość, głosząc, że wywodzi się od Sarmatów, po których odziedziczyła szczególne cechy.
- Szlachecki strój, składający się z kontusza, żupana, paca oraz szabli, uważany jest za polski strój narodowy.
- Szczególnie popularne w okresie baroku były pielgrzymki do sanktuariów, m.in. Kalwarii.
Państwo w służbie obywateli
- Pod wpływem poglądów myślicieli oświecenia w Stanach Zjednoczonych Ameryki i we Francji w drugiej połowie XVIII w. ustanowiono rządy republikańskie oparte na konstytucjach.
- Współczesne życie społeczno-polityczne czerpie wiele z dorobku myśli oświecenia: ustrój republikański, trójpodział władzy (ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza), prawa obywatelskie zawarte w konstytucji.
- Odpowiedzi na pewne pojęcia:
a) Monteskiusz – Filozof francuski
b) Rok 1789 – Francja buntuje się przeciwko całkowitej władzy króla.
c) Rewolucja – Gwałtowne przemiany
Rzeczpospolita w czasach ostatniego króla
- Rzeczpospolita w XVIII w. była państwem słabym, w stanie nieładu, wymagającym reform.
- Zwolennicy postępowych zmian, a wśród nich król Stanisław August Poniatowski, dążyli do wychowania światłych obywateli. Dlatego też na obiadach czwartkowych wielką uwagę zwracali na reformę szkolnictwa.
- W Rzeczpospolitej w XVIII w. rozwinęła się kultura i nauka czerpiące wzorce z europejskiego oświecenia.
- Dzięki inicjatywie i wsparciu Stanisława Augusta Poniatowskiego kultura polska wzbogaciła się o tak cenne zabytki, jak np. Łazienki.
- Odpowiedzi na pewne pojęcia:
a) Liberum veto – łac. nie pozwalam, protestuje
b) Komisja Edukacji Narodowej – Pierwsze na świecie ministerstwo oświaty.
c) Ignacy Krasicki – Znany polski biskup
Polacy próbują ratować swoje państwo
- Druga połowa XVIII w. to w dziejach Rzecz pospolitej okres, w którym podejmowano wysiłki polityczne i zbrojne w celu ratowania państwa.
- Konstytucja 3 maja 1791 r. Miała na celu reformę, czyli naprawę państwa. Rocznice jej uchwalenia obchodzimy każdego roku jako święto państwowe.
- Powstanie pod wodzą Tadeusza Kościuszki zakończyło się klęską.
- Rzeczpospolita przestała istnieć wskutek rozbiorów dokonywanych przez Rosję, Austrię i Prusy. Słabość wewnętrzna naszego państwa ułatwiała zaborcom dokonanie rozbiorów.
- Odpowiedzi na pewne pojęcia:
a) Rok 1772 – Pierwszy rozbiór polski.
b) Rok 1793 – Drugi rozbiór polski.
c) Rok 1795 – Trzeci rozbiór polski
d) Wojciech Bartos – Ugasił lonty w armatach (Racławice)