Rodzaje banków i ich usługi bankowe

Definicja ogólna - bank to przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność polega na udzielaniu kredytów i zdobywaniu środków potrzebnych do sfinansowania kredytów, definicja banku obejmuje wewnętrzne i zewnętrzne warunki działalności. Do warunków wewnętrznych należy zaliczyć współpracowników, operatywne zarządzanie, wewnętrzne informacje oraz zasoby pieniądza w dyspozycji; do warunków zewnętrznych otoczenie (klientele, właścicieli banków, inne przedsiębiorstwa bankowe, politykę pieniężną i interes społeczny).

Pierwsze banki w starożytności w Babilonie, Grecji i Rzymie. Udzielanie kredytów i wystawianie weksli. XI w n.e. miasta włoskie: pierwsze papierowe pieniądze.

Historia rozwoju banków na ziemiach polskich:
- 1825 r. Warszawa, Towarzystwo Kredytowe Ziemskie: usługi bankowe, udzielanie kredytów.
- 1870 r. Warszawa, Bank Handlowy SA
- Polski Bank Przemysłowy
- Krajowa Kasa Pożyczkowa
- Bank Polski SA
- Pocztowa Kasa Oszczędności
- Państwowy Bank Rolny
- Bank Gospodarstwa Krajowego
- Polska Kasa Opieki SA
- II wojna światowa: likwidacja banków i pozostawienie banku Polska Kasa Opieki SA
- utworzono Narodowy Bank Polski (NBP) pełniący wszystkie funkcje
- Bank Gospodarki Żywnościowej, w którym były skupione banki spółdzielcze

Podstawowe funkcje banków:
- emisja pieniądza (bank centralny),
- przyjmowanie depozytów,
- udzielanie kredytów,
- pośredniczenie w przekazywaniu środków finansowych między różnymi podmiotami życia gospodarczego.

W Unii Europejskiej przyjęte jest rozwiązanie, że na rynku finansowym działają:
* instytucje kredytowe / banki depozytowe kredytowe /
* instytucje inwestycyjne / firmy inwestycyjne /
* instytucje ubezpieczeniowe

System bankowy obejmuje następujące grupy banków:

1. Banki centralne - bank centralny to bank państwowy który równocześnie spełnia 3 funkcje: banku emisyjnego, bank banków i banku gospodarki narodowej. W Polsce to Narodowy Bank Polski / NBP/

2. Banki operacyjne /komercyjne/ to banki: depozytowo - kredytowe i uniwersalne, najbardziej rozpowszechnione

3. Banki specjalne - to banki których sfera działania ma specjalny charakter pod względem zakresu i formy działania lub rodzaju klientów - / specjalizacja terytorialna / ogólnokrajowe, regionalne /, branżowa /przemysłowe, rolne, budowlane/.Banki specjalne to także banki inwestycyjne, komunalne, hipoteczne.

Banki inwestycyjne zajmują się głównie usługami związanymi z operacjami papierami wartościowymi - investment banking.

4. Kasy oszczędnościowe - występuje ścisłe powiązanie działalności oszczędnościowej tych instytucji z potrzebami drobnych wytwórców, gospodarstw domowych i samorządów. Są samodzielnymi bankami uniwersalnymi, których organem założycielskim są samorządy lokalne.

5. Spółdzielczość kredytowa - to instytucje drobnego kredytu zorganizowane w oparciu o prawo spółdzielcze. Występuje tu powiązanie wkładów członków spółdzielni /kredytobiorców / z solidarną odpowiedzialnością za działalność spółdzielni. Obecnie są bankami uniwersalnymi.

Współczesną tendencją jest grupowanie się banków w holdingi bankowe i konglomeraty finansowe / Allianz, Zurich Insurance, Citigroup/. Np. Citigroup zatrudnia 200 000 pracowników i jest obecna w 100 krajach. Holding to korporacja która jest posiadaczem akcji jednego lub więcej banków. Konglomerat finansowy to rodzaj holdingu finansowego, instytucja gdzie pod ?jednym dachem? są świadczone usługi bankowe, ubezpieczeniowe i maklerskie. Holdingi ograniczają konkurencję podwyższają opłaty dla klientów, nie uwzględniają lokalnych potrzeb, ale są bardzo efektywne, zmniejszają ryzyko bankructwa, oferują szerszy wachlarz usług. Powstanie holdingów i konglomeratów finansowych zamazuje wyraźny podział między bankami uniwersalnymi a inwestycyjnymi.

Podstawowe zasady działania banków:
Zasada uniwersalizmu polega na ciągłym poszerzaniu zakresu czynności banków, między innymi o emisję papierów wartościowych, stawanie się udziałowcami przedsiębiorstw, udzielanie poręczeń.
Samodzielność banku to możliwość autonomicznego podejmowania decyzji oraz ponoszenie za nie wszelkich konsekwencji.
Zasada konkurencyjności polega na przyciąganiu jak największej liczby klientów atrakcyjnością udzielanych kredytów, solidnością i różnorodnością usług oraz sprawnością i szybkością obsługi klientów.
Zasada samofinansowania oznacza konieczność pokrywania kosztów działalności i zobowiązań z kapitału własnego.
Zasada komercjalizmu polega na dążeniu do maksymalizacji zysku przy minimalizowaniu kosztów działalności.

