profil

Rola miłości w życiu bohaterów.

poleca 84% 605 głosów

Treść Grafika Filmy
Komentarze
Henryk Sienkiewicz Powstanie styczniowe Eliza Orzeszkowa

Rola miłości w życiu bohaterów. Omów różne jej aspekty na przykładzie podanych niżej utworów:
?Lalka? ? do kobiety, do nauki, do ojczyzny
?Nad Niemnem? ? do ojczyzny, do ziemi (praca)
?Gloria victis? - do ojczyzny
?Kamizelka? ? w małżeństwie
?Potop? ? do kobiety, do ojczyzny
?Chłopi? ? do kobiety, do ziemi
?Wesele? ? do ojczyzny

Miłość jest doznaniem ponoć najpiękniejszym, lecz równocześnie najtrudniejszym. Trudno więc o definicje miłości. Najpiękniej opisują ją słowa zawarte w Biblii w I Liście do Koryntian: ?[?] Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Miłość nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą; nie dopuszcza się bezwstydu, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie pamięta złego; nie cieszy się z niesprawiedliwości, lecz współweseli się z prawdą. Wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma. Miłość nigdy nie ustaje [?]?. Miłość ma wiele obliczy ? miłość do rodziców, do kobiety i mężczyzny, miłość do ojczyzny, do przyjaciela. Miłość duchowa bądź miłość fizyczna odgrywa wielką rolę w życiu człowieka. Potrafi wynieść go na szczyty, obdarzyć pełnią szczęścia, ale może również rzucić w najgłębszą przepaść i zniszczyć. Najwięcej jednak emocji budzi miłość do partnera lub partnerki. Przychodzi niespodziewanie, obezwładnia duszę i serce, jest zdolna do szalonych zachowań. Często jest nieodwzajemniona bądź napotyka na swojej drodze przeszkody nie do przebycia.
Miłość jest jednym z najpopularniejszych motywów literackich, i chociaż sytuacje i rodzaje tego uczucia przedstawione w literaturze średniowiecznej, romantycznej i pozytywistycznej różnią się od siebie ukazują nam te same problemy i tą samą prawdę o miłości.
?Lalka? Bolesława Prusa jest powieścią pozytywistyczną. Typowe dla czasów pozytywistycznego przełomu są również losy głównego bohatera. Mężczyzną tym był Stanisław Wokulski ? jako młody i inteligentny człowiek cenił naukę i uwierzył w nią, uczył się więc sądząc, że dzięki wytrwałej pracy nad sobą wyrwie się z biedy. Podobnie jak wielu innych młodych ludzi walczył za ojczyznę w powstaniu styczniowym, został schwytany i zesłany na Sybir. Po kilku latach wrócił do Polski. Był człowiekiem nieobojętnym na ludzką krzywdę i biedę. Wokulski ? bardzo ambitny i bogaty kupiec zakochany był w pannie Izabeli Łęckiej, która była dumną arystokratką, z lekko podupadłego i zubożałego rodu. Kochał ją wspaniałą bezinteresowną miłością opartą na ideałach romantycznych. Niestety Izabela nie kochała Wokulskiego, ponieważ nie była zdolna dostrzec prawdziwej wartości tego człowieka. Uciekła się do zdrady, co zupełnie załamało Wokulskiego. Wypalony i rozdarty psychicznie próbował popełnić samobójstwo. Szczęśliwie udało się go ocalić, lecz całe jego życie zrujnowała miłość do kobiety.
Całkowicie odmiennie potoczyły się losy bohaterów ?Potopu? Henryka Sienkiewicza. Tu miłość połączyła Andrzeja Kmicica i Oleńkę Billewiczównę. Główny bohater ? Andrzej był szlacheckim hulaką, awanturnikiem i łotrem. Po powrocie z wojen zapragnął poznać ?zapisaną? mu przyszłą żonę. Zachowanie Andrzeja nie spodobało się dumnej Oleńce. Uczucie Kmicica było tak silne, że odważył się on na porwanie panny Oleńki. Ona również mimo wszystko, kochała go. Widać to po pojedynku z Wołodyjowskim, kiedy to Kmicic mógł umrzeć. Być może wybaczyłaby mu i związała się z nim, gdyby nie tragiczna wojna i zdrada Radziwiłła. Billewiczówna widzi w Kmicicu zdrajcę ojczyzny, gdyż związany rycerską przysięgą nie może odstąpić hetmana. Ale w bohaterze dokonuje się przemiana i pod nowym nazwiskiem wysławia się licznymi czynami patriotycznymi. Chce udowodnić swą szlachetność i miłość do ojczyzny, dlatego walczy ze Szwedami narażając własne życie. Miłość sprawia, że bohater powoli odchodzi od sarmackich przywileji. Uczucie uszlachetnia go i sprawia, iż staje się dobrym i pokornym człowiekiem. Jego bohaterstwo rehabilituje go w oczach społeczeństwa i w sercu Oleńki. Powieść kończy się szczęśliwie ? powrotem Andrzeja z wojny i małżeństwem z Oleńką.
