Porównaj sposób ujęcia motywu miłości w sonetach Francesco Petrarki "Sonet 132 S’amor non e…" i Jana Andrzeja Morsztyna "Cuda miłości". (analiza i interpretacja porównawcza)

Miłość jest jednym z najważniejszych, ale i najbardziej skomplikowanych aspektów życia. Oprócz radości i szczęścia, często przynosi rozterki, które sprawiają, że miłość miesza się z cierpieniem. Dokładnie taki stan opisują Francesco Petrarka w „Sonecie 132 S’amor non e…” oraz Jan Andrzej Morsztyn w utworze „Cuda miłości’.

Francesco Petrarka był twórcą renesansowym, włoskim humanistą. Jego poezja dała początek nowej tendencji literackiej – petrarkizmu. Utwory te cechowało idealizowanie kochanki oraz dociekliwość psychologiczna. Petrarka stworzył cykl 317 sonetów skierowanych do jego ukochanej Laury.

„Sonet 132” jest klasycznym sonetem mówiącym o istocie miłości. Podmiot liryczny jest zakochanym mężczyzną, przeżywającym rozterki, które wywołała miłość. Pierwsze dwie strofy mają charakter opisowy. Są pełne pytań retorycznych, które ukazują zagubienie, niepewność co do uczuć podmiotu lirycznego. Owo rozdarcie podkreśla często używane słowo „jeśli”. W tej części występują wiele antytez tj. „słodycz cierpienia”, „radosna rozpaczy”. Mężczyzną targają sprzeczne emocje, które doprowadzają go do wewnętrznego chaosu i zamętu. Wykrzyknienie podkreśla, że podmiot liryczny nie ma kontroli nad uczuciami, to one kierują jego zachowaniem.
Ostatnie story o charakterze refleksyjnym stanowią porównanie podmiotu lirycznego do żeglarza rzuconego wbrew woli na wzburzone morze. Zakochany jest samotną ofiarą miłości, nie ma kontroli, nie rozumie, co się z nim dzieje, nie wie, czego pragnie, nie potrafi nad tym zapanować i zdaje sobie sprawę z tego, że nie może z tym walczyć. Cały sonet jest pełen antytez i oksymoronów, które ukazują bezsilność wobec obezwładniającego uczucia miłości.

Jan Andrzej Morsztyn tworzył w epoce baroku, a jego poezja była inspirowana nurtem „marinizmu”, który miał na celu zaskakiwanie czytelnika kunsztem operacji językowych, tzw. koncept.

Sonet „Cuda miłości” opowiada o uczuciach i emocjach, które towarzyszą zakochaniu. Utwór rozpoczyna się wykrzyknieniem, które ukazuje zaangażowanie emocjonalne mówiącego. W tekście ważnym motywem jest ogień, symbol gorącej, ale i niebezpiecznej miłości. Ogień uczuć przynosi zakochanemu cierpienie, w którym ten mimo wszystko się miłuje. Podmiotem lirycznym, podobnie jak w „Sonecie 132” Petrarki targają sprzeczne emocje, powtarza się motyw płaczu, który nie potrafi ugasić ognia, tak samo jak płomienie nie zdołają wysuszyć łez. Ten paradoks odzwierciedla, jak bardzo podmiot liryczny jest przepełniony emocjami.
Ostatnia strofa stanowi odpowiedź na wcześniej zadane pytania. Jest to złamanie klasycznej budowy sonetu, w której dwie kwadryny mają charakter opisowy, a dwie tercyny refleksyjny. Podmiot liryczny stwierdza, iż to co przezywa jest dziełem miłości, nad którą nie ma władzy nawet rozum. Podkreśla wręcz że próby włączenia logiki do miłości sprawią, iż ta jeszcze szybciej zapanują nad człowiekiem.

Oba utwory są przykładem liryki bezpośredniej osobistej, prezentują rozważania na temat uczuć poety, który utożsamia się z podmiotem lirycznym. Stanowią wyznanie, swego rodzaju analizę emocji autora. Zarówno Petrarka jak i Morsztyn odnajdują szczęście w miłosnym cierpieniu. Mimo bólu, jaki dostarcza miłość, potrafią odnaleźć w niej radość.

Petrarka i Morsztyn tworzyli w dwóch następujących po sobie epokach. Obaj odznaczali się niebywałym kunsztem językowym. Motyw cierpienia w miłości mimo różnic światopoglądowych obu epok pozostał równie ekspresyjny.

Z obu sonetów wynika, że rozum i logika są bezradne wobec miłości, nawet nieodwzajemnionej i przynoszącej ból. Według Francesco Petrarki i Jana Andrzeja Morsztyna uczucia mają ogromną przewagę nad umysłem lub odwrotnie, to rozum nie zdoła ogarnąć miłości.