Motyw śmierci w trzech różnych epokach.

Śmierć to nieodłączna towarzyszka życia człowieka. Motyw śmierci pojawia się w literaturze od początku jej istnienia poprzez wszystkie epoki literackie. Śmierć już od tysiącleci jest podstawowym problemem w filozofii, teologii i religioznawstwie.

Epoką, w której niezwykle często występował motyw śmierci było średniowiecze. Bardzo popularne było wówczas hasło "memento mori", czyli pamiętaj o śmierci. W sztuce pojawiały się zwłaszcza dwa motywy związane z tym zagadnieniem. Mowa oczywiście o dance macabre i ars moriendi. Pierwszy termin dotyczy tzw. tańca śmierci. Był to korowód, na którego czele była śmierć i wiodła za sobą wszystkich ludzi niezależnie od zawodu, wieku, majątku czy też pochodzenia. Zaś drugi termin Ars moriendi była to sztuka umierania.

Najlepszym polskim utworem z okresu średniowiecza dotyczącym śmierci, a zarazem najbardziej przypominającym motyw dance macabre tzn. ?taniec śmierci? jest "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią". Wiersz ma formę dialogu. Zostało w nim opisane spotkanie uczonego Polikarpa ze śmiercią. Sam opis śmierci jest przerażający. Jest to postać kobieca o rozkładającym się ciele. W utworze tym okazuje się, że śmierć zaprasza do swego tańca wszystkich. Przewija się tu cały sznur postaci. Są wśród nich biedni i bogaci, młodzi i starzy, chorzy i zdrowi, mądrzy i głupi, sprawiedliwi i złodzieje, są i duchowni i świeccy. Wszyscy są podlegli mocy tej przerażającej, ale jakże sprawiedliwej Pani. Taniec śmierci jest alegorią, która miała pokazać, że wobec śmierci wszyscy są równi.

Śmierć to również częsty motyw w romantyzmie. Często śmierć była dla romantyków ucieczką przed cierpieniem, bólem istnienia, zakończeniem nieznośnego ludzkiego żywota. Niejednokrotnie była to również pewnego rodzaju moda na umieranie młodo. Samobójstwo było najlepszym lekarstwem na ból spowodowany nieszczęśliwą miłością.
Tak było na przykład w przypadku Wertera , bohatera utworu Goethego. Zakochany bez pamięci w Lotcie młody człowiek przeżywał wielkie duchowe męczarnie. Jego ukochana była bowiem przypisana innemu mężczyźnie. Werter długo walczył ze swym uczuciem na różne sposoby. Jednak nie udało się mu zapomnieć o Lotcie. Jego sytuacja była tym dramatyczniejsza, że ten młody człowiek był bardzo wrażliwy i stale analizował swoje uczucia, co doprowadzało do jeszcze większych cierpień.
Wreszcie Werter postanowił popełnić samobójstwo. Odebrał sobie życie strzałem z pistoletu w głowę. Śmierć była dla niego jedynym sposobem uwolnienia się od cierpienia i nieszczęśliwej miłości.
Postać Wertera stała się inspiracją dla innych twórców, ale niestety również dla młodych ludzi, którzy w postępowaniu tego bohatera znaleźli wskazówkę, jak radzić sobie z problemami życiowymi. Bezmyślnie naśladowali Wertera, łatwo żegnając się z własnym życiem.

We współczesnej kulturze mamy do czynienia ze śmiercią praktycznie codziennie. Dowiadujemy się o niej w niemal każdym wydaniu wiadomości czy też w prasie. Również współczesne filmy szokują śmiercią. Stała się ona dobrym sposobem zapewniania rozrywki. Im więcej śmierci w filmie, w grze komputerowej czy książce kryminalnej tym lepiej, bo więcej zabawy. Dziś już śmierć nas nie zadziwia ani nie przeraża. Tylko czasami, jakiś akt wielkiego brutalizmu czy okrucieństwa może nas oburzyć czy nami wstrząsnąć. Małe, codzienne śmierci Np. dzieci umierających z głodu w Afryce, czy ludzi ginących w atakach terrorystycznych na Bliskim Wschodzie już na nas nie robią wrażenia. Coraz częściej godzimy się na śmierć: państwa przyzwalają na aborcje dzieci nienarodzonych czy eutanazje ludzi starych.

Reasumując wszystkie te opisy śmierci można stwierdzić, iż zagadka śmierci nigdy nie została rozwiązana - wciąż pozostaje dla człowieka problem, z którym nieuchronnie będzie się musiał kiedyś zmierzyć. Śmierć, tak jak przyjście na świat, jest tajemnicą natury. Śmierć jako element życia i temat literacki była zawsze obecna. Zmieniała się tylko jej rola i ujęcie, a także znaczenie. W epoce średniowiecza były to kobiece rozkładające się zwłoki, które nie miały żadnych skrupułów i zabierały każdego, zaś w romantyzmie śmierć miała związek z nieszczęśliwą miłością na przykładzie Wertera. We współczesnym świecie śmierć ma najbardziej brutalne znaczenie, gdyż objawia się w nawet najbardziej przerażające sposoby. We współczesnej kulturze śmierć ma ważne znaczenie w aspekcie naszego życia ponieważ może ona nadejść nagle i niespodziewanie, a czasami nawet gdy tego nie chcemy.