Problem zbrodni i kary, dobra i zła w "Zbrodni i karze" F. Dostojewskiego

"Zbrodnia i kara" to swoiste studium zbrodni. Raskolnikow-ubogi student, popada w sidła zła i zabija - anatomia zbrodni ukazana jest przez szczegółowy opis mordu i psychiki mordercy. Na obrazie Raskolnikowa możemy zobaczyć wewnętrzny spór i reakcje po kilku dniach od morderstwa. Zauważamy, co oznacza życie z piętnem zbrodni: odcięcie od świata i rozpamiętywanie, kierowanie się emocjami. Zbrodniarz chce ukryć dowody, zmazać ślady mordu, boi się zdemaskowania. Szuka aluzji w słowach i czynach innych, staje się podejrzliwy. Rodion zabija na skutek wiary w teorię bardzo podobną do idei Nietzschego dotyczącej "nadludzi" oraz "podludzi". Uważa, że ma prawo zabić jako jednostka duchowo wyższa, ma pełne prawo "zniszczyć plewy" - według niego jest nią lichwiarka. Społeczeństwo dzieli się na ludzi zwykłych i niezwykłych. Ci ostatni mają prawo zbrodni, zmian prawa, gdyż mają to tego odpowiednie predyspozycje. Ludzie normalni muszą się podporządkować. Niezwykli mogą przekraczać prawo, bo sami je ustanowili, mogą popełniać zbrodnię, poświęcać jednostkę dla wyższego celu. Wśród nadludzi jest też pewna hierarchia - im ktoś jest bardziej wybitny, na tym więcej może sobie pozwolić. Poglądy te zbiegły się z wypowiedzią na temat Alony Iwanowny. Ograbia ona najuboższych, jest skąpa, okrutna dla siostry i innych. Jej zabicie to pożytek dla biednych. Rodion pragnął dowieść swego charakteru: czuł się człowiekiem niezwykłym, dlatego ją zabił. Za jej bogactwo chce pomagać biednym- intencje szlachetne i altruistyczne. Chce udowodnić, że jest nieprzeciętny. Rodia jednak nie osiągnął żadnego ze swoich celów.
Początkowo jedyną winą, jaką widział w sobie było to, że nie okazał się nadczłowiekiem - nie wytrzymał i dobrowolnie zgłosił swoją winę. Pod wpływem miłości Soni zmienił się i dostrzegł, że prawdziwą zbrodnią było zabicie człowieka. Każda zbrodnia pociąga za sobą odpowiednią karę, od której nie ma ucieczki. Kara jedynie wtedy jest skuteczna, gdy sam winowajca będzie potrafił zrozumieć jej potrzebę.