Rośliny nasienne

Rośliny nasienne mają łodygi i korzenie zdolne do wtórnego przyrostu na grubość, liście typu makrofilii, a także specyficzny żeński organ rozrodczy, jakim jest zalążek.

Korzeń

1. Korzeń (informacje ogólne)
Współczesne rośliny nagonasienne mają solidne pnie oraz palowe korzenie zdolne do wtórnego przyrostu na grubość. Dokonuje się on dzięki działalności kambium bocznego merystemu, czyli tkanki twórczej inaczej miazgi, tworzącego się pomiędzy pierwotnymi wiązkami drewna i łyka. Sposób bocznego przyrostu korzenia i łodygi różni się od siebie.

W korzeniu wiązki przewodzące pierwotnie zajmują centralną część zwaną walcem osiowym, oddzieloną od zewnętrznego miękiszu warstwą komórek zwaną perycyklem lub okolnicą. Perycykl odpowiada za tworzenie korzeni bocznych. Układ wiązek przewodzących w walcu osiowym jest naprzemienny: drewno pierwotne- na przekroju poprzecznym korzenia, najczęściej przyjmuje postać czteroramiennej gwiazdki, pomiędzy jej ramionami znajdują się pasma łyka pierwotnego. Kambium składa się tu w postaci falistego pierścienia, w sposób taki, że drewno pozostaje wewnątrz warstwy miazgi, natomiast łyko na zewnątrz warstwy miazgi. Komórki kambium mają zdolność do podziałów, gdzie powstają nowe komórki, które różnicują się w elementy drewna wtórnego- po wewnętrznej stronie pierścienia i łyka wtórnego- po zewnętrznej stronie pierścienia. Z tego powodu walec osiowy pęcznieje pęka i następuje łuszczenie się kory pierwotnej wraz ze skórką i śródskórnią. Ochrona rosnące korzenia jest możliwa ponieważ percykl przekształca się w tkankę twórczą zwaną fellogenem i wytwarza kolejne warstwy perydermy- wtórnej tkanki okrywającej budową zbliżoną do korka. Jak iż przyrost drewna wtórnego jest większy niż łyka, wyrośnięty korzeń składa się głównie z tej tkanki.

2. Funkcje korzenia:
- przymocowanie do podłoża,
- pobieranie wody i soli mineralnych,
- spichrzowe,
- jest fundamentem rośliny.

3. Występowanie korzeni:
- korzenie kurczliwe- lilia (u storczyków rola asymilacyjna),
- korzenie podporowe- figowiec,
- korzenie powietrzne- storczyk,

4. Modyfikacje korzeni:
- korzenie spichrzowe - marchew,
- bulwy korzeniowe - dalia,
- korzenie kurczliwe - lilia,
- korzenie osadowe - jemioła,
- korzenie czepne - bluszcz,
- korzenie powietrzne - monstera,
- korzenie asymilacyjne - storczyk.

Łodyga

1. Łodyga (informacje ogólne):
Łodyga ma odmienny układ pierwotnych elementów przewodzących. Tutaj drewno i łyko tworzą wspólnie podwójne wiązki łyko- drzewne, ułożone koncentrycznie w walcu osiowym, który nie jest odgraniczony od kory pierwotnej perycyklem. Kambium powstaje w miejscu styczności drewna i łyka są to tzw. wiązki otwarte, rozwijając się przypominają postać pierścienia. Tak jak w korzeniu produkuje do wewnątrz komórki drewna wtórnego a na zewnątrz łyka wtórnego. W przeciwieństwie do korzenia kora pierwotna łodygi nie łuszczy się w całości, ale pod skórą tworzy się w niej drugi merystem- miazga korkotwórcza czyli fellogen. Produkuje on na zewnątrz komórki korka, do środka zaś cienką warstwę fellodermy, tworzy się wtórna tkanka okrywająca, zwana korkowicą. Wtórna budowa wewnętrzna wyrośniętego korzenia i łodygi prawie niczym się nie różnią. Roślinny okrytonasienne też miały zdrewniałe łodygi i korzenie o dużym przyroście na grubość, jednak w tej grupie kilkakrotnie doszło do uproszczenia budowy, niektóre elementy zaczęły bardziej przypominać paprotniki niż rośliny nasienne. Pojawiły się też rośliny zielone pozbawione wtórnego przyrostu na grubość, o bardzo rozdrobnionych i rozproszonych wiązkach przewodzących. W niektórych przypadkach nastąpiła całkowita redukcja korzenia palowego, zastąpionego systemem wiązkowym, złożonym z korzeni przybyszowych.