Natomiast w ?Chłopach? Władysława St. Reymonta miłość partnerska również jest ukazana, lecz schodzi troszkę na drugi plan. Powieść Reymonta podzielona jest na cztery części: Jesień, Zima, Wiosna, Lato. Podział taki podkreśla związek życia ludzkiego z naturą, jego ciągłość i trwałość, a jednocześnie jego dynamiczność, jego nieustanne zmiany, które zawsze się dokonują mimo odwiecznego porządku. Autor pisząc ten utwór miał na celu realistyczne ukazanie obrazu społeczeństwa chłopskiego ? ich codzienne życie. To jak pracują, jak się bawią, jakie mają tradycje i obrzędy. Autor daje w utworze wyraz swojej sympatii dla chłopstwa. Uważa, iż jest to fundamentalna warstwa narodu gdyż są oni odważni i silni, kochają polską ziemie i swój naród. Miłość damsko-męska w ?Chłopach? jest ukazana burzliwie. Niewątpliwie najbardziej namiętnym jest uczucie Antka ? ambitnego i dumnego syna Boryny do Jagny ? urodziwej swawolnej wiejskiej dziewczyny, żyjącej w świecie marzeń i fantazji. Ich uczcie nie przetrwało jednak, gdyż Jagna poślubiła ojca Antka ? Macieja Borynę. O ślubie zdecydowała matka Jagny a za wydanie córki otrzymała od Macieja sześć morgów ziemi, które prawnie miały należeć się właśnie Antkowi. Antek czuł się wykorzystany i wyprowadził się na drugi koniec wsi wraz ze swą żoną Hanką, której tak naprawdę nie kochał. Hanka kochała Antka, wybaczyła mu wszystko i niesprzeciwiając się mu zamieszkała z nim w domu jej ojca. Jagna nie potrafi zapanować nad żądzami, zakochała się w Jasiu ? kleryku. Ich miłość jednak nie osiągnęła spełnienia. Jagna przekupiona podarunkami i wódką związała się z wójtem, co wywołało niemały skandal, gdy ludzie znaleźli ich półnagich, śpiących w lesie pod krzakami.
Podobnie jak w ?Chłopach? motyw miłości do ojczyzny i do ziemi ukazany jest w powieści Elizy Orzeszkowej ?Nad Niemnem?. Jest to historia rodziny Bohatyrowiczów. Szlachcianka i chłop, pierwsi z rodu, osiedlili się w głębi lasów i ziemię niczyją, dziką przekształcili w uprawną, życiodajną rolę. Za to król Zygmunt August nadał im szlachectwo wraz z rodowym mianem Bohatyrowiczów (nazwisko upamiętniające bohaterstwo i śmiałość). Praca jest domeną postaci pozytywnych: Anzelma, Jana, Benedykta, Justyny, Marty. Dobrzy są ci, którzy pracują. Praca jest nie tylko środkiem, nie służy wyłącznie zaspokojeniu podstawowych potrzeb. Praca powoduje, że świat wokół zmienia się na lepsze, zostaje przekształcony, aby nieść innym ludziom korzyść. Dzięki pracy człowiek jest w pełni wartościowy i szczęśliwy. Autorka również pisze w utworze o wolności, walce Polaków za ojczyznę w powstaniu styczniowym, lecz pisze o tym w sposób skryty, ponieważ carska cenzura nie przepuściłaby powieści mówiącej o narodowych dylematach Polaków wprost. Tragiczny zryw symbolizuje Mogiła, grób poległych powstańców, głównie z rodziny Bohatyrowiczów, wśród których spoczywa również Andrzej Korczyński. Ludzie z zaścianka dbają o Mogiłę, która jest dla nich miejscem uświęconej pamięci. Pokazując ukwieconą Mogiłę Orzeszkowa z szacunkiem odnosi się do przeszłości i nie przekreśla dokonań powstańców.
Eliza Orzeszkowa również w opowiadaniu ?Gloria victis? porusza temat powstania styczniowego i walki za ojczyznę. Opowiadanie to jest nietypową formą dla autorki ? to proza poetycka przeplatana realistycznymi wstawkami bitwy. Nowela ta niesie przesłanie o potrzebie zachowania w pamięci nie zwycięskich, ale pokonanych w nierównej walce powstańców. Mimo porażki tego zrywu niepodległościowego ofiara życia złożona dla ojczyzny pozostaje cenna. I mimo przegranej zasługuje na hołd, jaki składa swym zbiorom Orzeszkowa - hołd chłopcom nienawykłym do walki, których przeznaczeniem winna być nauka i budowanie wolnego kraju, a nie śmierć w lesie na bagnetach zaborców, a potem spoczynek w zbiorowej mogile. Orzeszkowa, pisząc o ofierze ludzi takich jak bohater tego opowiadania Tarłowski, zachowuje w publicznej zbiorowej pamięci czyn tego bohatera. Ukazuje jak bardzo musiał kochać ojczyznę, jaką niezwykłą odwagą musiał się wykazać by wzbudzić nadzieje na uwolnienie kraju w przyszłości. Na przekór tradycji sławienia zwycięzców ?Gloria victis? czci pamięć poległych i pokonanych. Autorka nie pozwala zaniknąć w mrokach niepamięci ofierze najcenniejszej z życia młodych powstańców styczniowych walczących za wolność i ginących za ukochaną Polskę.
