„Kordian i Konrad- tak podobni, tak różni”

W epoce romantyzmu wielu poetów kreowało typy osobowości, o określonej postawie, ideologii i celach. Miały one być inspiracją dla zniewolonego narodu polskiego a także wyznaczać mu kierunek działań, które pozwoliłyby osiągnąć (w mniemaniu autora) niepodległość kraju. Takim wzorem bohatera był wojownik walczący w imię wolności, dla którego wartością nadrzędną był naród i suwerenność ojczyzny. Dwaj najwybitniejsi przedstawiciele tego okresu, Mickiewicz i Słowacki, z powodzeniem stworzyli postacie, które zapisały się w świadomości Polaków jako wzorce postaw, które powinno się przyjmować w obliczu zniewolenia narodu oraz największe indywidualności.
Mickiewicz będąc pod ogromnym wpływem klęski powstania listopadowego postanowił napisać kolejny dramat. Tym razem niósł on większe przesłanie od poprzednich. Tłem utworu jest proces młodzieży wileńskiej, skazanej za przynależenie do nielegalnych stowarzyszeń (do których należał m.in. Mickiewicz). Głównym bohaterem trzeciej części Dziadów jest Konrad. W tej samotnej postaci nieustannie toczą się wewnętrzne walki. Swój charakter wynurza w znanej scenie Wielkiej Improwizacji, gdzie ukazuje siebie przemienionego. Z romantycznego kochanka Gustawa, przeistacza się w wojownika o wolność. Konrad w swoim monologu osiąga apogeum pychy, poczucia wyższości nad innymi oraz chęci władzy. W widzeniu siebie jako jednostki wybitnej posuwa się nawet do porównywania siebie do Boga, wypowiadając mu walkę, w której z góry jest skazany na klęskę. Mimo, że zwraca się do Wszechmogącego, nie wierzy, stracił nadzieję, w jego umyśle pozostaje jedynie Najświętsza Maria Panna,- dla której zawsze żywił szacunek. Najważniejszą wartością a także celem w życiu jest miłość ku zniewolonej ojczyźnie, ku narodowi. Buntuje się przeciw niewoli i jest gotów poświęcić samego siebie w imię tych wartości, nawet, jeśli będzie musiał zarzucić Bogu niesprawiedliwość. Mickiewicz przelewa swoją myśl o mesjanizmie ojczyzny w postać głównego bohatera, Konrad uważa, że tak jak Chrystus zmierzał przez mękę, by odkupić ludzkość z jej grzechów, tak Polska oczyści Europę z grzechu. Bohater manifestuje swój indywidualizm, wie, że nie jest rozumiany, przez co stale jest samotny.
Słowacki, żyjący stale w cieniu Mickiewicza niedostrzegany i niedoceniany, podjął decyzję napisania dramatu analogicznego do podziwianej III cz. Dziadów. Przewidywał napisanie trylogii pod ogólnym tytułem ?Kordian?. Z jego zamiarów pozostała jedynie pierwsza część ?Spisek koronacyjny?. Imię tytułowego bohatera już wskazuje nam jego największa cechę. Cor (łac. serce) wskazuje na to, że Kordian kieruje się sercem, wobec czego jest wrażliwy. Po raz pierwszy widzimy go jako 15-latka, który wydaje się być niedopasowany do warunków, w których się znajduje. Jest nadwrażliwy i delikatny. Choć ma dopiero 15 lat to już czuje bezsensowność życia, jest nim zmęczony. Jego depresję pogłębia fakt samobójstwa popełnionego przez jego najlepszego przyjaciela, oraz niespełniona miłość do starszej Laury, które traktuje go jak dziecko. Pragnie śmierci i decyduje się na samobójstwo, nieszczęściem dla niego była to nieudana próba, po której na czole pozostała mu blizna, będąca palącym piętnem. Będąc już człowiekiem dorosłym Kordian odbywa wiele podróży, które przyczyniają się do ostatecznej utraty złudzeń. Wszelkie jego chłopięce ideały w porównaniu w brutalną rzeczywistością bledną i nikną. Dowiedział się, ze światem rządzą pieniądze, za które można kupić wszystko, że nie istnieje czysta i prawdziwa miłość, ponieważ kobiety oszukują i pozorują tylko dla pieniędzy, a także wiara, którą stracił na papieskich progach. Wszystkie te zawody kończą się kulminacyjną sceną na górze Mont-Blanc, gdzie wygłasza monolog, podczas którego toczy wewnętrzną walkę. Szukając celu w życiu, chce nawet popełnić samobójstwo, aczkolwiek zaniecha tego, na rzecz walki o wolność, walki w imię narodu. Dojrzewa duchowo i staje się wojownikiem w imię najwyższych dla niego wartości. Porównuje Polskę do Winkelrieda, który poświecił siebie, ale dzięki temu uratował ojczyznę. Tak samo Polacy wszczynając powstanie zostają skazani na niepowodzenie, ale inne narody będą mogły walczyć o wolność. Kordian jest po części bohaterem tragicznym, poprzez swoją pychę sprowadził na siebie wszelkie nieszczęścia, co w końcu doprowadziło, że znalazł się w sytuacji, która go przerosła.
Kordian i Konrad, główni bohaterowie jednych z największych i najważniejszych dramatów w historii polskiej literatury. Co ich łączy, skoro są tak różnymi osobami? Stworzeni w podobnym czasie, posiadają tak podobne do siebie cele. Miłość do ojczyzny i narodu, która w pewien sposób determinuje ich każdy ruch, oraz nadaje sens życiu. Oboje są przykładami bohatera romantycznego, wobec czego są samotni i nieszczęśliwi, dawno utracili złudzenia, mają za sobą chwile cierpienia i smutku. Aczkolwiek swoje własne aspiracje i potrzeby odsuwają na drugi plan, najważniejsza jest dla nich walka w imię narodu o wolność. Są gotowi poświęcić za nią życie. Jednocześnie targają nimi sprzeczności. Walczą ze sobą, dokonując wyborów, które nie zawsze są dobre a także przeistaczają się. Dzielą ich zapatrywania na świat a także na wizję Polski, która przez zniewolenie cierpi. Zbuntowany Konrad uważa ją za odpowiednika Chrystusa. Tak jak on, Polska przejdzie przez męczeńską drogę by w ostateczności odkupić Europę z jej win. Natomiast początkowo slaby Kordian ma inną wizję. Dla niego Polska jest Winkelriedem narodów. Rozpocznie powstanie i niechybnie zostanie zgładzona, jednak to wystąpienie pozwoli innym narodom wejść na drogę walki i uzyskać niepodległość. Mimo iż widzą całą sprawę inaczej przyświeca im ten sam cel- wolność. Konrad i Kordian są indywidualistami przez co są niepowtarzalni, zupełnie inni, jednak posiadają wiele podobnych cech, co łączy ich razem w walce o najważnieszje.