Geografia - Ziemia we Wszechświecie

Wiek Ziemi – ok. 4,5 mld lat
Układ Słoneczny – ok. 10mld lat

Człowiek żyje na planecie Ziemia, w Układzie Słonecznym, który znajduje się w galaktyce zwanej Drogą Mleczną.

Wszechświat – cała przestrzeń, razem z wchodzącymi w jej skład elementami materialnymi i niematerialnymi. Jej podstawowymi składnikami są galaktyki.

Galaktyki – zgrupowania gwiazd i otaczających je międzygwiezdnych pyłów i gazów. Są nierównomiernie rozmieszczone we Wszechświecie. Skupiają się one w większe grupy zwane ‘gomadami’.

Gwiazdy – ciała niebieskie świecące własnym światłem.

Układ Słoneczny – zespół ciał niebieskich składający się z gwiazdy centralnej (Słońca), krążących wokół niej planet oraz innych elementów (tj. księżyce [satelity], planetoidy, meteroidy, komety.

Planety – ciała niebieskie, które świecą światłem odbitym. Krążą one wokół Słońca po eliptycznych orbitach (drogach).

Księżyce (Satelity) – ciała niebieskie krążące po orbitach wokół planet. Świecą światłem odbitym.

Planetoidy – bardzo małe ciała niebieskie (o średnicy poniżej 100km) krążące wokół słońca.

Meteroidy – drobne cząstki międzyplanetarnej materii (pył, lód).

Komety – ciała niebieskie krążące wokół Słońca po bardzo wydłużonych orbitach. Jądro komety ma najczęściej od kilku km i składa się z lodu oraz zestalonych gazów. Zbliżając się do Słońca jądro komety się ogrzewa i tworzy się zjawisko warkocza komety.

Meteory – ciała niebieskie, które spalają się w atmosferze.

Meteoryty – ciała niebieskie, które spadają na Ziemię.

Układ Słoneczny dzielimy na:

1. Planety wewnętrzne (małe rozmiary, stosunkowo duża gęstość, mniej lub bardziej gęsta atmosfera):
- Merkury
- Wenus
- Ziemia
- Mars

2. Pas planetoid

3. Planety zewnętrzne (duże rozmiary, mała gęstość, zbudowane są gł. z cieczy i gazów, bardzo gruba i gęsta atmosfera):
- Jowisz
- Saturn
- Uran
- Neptun

Wymiary Ziemi:
- Średni promień – 6 371 km
- Obwód – ok. 40 000 km
- Powierzchnia – 510 mln km(2)
- Objętość – 1 083 mld km(3)

Długość geograficzna – kąt dwuścienny zawarty pomiędzy półpłaszczyzną południka 0 a południka przechodzącego przez dany punkt. Znajduje się między 0 a 180 na wschód (E) i na zachód (W).

Szerokość geograficzna – kąt pomiędzy płaszczyzną równika i promieniem Ziemi przechodzącym przez dany punkt na jej powierzchni. Znajduje się między 0 (równik) a 90 (biegun) na północ (N) i na południe (S).

Zaćmienie Słońca – to zasłonięcie całej lub części tarczy słonecznej przez Księżyc.

Zaćmienie Księżyca – zasłonięcie całej lub części tarczy naturalnego satelity prze cień Ziemi.

Cechy ruchu obiegowego:
- ruch Ziemi wokół Słońca
- odbywa się na drodze zwanej orbitą
- trwa cały rok
- z zachodu na wschód
- w jego trakcie Ziemia jest nachylona do swojej orbity pod kątem 66 33’

Następstwa ruchu obiegowego:
- zmiany pór roku
- zmiana oświetlenia Ziemi przez Słońce w ciągu roku
- strefy klimatyczne na Ziemi
- Strefy oświetlenia Ziemi
- zmiany położenia słońca na tle różnych gwiazdozbiorów (rok astronomiczny)

Obliczanie wysokości górowania słońca:
- szerokość geograficzna

1. 21.03 i 23.09
h = 90 -

2. 22.06 połkula N
h = 90 - + 23 27’

3. 22.12 półkula N
h = 90 - - 23 27’

Cechy ruchu obrotowego:
- ruch Ziemi wokół własnej osi
- z zachodu na wschód
- trwa 24 h

Następstwa ruchu obrotowego:
- dzień i noc
- pozorna wędrówka sklepienia niebieskiego ze wschodu na zachód spłaszczenie Ziemi przy biegunach w wyniku działania siły odśrodkowej
- zmiana kierunku poruszania się się ciał w wyniku działania siły Coriolisa
- zmienna prędkość liniowa ciał
- prędkość kątowa ciał dla wszystkich miejsc na ziemi jest stała i wynosi:
360 - 24
15 - 1h
1 - 4min
1’ – 4sek
- rachuba czasu

Siła Coriolisa – powoduje ona odchylenie wszystkich przedmiotów będących w ruchu (na półkuli N w prawo, napółkuli S w lewo). Spotykami się przy działaniu sił wiatrów, przy płynięciu prądów morskich oraz przy podmywaniu brzegów przez rzeki.

Praca również w załączonym pliku.