W ?Weselu? Stanisław Wyspiański dokonuje drastycznej konfrontacji narodowych mitów z rzeczywistością. Naprzeciwko siebie stają z jednej strony chłop kosynier, od czasów insurekcji kościuszkowskiej symbol ludu gotowego stanąć do walki o wolność, z drugiej zaś ? przedstawiciele inteligencji, tej wykształconej i zaangażowanej warstwy społecznej, powołanej do przewodzenia narodowi, niesienia przed nim ?kaganka oświaty?. ?Wesele? to bolesna diagnoza stanu ducha Polaków u progu rozpoczynającego się XX wieku, krytyczna ocena świadomości i siły narodu tkwiącego już od stu lat w niewoli trzech zaborców. Naród jest rozbity, dwie najważniejsze jego warstwy ? chłopstwo i inteligencja ? nie potrafią się porozumieć. Pomimo miłości do ojczyzny i chęci walki wszelkie przedsięwzięcia mające na celu odzyskanie niepodległości są skazane na niepowodzenie. Chłopom nie można zarzucić niedostatku siły i ochoty czynu, ale brak im wizji, celu, jasnej i prostej idei, a przede wszystkim światłego przywódcy. Nie brakuje im też dobrych intencji. Lecz ich gotowość do działania nie znajduje odzewu po drugiej stronie. Ideę i przywództwo mogłaby dać chłopom inteligencja, gdyby tylko była do tego zdolna ? brak jej siły ducha, wiary, zapału i konsekwencji. Inteligencja nie rozumie ludu i nawet niezbyt się stara, woli tkwić w utartych stereotypach. Ukazani w ?Weselu? przedstawiciele tej warstwy społecznej nie wierzą w efektywność jakichkolwiek działań ? można się domyślać wpływu na jej świadomość dotychczasowego bilansu przegranych polskich powstań, przede wszystkim tego ostatniego i najbardziej krwawego, styczniowego. Trafnie postrzega tę ich duchową kondycję Czepiec, rozmawiając z Dziennikarzem: ?A, ja myślę, ze panowie duza by juz mogli mieć, ino oni nie chcom chcieć!?. Rzeczywisty sojusz wsi i inteligencji, tak istotny dla sprawy polskiej, wydaje się nie możliwy. Braterstwo, wspólnota interesów pozostają w sferze pustych deklaracji.
Całkiem inny motyw miłości odnajdujemy w ?Kamizelce? Bolesława Prusa. Jest to chyba najpiękniejsze oblicze miłości - miłość małżeńska. Miłość męża i żony. Na pierwszym planie utworu jest kamizelka: kupiona od handlarza starzyzną przez narratora opowieści, osobliwego kolekcjonera i wyjątkowego obserwatora. Kamizelka była światkiem i namacalnym dowodem ogromnej miłości, jaką darzyli się sąsiedzi narratora ? skromny urzędnik i jego żona, miłości, która musiała ugiąć się pod ciężarem śmierci. Choroba męża stała się powodem do podjęcia przez bohaterów ryzykownej i przegranej gry z losem. By go oszukać, oboje pracowali nad kamizelką: mąż przesuwał sprzączkę paska, żona przesuwała pasek. Chcieli uspokoić się nawzajem, że choroba nie postępuje, a mąż nabiera ciała i sił. Z miłości swoje działania podejmowali w tajemnicy jedno przed drugim, by nie przysparzać sobie trosk i nawet przed sobą udawali, że wszystko będzie dobrze. Mąż jest spokojny, każda chwila życia przynosi mu radość, a jedyne co mąci mu spokój przed zbliżającym się końcem to obawa o żonę. Chęć, by jej nie martwić swoim cierpieniem, okazała się sposobem na godną śmierć, bez żalu do całego świata o własne cierpienie i bez pretensji, że musi umierać w tak młodym wieku. Gdy mąż umarł, żona sprzedała cały skromny majątek i wyjechała. Widomym znakiem cierpienia, miłości i śmierci pozostała tylko tytułowa kamizelka.
Reasumując wątki miłosne we wszystkich omówionych utworach zarówno pozytywistycznych jak i pisanych w epoce Młodej Polski śmiało można powiedzieć, iż miłość jest uczuciem nieodzownie towarzyszącym w literaturze i codziennym życiu. Miłość partnerska bywa burzliwa, namiętna, silna, nie zawsze spełniona - jest pięknym uczuciem. Piękna jest również miłość do ojczyzny ? walka o wolność, o lepsze życie całego narodu. Życie bez miłości było by niekompletne i z całą pewności rację ma św. Paweł pisząc w Biblii: ?Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący.[?]Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość ? te trzy: z nich zaś największa jest miłość.?

Czy tekst był przydatny? Tak Nie
Opracowania powiązane z tekstem

Czas czytania: 11 minut