Sprawoność fizyczna i higiena układu narządów ruchu

We współczesnych krajach rozwiniętych aktywność ruchowa obywateli zmniejsza się coraz bardziej. Jest to bardzo niekorzystne zjawisko, gdyż gatunek ludzki od początku swojego istnienia cechował się dużą sprawnością fizyczną. Ruch jest więc naturalną czynnością fizyczną niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dlatego bardzo ważne jest zachowanie równowagi: nie przejadać się, nie odchudzać bez wyraźnej potrzeby, rozpocząć regularne uprawianie ćwiczeń fizycznych. W ten sposób można poprawić funkcjonowanie nie tylko mięśni i stawów, ale także serca, płuc oraz mózgu. Każdorazowo ćwiczenia powinny być poprzedzone odpowiednią rozgrzewką. Pozwoli to na harmonijne rozluźnienie zesztywniałych mięsni i stawów, poprawi krążenie i umożliwi koncentrację. Dobrze przeprowadzona rozgrzewka powinna objąć rozciąganie różnych partii mięsni i wyginanie stawów kończyn tułowia oraz szyi. Jednym ze wskaźników stanu sprawności fizycznej może być reakcja serca na wzmożony wysiłek fizyczny, jednak nie mówi ona zbyt wiele o sprawności danej osoby. Więcej informacji dostarcza ocena tempa dochodzenia do tętna spoczynkowego mierzona w procentach. Jeśli wskaźnik tempa wyniesie poniżej 20% powinno skontaktować się z lekarzem przed rozpoczęciem ćwiczeń.
Wzmożony wysiłek fizyczny oznacza większe zużycie energii. A zatem osoby regularnie uprawiające sport mogą więcej jeść. Jeśli trening ma pomóc w utrzymaniu prawidłowej sylwetki, szczególnie skuteczne są: długie biegi, pływanie, długa jazda na rowerze. Warto także pamiętać, że najlepsze efekty osiąga się wykonując ćwiczenia aerobowe, czyli takie, w których mięśnie pracują w warunkach tlenowych.
Przemęczenie i kontuje zdarzają się nie tylko w sportach wyczynowych. Warto pamiętać o profilaktyce obejmującej rozgrzewkę oraz właściwy ubiór ( także ochronny ). Na przykład dla maratończyków szczególnie ważne jest obuwie ( powinno mieć sprężyste podeszwy co ochroni kręgosłup oraz kościec stopy ). W niektórych sportach nie należy zapominać o kaskach i ochraniaczach na różne części ciała. Sporty związane ze stale powtarzającymi się czynnościami ruchowymi nie stwarzają większych zagrożeń dla amatorów. Znacznie większe jest ryzyko kontuzji w wypadku dyscyplin, w których wykonuje się dynamiczne ruchy zmienne ( np. piłka nożna, koszykówka, hokej, narciarstwo zjazdowe, rugby ). Są to często dyscypliny kontaktowe i związane z wykorzystaniem twardych przedmiotów np. korki lub buty narciarskie. Do częstych kontuzji należy zaliczyć naciągnięcia i stłuczenia mięśni, zerwanie ścięgien, skręcenia i zwichnięcia stawów oraz złamania kości. Wówczas szczególnie ważna jest diagnoza i pierwsza pomoc. W lżejszych przypadkach wystarczy kompres lub bandaż i odpoczynek. W cięższych, takich jak zerwanie mięśnia czworogłowego uda, ścięgna Achillesa, zwichnięcie stawu ramiennego, uszkodzenie kolana czy złamanie kości udowej, wymagana jest hospitalizacja i niekiedy długotrwała rekonwalescencja.
Wielu młodym ludziom wysiłek fizyczny sprawia trudność. Podstawowym powodem jest niedostateczna dbałość o kondycję. U osób prowadzących mało ruchliwy tryb życia wydolność układu oddechowego i krążenia są zbyt małe, aby zaopatrzyć pracujące intensywnie mięśnie w odpowiednią ilość tlenu. Podczas ćwiczeń u takich osób szybko narasta tak zwany dług tlenowy i mięsnie nie mogą ?spalać? glukozy lub kwasów tłuszczowych w mitochondriach. Zachodzi więc beztlenowy rozkład glukozy do pirogronianu i dalej do kwasu mlekowego. Ten powoduje zakłócenia w funkcjonowaniu włókien mięśniowych. Mięśnie szkieletowe stają się słabsze, sztywne a ich ruch sprawia ból ? jest to tak zwane zakwaszenie mięśni ( potocznie- zakwasy ). Kwas mlekowy zostaje rozłożony dopiero kilkadziesiąt godzin po ustaniu wysiłku fizycznego. Narastającymi objawami zmęczenia mięśni szkieletowych są:
- przedłużanie czasu od momentu odebrania impulsu do skurczu
- zmniejszenie stopnia skrócenia mięśnia
- zmniejszenie się zdolności mięśnia do powracania do pierwotnej długości, przykurcze
- spadek siły skurczu mięśnia