Funkcje banku centralnego
- emisja pieniądza gotówkowego;
- nadzór nad bankami komercyjnymi;
- świadczenie usług na rzecz banków komercyjnych;
- prowadzenie rachunków i rozliczeń państwa;
- kontrola ilości pieniądza i wielkości kredytu w gospodarce, tak aby ich wartość odpowiadała potrzebom gospodarki, a jednocześnie nie powodowała niebezpieczeństwa wzrostu inflacji.

Rada Polityki Pieniężnej
Jest to zespół niezawisłych specjalistów, ustalających wysokość stopy procentowej, według której NBP udziela kredytów i pożyczek bankom komercyjnym.

Usługi bankowe dla ludności:
Konto osobiste prowadzone najczęściej w formie rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego, na który wpływają wszystkie dochody osób i z którego najczęściej pokrywane są bieżące opłaty. Posiadanie konta osobistego pozwala zaoszczędzić czas i zapewnia bezpieczeństwo pieniądzom.
Lokaty terminowe - umowy z bankiem zawierane na określony czas. W zamian za korzystanie z powierzonych mu pieniędzy bank zobowiązuje się wypłacić odsetki wraz z kapitałem na koniec okresu umowy.
Lokaty dynamiczne - umowy, z których klient może się wycofać przed końcem okresu ich trwania bez niebezpieczeństwa utraty odsetek. Wkłady te są niżej oprocentowane niż w lokatach terminowych zawartych na taki sam okres.
Lokaty rentierskie - umowy długoterminowe, polegające na tym, że bank wypłaca odsetki od wkładu w regularnych odstępach czasu, np.
co miesiąc lub kwartał.

Rodzaje kredytów bankowych:
- kredyt w rachunku osobistym - bank umożliwia wypłatę większej ilości środków niż wynosi aktualny stan konta, czyli daje możliwość debetu. Wysokość debetu zależy od wiarygodności klienta i jego dochodów, ale oprocentowanie jest z reguły wyższe niż innych rodzajów pożyczek i kredytów.
- kredyt konsumpcyjny - udzielany jest na określone potrzeby osób, a jego spłata indywidualnie ustalana z bankiem. Zabezpieczenie kredytu stanowią najczęściej dochody kredytobiorcy lub poręczenia innych osób, a wysokość kredytu zależy od możliwości spłaty przez osobę zaciągającą kredyt.
- kredyt hipoteczny - długoterminowy kredyt zaciągany z przeznaczeniem na finansowanie budownictwa mieszkaniowego lub nabycie domu czy mieszkania. Zabezpieczeniem tego kredytu staje się najczęściej nieruchomość, na której sfinansowanie został zaciągnięty.

Usługi bankowe dla przedsiębiorstw.
Opierają się głównie na prowadzeniu rachunków firmowych, za których pośrednictwem firmy rozliczają się ze swoimi partnerami handlowymi, płacą podatki, dokonują wypłat wynagrodzenia swoim pracownikom itp.
- kredyty obrotowe - przeznaczane są na finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa, np. na zakup towarów przez firmy handlowe. Pełnią podobną funkcję jak debet na koncie osobistym indywidualnego klienta banku.
- kredyt inwestycyjny - służą finansowaniu nakładów, których celem jest stworzenie lub powiększenie majątku trwałego przedsiębiorstwa. Kredyty te są długoterminowe, a wydawane pieniądze podlegają ścisłej kontroli przez bank.

Prawo bankowe - Banki w Polsce to jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną, działające zgodnie z prawem bankowym na zasadzie samodzielności i samofinansowania. Podstawą działalności banku jest:
- gromadzenie środków pieniężnych
- udzielanie kredytów i pożyczek
-prowadzenie operacji bankowych

Funkcje banków:
-kreacja pieniądza (funkcja NBP)
- udzielanie kredytów
-pośrednictwo pomiędzy posiadaczami środków pieniężnych a ich użytkownikami ( prowadzenie rozliczeń)

NBP jest to bank centralny i niezależny od innych banków. DO jego zadań należy
-nadzór finansowy banków i instytucji finansowych
-obsługa długu państwa
-ustalanie kursu walutowego
-sprzedaż obligacji państwowych i innych papierów wartościowych
- rezerwy dewizowe (zarządzanie nimi)

NBP jako bank centralny ma zapewnić stabilność polskiego pieniądza i regulować bieżąco obrót gotówkowy

Wyróżniamy banki specjalne (rolny, budowlany, inwestycyjny, hipoteczny) które udzielają kredytów długo i krótko termicznych na sfinansowanie różnych inwestycji np. budowa domu, zakup działki. Komercyjne natomiast przyjmują wkłady od przedsiębiorstw, ludzi prowadząc rozliczenia i krótkoterminowe kredyty na cele gospodarcze. Ze względu na formę własności:
- państwowe
- spółdzielcze
- spółki z kapitałem zagranicznym
- państwowo - społeczne