2. Funkcje łodygi:
- przewodzenie wody, soli mineralnych i asymilatów,
- stanowi rusztowanie dla liści, kwiatów i owoców,
- spichrzowa np. kaktus,
- fotosyntezy.

3. Modyfikacje łodygowe:
- wąsy czepne np. winorośl, ogórek, fasola,
- gałęziaki np. rozkus(spłoszone boczne łodygi wyglądające niczym rośliny tropikalne, występują np. w szklarniach),
- rozłogi np. truskawka,
- laralupa- magazynowanie produktów fotosyntezy,
- bulwa łodygowa- występuje w ziemniakach,
- kłącze np. konwalia.

4. Rodzaje łodyg:
Naziemne (nadziemne):
- wijące się- powój, fasola,
- pnącza (liany)- lasy tropikalne,
- czepne- winorośl, dynia, fasola,
- źdźbła- trawy, zboża,
- zdrewniałe- drzewa, krzewy,
- zielne- rośliny 1- 2 letnie.
Podziemne:
- kłącza- tatarniak, grążel,
- bulwy- ziemniak,
- rozłogi- ziemniak, perz,
- cebula- tulipan, czosnek.

Liść

1. Liść (informacje ogólne):
Liście roślin nasiennych są klasycznymi makrofilami, wywodzącymi się z wielokrotnie rozgałęzionych, spłaszczonych i zarośniętych bocznych telomów. W typowej postaci składają się z ogonka i płaskiej blaszki, jednak nawet w tak zmodyfikowanej grupie jaką są nasienne doszło do wielu modyfikacji planu budowy. Rośliny nagonasienne mają liście pojedyncze z dwudzielną, czyli dychotomiczną nerwacją, często z podłużnymi wcięciami, lub równowąskie przekształcone w mniej lub bardziej spłaszczone igły. U roślin nagonasiennych wielkolistnych blaszka ulega podziałowi na pierzasto ułożone listki tworzące liść złożony. Czasami w tej grupie można zauważyć redukcje liści- wtedy blaszki stają się pojedyncze, a nawet taśmowate. U roślin okrytonasiennych występuje największe zróżnicowanie liście. Spotykamy liście ogonkowe i bezogonkowe (siedzące), a także otaczające łodygę pochewką, o blaszkach mających najrozmaitsze kształty: okrągłe, jajowate, wydłużone i inne. Oprócz pojedynczych występują liście z blaszką podzieloną pierzasto lub dłoniasto, oprócz liści z blaszką całobrzegową spotykamy liście o brzegach karbowanych, ząbkowatych, wrębnych, siecznych. Sposób rozmieszczenia liści na łodydze nazywa się ulistnieniem. Gdy następuje wrastanie wzdłuż linii śrubowatej, nazywamy ulistnieniem skrętoległym, gdy ulokowane są po dwa naprzeciw siebie- nazywamy ulistnieniem naprzeciwległym, gdy natomiast tworzą się po kilka z jednego węzła- nazywamy uli staniem okółkowym.

2. Podstawowe funkcje liści:
- przeprowadzanie fotosyntezy,
- wymiana gazowa,
- transpiracja (wyparowywanie wody),
- spichrzowa (magazynująca).

3. Nietypowe funkcje liści (modyfikacje):
- wąsy czepne pochodzenia funkcji czepnej,
- ciernie liściowe np. kaktus,
- liście pułapkowe np. rosiczka okrągłolistna, muchołówka amerykańska, dzbanecznik.

4. Nerwacja liścia:
- widlasta u miłorzębu,
- siatkowa u ogórka,
- siatkowa pierzasta u babki bilaka,
- równoległa u konwalii, babki zwyczajnej.