Analiza i interpretacja wiersza "Balon" Adama Naruszewicza

1. Kto mówi?
Podmiot liryczny w wierszu ,,Balon” jest obiektywny i wszechwiedzący, stoi ponad tłumem i ponad światem. Nie należy go utożsamiać z autorem, ponieważ Naruszewicz nie brał udziału w festynie warszawskim, który miał miejsce w 1789 roku, kiedy to Francuz Jean-Pierre Blanchard odbył swój pierwszy lot balonem.

2. Do kogo mówi?
Podmiot liryczny zwraca się do swych rodaków – przedstawicieli kultury sarmackiej. Nawołuje ich do tego, by nie ustawali w wysiłkach przebudowy Ojczyzny. Wyraża swe przekonanie o zwycięstwie Państwa Polskiego, zapewnia, że Rzeczpospolita przewyższy sławą nawet podróż Blancharda.

3. O czym mówi?
Podstawowym tematem wiersza jest pochwała możliwości człowieka, zachwyt nad rozwojem cywilizacji oraz triumf ludzkiego rozumu nad siłami natury. Podmiot liryczny jest głęboko przekonany, że postęp i ewolucja ludzkiej jednostki może znacząco wpłynąć na ruchy polityczne i reformatorskie w kraju.

4. W jaki sposób mówi?
Wiersz Naruszewicza należy do liryki pośredniej, momentami zachowuje również cechy liryki zwrotu do adresata. Utwór jest przykładem ody okolicznościowej, w swej budowie zawiera pochwałę człowieka (dwóch śmiałków z pokazu Blancharda), pochwałę wydarzenia (festyn warszawski, na którym odbył się ów pokaz) oraz pochwałę idei (pochwała rozumu i ludzkich dokonań). Wiersz należy do wierszy stroficznych, w każdej zwrotce występują 4 wersy. Podniosły, patetyczny ton i okolicznościowa, ważna dla ludzkości tematyka świadczą o przestrzeganiu przez autora zasady decorum. Utwór bezpośrednio nawiązuje do wydarzeń mitologicznych, odwołuje się także do poezji Horacego. Ponadto wiersz jest zgodny z ideałami i konwencją epoki – reprezentuje klasycyzm, ukazuje racjonalistyczny pogląd na świat. Dodatkowo wymowę wiersza podkreślają użyte w utworze, starannie dobrane środki stylistyczne (patos, peryfraza, porównanie, szyk przestawny). Ważna jest również klarowność stylu oraz niecodzienne konstrukcje gramatyczne.