Bunt, ofiara i cierpienie w życiu wybranych bohaterów literatury romantycznej.

Rozprawka z elementami charakterystyki postaci.

Decydujący wpływ na kształtowanie się bohaterów literackich epoki romantyzmu wywarły przemiany cywilizacyjne, społeczne, polityczne, filozoficzne i obyczajowe. Romantyzm w swym obliczu połączył oświeceniową tradycję z antyfeudalnymi hasłami demokratycznymi, przyznającymi wolnej jednostce ludzkiej prawo do decydowania o swym losie i do buntu przeciwko społeczeństwu, co właśnie między innymi przyczyniło się do wykreowania typu romantycznego bohatera. Równocześnie rozwijała się nowoczesna świadomość narodowa, nadając romantyzmowi barwę patriotyczną. Zwrócono się ku historii, postrzeganej z sentymentem, ale zarazem odbieranej jako proces zawiły, dramatyczny, a nawet tragiczny, wymagający licznych ofiar. Znalazło to również odbicie w kształtowaniu się postawy i życia bohatera romantycznego.

W niniejszej rozprawce będę się starał odnaleźć w literaturze romantyzmu takich bohaterów, dla których bunt, ofiara i cierpienie stały się towarzyszami życia, a zarazem głównymi postawami, którym hołdowali i według których starali się odmienić rzeczywistość.

Pierwszym bohaterem, w którego postępowaniu odnalazłem postawy buntu i cierpienia jest Giaur. Jest on główną postacią utworu Georga Byrona o tym samym tytule. Giaur zakochał się w Leili, która była żoną baszy tureckiego- Hassana. Młodzieniec całkowicie zbuntowany wobec nudnego, schematycznego stylu życia, nie akceptował obyczajowości greckiej i dlatego uprowadził piękną Leilę. Gdy Hassan dowiedział się o zdradzie zabił ją. Giaur po śmierci ukochanej przestał wierzyć w wartość życia, w istnienie sprawiedliwości, w dobro, piękno i prawdę. To nieszczęśliwe wydarzenie odmieniło go całkowicie. Żył tylko pragnieniem zemsty. Wraz ze śmiercią Leili stracił wszystko, wypalił się wewnętrznie. Nigdzie nie mógł zaznać spokoju ani pociechy. Niewątpliwie Giaur jest bohaterem tragicznym, człowiekiem wielkiego umysłu i serca, nieprzeciętną wręcz indywidualnością. Sam decydował o swoim życiu i uciekł w samotność, aby potwierdzić niepowtarzalną wielkość swoich uczuć oraz wszechstronną wolność jednostki („żyłbym tak, jak żyłem”). Swoją postawą, zemstą, rozpaczą, miłością i samotnością, zbuntował się przeciwko wszelkim normom moralnym, przeciwko złu całego świata! Wypowiedział walkę krzywdzie i niesprawiedliwości panującej wokół. W swojej samotnej, egoistycznej walce poniósł klęskę, bowiem umarł z poczuciem winy za śmierć ukochanej Leili. Niewątpliwie Giaur to bohater zbuntowany, a nieszczęśliwa miłość pozostawiła na jego twarzy piętno ogromnego cierpienia i bólu.

Kolejnym bohaterem literatury romantycznej, który zdecydował się ofiarować swoje życie w imię wyższych celów jest Kordian, będący główną postacią dramatu Juliusza Słowackiego o tym samym tytule. W utworze tym poznajemy go w kilku etapach jego życia. W ich trakcie bohater przechodzi metamorfozę i staje się romantycznym bojownikiem walki o wolność ojczyzny. Kordian jest człowiekiem szlachetnym, czystym, nieskazitelnym. Wiele rozmyśla, dużo chce, lecz między jego ideologią, a czynem istnieje ogromna przepaść. Decyzja podjęcia samotnej walki i poświęcenia okazuje się szaleństwem, przerasta siły Kordiana. Jest rozdarty wewnętrznie. Jego rozdarcie tkwi w wytworach jego psychiki. Zobowiązał się zabić cara. Wierzył, że czyn ten będzie zbawienny dla ojczyzny. Jednak jego psychika nie zniosła presji, w ważnym momencie historycznym zemdlał. Pomimo, iż nie dokonał tego czynu, był zdecydowany poświęcić siebie za cały naród, ofiarować swoje życie. Ofiara jego była jednak pozbawiona sensu, bo nikt jej nie dostrzegł, a naród już dawno zobojętniał na sprawy ojczyzny.

Ostatnią już postacią z literatury romantycznej, o której chciałbym napisać jest Werter, główny bohater powieści Johanna Wolfganga Goethe pt. „Cierpienia młodego Wertera”. Werter jest wrażliwym, wykształconym młodzieńcem. W świecie, w którym się obraca, widzi panoszące się zło i nie może się z nim pogodzić. Być może i dlatego często popada w konflikt z konwenansami otoczenia oraz w stany depresyjne. Werter to indywidualista, człowiek nieprzeciętny, z ogromną dozą subiektywizmu. Zakochany w Lotcie – uczucie do niej traktuje jako najważniejszą i najwznioślejszą wartość w życiu. Ogarnięty wielką namiętnością, nie może już normalnie żyć. Ogromnie cierpi, gdyż dziewczyna jest narzeczoną innego mężczyzny i w związku z tym jego miłość nie może być spełniona. Bohater ten to niezwykła osobowość, to człowiek, który czuje się wewnętrznie wolny i za nic nie chce utracić tej wolności. Protestuje przeciwko wszystkiemu, co ogranicza ludzką wolność. Buntuje się przeciwko przesądom stanowym, moralnym, rodzinnym i religijnym, które ograniczają wolność ludzi takich jak on. Nie da się zaprzeczyć, że w życiu Wertera pojawiły się: bunt i cierpienie, a nawet ofiara, bo życie swoje złożył na ołtarzu niespełnionej miłości.

Podsumowując swoje wypracowanie na temat buntu, ofiary i cierpienia w życiu wybranych bohaterów literatury romantycznej – stwierdzam, że te postawy są trzema głównymi (obok miłości) wykładniami w rozważaniach na temat epoki romantyzmu.

Przemiany zachodzące wówczas w Europie ukształtowały nowy typ jednostki wrażliwej, zbuntowanej, wplątanej w rozterki, uczucia. Jednostki, która nierzadko musiała dokonywać wyborów, nierzadko również stawała się ich ofiarą. Przedstawieni przeze mnie bohaterowie noszą najwyraźniejsze znamiona człowieka romantyzmu i są jego znakomitymi kreacjami. Ich życie i prezentowana postawa dają nam doskonały obraz epoki, a czytając o ich losach w magiczny sposób możemy się przenieść w ich literacki świat i próbować zrozumieć ich bunt, ofiarę i cierpienie.