Antygona - notatka

Tragedia grecka z V w p.n.e. autorstwa Sofoklesa. Dramat ten stanowi kontynuację tragedii "Król Edyp", opowiadającej dzieje dotkniętego klątwą bogów syna króla Teb.

Historia Edypa:

Edyp, przybrany syn króla i królowej Koryntu, odwiedzając wyrocznię delficką usłyszał, że zabije ojca i ożeni się z własną matką. Nie znając swej przeszłości sądził, że władcy Koryntu są jego prawdziwymi rodzicami. Chcąc uciec przeznaczeniu, opuszcza Korynt na zawsze. Na jednej z dróg zabija człowieka nie wiedząc, że był to Lajos, jego ojciec. Przybywa do Teb, gdzie rozwiązuje zagadkę straszliwego sfinksa i uwalnia od niego miasto. Zostaje królem Teb i żeni się z wdową po Lajosie, własną matką. Ma z nią dwóch synów - Eteoklesa i Polinejkesa oraz dwie córki - Antygonę i Ismenę. Gdy odkrył prawdę o sobie, oślepił się i opuścił Teby.

Akcja "Antygony":

Dwaj synowie, na których spadł obowiązek rządzenia państwem, nie mogli pogodzić się ze sobą i Eteokles zmusił brata do opuszczenia miasta. Ten, pragnąc zemsty, udał się do Argos i doprowadził do najazdu wrogich Tebom sąsiadów. W czasie walki bracia stoczyli śmiertelny pojedynek i obaj polegli. Napaść odparto, królem Teb został Kreon, brat królowej. Nakazał pogrzebać z honorami Eteokla, który zginął w obronie ojczyzny, zaś ciało zdrajcy Polinejkesa pozostawić nie pochowane na pastwę psom i sępom. Tę decyzję Kreona poznajemy z rozmowy Antygony z Ismeną, rozmowy, która rozpoczyna akcję "Antygony". Obie siostry wiedzą, że kto nie usłucha nakazu Kreona, temu grozi śmierć. W imię praw boskich i miłości siostrzanej Antygona postanawia pogrzebać ciało brata. Rezygnuje z pomocy siostry, która owładnięta strachem, chce odwieść ją od tego zamiaru. Antygona złamała rozkaz Kreona i została skazana na śmierć.

Konflikt tragiczny w "Antygonie":

Niezwykle istotny w utworze jest konflikt, czyli starcie się dwóch przeciwstawnych racji. Argumenty Kreona, uzasadniające jego rozkaz, wydają się być słuszne. Czując się odpowiedzialnym za kraj, którym rządzi, wie że zdrajca musi być ukarany i że o tej karze muszą wiedzieć wszyscy. Jednak ten sprawiedliwy król popełnia grzech pychy, za co usłyszy od własnego syna: "Niczym królestwo, co jednemu służy." Antygona natomiast nie decyduje się na bunt przeciwko prawom boskim i wybiera bunt przeciwko ludzkiemu prawu, ustanowionemu przez Kreona. Wybór ten skazuje ją na śmierć, jednak w Hadesie czeka ją wdzięczność zmarłego brata. Jeżeli by wybrała życie, byłoby ono równoznaczne z hańbą, a zarazem wisiałaby nad nią groźba zemsty ze strony nie pochowanego brata, dla którego pogrzeb był jedynym sposobem wejścia do świata zmarłych i osiągnięcia wiecznego spokoju. Tragizm "Antygony", podobnie jak wszystkich tragedii antycznych, polega na niezmienności wyroków Fatum (Losu) względem bohatera (nazywanego "bohaterem tragicznym"). Splot wydarzeń nieubłaganie prowadzi do katastrofy, jaką jest śmierć głównego bohatera. Śmierć Antygony jest wypełnieniem klątwy rzuconej na ród Labdakidów (ród Edypa). Ostatnim jej aktem będzie śmierć Ismeny, tej, która nie dopełniła obowiązku względem zmarłego brata, co przesądza jej wieczne potępienie.