Rozmnażanie się i główne etapy rozwoju zarodkowego zwierząt

Ektoderma - Nabłonki okrywające ciało z zewnątrz oraz wyścielające przedni i końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Wytwory naskórka włosy, paznokcie. Układ nerwowy zarówno ośrodkowy jak i obwodowy oraz narządy zmysłu. Mezoderma - Nabłonki wyścielające wtórną jamę ciała. Tkanki łączne kość, krew. Układ krążenia serce, naczynia. Układ mięśniowy, rozrodczy. Nerki kręgowców. Skóra właściwa. Endoderma - Nabłonki środkowej części przewodu pokarmowego oraz gruczoły trawienne kręgowców trzustka, wątroba. Nabłonek płuc kręgowców.
Rozwój zarodkowy, który wchodzi w skład rozwoju osobniczego ? ontogenezy, obejmuje następujące etapy:
1. zapłodnienie jaja i powstanie zygoty;
2. bruzdkowanie, czyli szereg mitotycznych podziałów zygoty na komórki potomne zwane blastomerami; w wyniku tych podziałów powstaje zlepek komórek zwany morulą; ruchy morfogenetyczne komórek blastuli prowadzą do powstania blastuli, pęcherzyka zbudowanego z jednej warstwy komórek i pierwotnej jamy ciała ? blastocelu;
3. gastrulacja ? powstanie tzw. listków zarodkowych.
Początkowo część komórek blastuli dostaje się, np. przez wpuklenie, do wnętrza blastuli i tworzy drugą warstwę komórek. Zarodek dwuwarstwowy nosi nazwę gastruli. Zewnętrzna warstwa komórek tworzy ektodermę, a wewnętrzna ? endodermę.
Warstwy te nazywamy listkami zarodkowymi. Jama wewnątrz gastruli zwana jest prajelitem, a otwór prowadzący do niej ? pragębą (gastropor). Zwierzęta, które kończą rozwój na tym etapie, to gąbki i parzydełkowce.
U zwierząt trójwarstwowych dochodzi do wytworzenia trzeciego listka zarodkowego ? mezodermy ? i ustalenia pozycji otworu gębowego i odbytu u zwierząt pierwo- i wtóroustych.
4. Organogeneza prowadzi do wykształcenia się narządów z poszczególnych listków zarodkowych. U wszystkich zwierząt tkanki i narządy wytwarzane są przez te same listki zarodkowe (patrz tabela).
Rozwój zarodkowy zwierząt pierwoustych różni się od rozwoju zarodkowego wtóroustych trzema cechami:
sposobem bruzdkowania
U zwierząt pierwoustych występuje bruzdkowanie spiralne, wrzeciona kariokinetyczne dzielących się komórek układają się skośnie w stosunku do osi blastomerów. Blastomery małe przesunięte są w stosunku do blastomerów dużych.
U wtóroustych bruzdkowanie przebiega równolegle i prostopadle do osi biegunów zarodka, powstające małe blastomery znajdują się dokładnie nad dużymi.
losem pragęby
W rozwoju pierwoustych pragęba przekształca się u dorosłego zwierzęcia w otwór gębowy, a odbyt powstaje na przeciwległym biegunie.
U wtóroustych pragęba zarasta, a obok powstaje otwór odbytowy. Otwór gębowy tworzy się na biegunie przeciwległym do pragęby.
sposobem tworzenia się mezodermy
U zwierząt pierwoustych dwie komórki, dzieląc się, tworzą we wnętrzu gastruli między ektodermą i endodermą dwa pasma mezodermy. Pomiędzy komórkami mezodermy tworzy się wtórna jama ciała ? celoma.
U wtóroustych mezoderma powstaje z grzbietowej części prajelita w postaci uchyłków, które odrywają się i tworzą charakterystyczne woreczki. Światło woreczków tworzy wtórną jamę ciała.
- Do zwierząt pierwoustych należą:
? płazińce i obleńce ? z pierwotną jamą ciała,
? pierścienice, mięczaki, stawonogi ? z wtórną jamą ciała.
- Do zwierząt wtóroustych zaliczamy m.in.:
? szkarłupnie, strunowce.