Osiągnięcia Kultury Starożytnej Grecji

Na skutek podbojów kolonizacyjnych Wschodu przez Greków pochodzących z róznych stron Hellady oraz powstania odrębnego społeczeństwa zaczęła wytwarzać się na Wschodzie odmienna kultura Grecka. Lata 750-500 p.n.e nazwane są wiekami kolonizacji oraz rozwoju kulturowego Grecji o czym świadczy powstanie wielu dzieł literackich, prądów filozoficznych, styli architektonicznych, jak również rozwój i religii, teatru oraz zycia politycznego miast-państw. Wszystkie wyżej wymienione czynniki oraz wiele innych składających się na kulturę Helleńska postaram się opisac w swojej pracy.

Początki tworzenia się kultury Greckiej maja miejsce już za panowanie króla Minosa, który sprawował swoją władze na terenie Krety. Działania archeologów dowodzą, że w kulturze minojskiej od 3000r p.n.e do 1400 r p.n.e został zbudowany jeden z pierwszych zabytkow pałacowych, jakim był Pałac w Knossos (zwany Pałacem Minosa), który był pozbawiony wszelkich fortyfikacji co oznaczać może względny spokój, a także hegemonię tej kultury w tym rejonie. Około roku 600 p.n.e. wyodrębniły się dwa porządki architektoniczne : dorycki, czyli przysadzisty i surowy oraz joński, więc bogaty, elegancki i lekki. Porzadek dorycki szczególnie rozpowszechnione był na greckim stałym lądzie i w Italii, podczas gdy jońśki głownie wystepował w Azji Mniejszej i na wyspach. W okresie Peryklesa (?złoty wiek Peryklesa?) bujnie rozwijała się architektura i powstał nowy, trzeci porządek architektoniczny: koryncki z głowicą kolumny w kształce lisci akantu. Z tego okresu pochodzi m.in. Partenon na Akropolu- w całości zbudowany z marmuru.

Kontynuując watek budownictwa greckiego należy przeskoczyć aż do czasów panowania Aleksandra Wielkiego, ponieważ to w tym okresie doszło do osiągnięcia nowych perspektyw w tej kategorii. Macedoński hegemon podkręcił tempo budowania miast, które teraz o wiele szybciej powstawały, czego powodem były intensywne podboje. Nowe straozytne aglomeracje budowano z duzym rozmachem. Wykorzystywano zazwyczaj schemat ulic przecinających się pod katem prostym, które unowocześnione urządzeniami wodociągowymi oraz kanalizacyjnymi. Dowodem tego są wykopaliska w Pergamonie oraz Priene. Najcześciej ówcześni architekci skupiali budynki głownie wokół rynku. Na skutek bardzo szybko rozwijającej się kultury powstało wiele budowli kultowych, gdzie z pośród nich warto wymienić ogromną świątynię Apollona znajdującą się niedaleko Miletu. Grecy dla potrzeb handlu zbudowali także liczne obiekty portowe, wyposażone w latarnie morskie. Władcy oraz arystokracja grecka wznosiła ogromne i przepiękne pałace królewskie, teatry, termy, gimnazja. Warto dodać, że wszystkie te nieruchomości były bardzo bogato zdobione być może pod wpływem sztuki orientalnej.

Logicznie myśląc osiągnięcia w kategorii budowlanej nie mogły powstać bez wcześniejszych odkryc naukowych w dziedzinie matematyki czy tez mechaniki. Dobrym podłozem do działania w tej sferze stało się założenie przez Ptolemeusza i Demetriusza w roku 285 p.n.e. pierwszej w dziejach akademii nauk pod nazwą Muzaionu w Aleksandrii. Uczeni, przybywający tam z całego świata hellenistycznego mniej czasu poświęcali na nauczanie, a bardziej skupiali się na budownictwie za co obficie byli wynagradzani przez króla. Przy akademii znjodwała się bogato wyposazona ( 700 tys zwojów papirusowych) biblioteka, która była kopalnia wiedzy dla greckich geniuszy. Do pracy dostępne tez były rożne specjalistyczne pracownie tak więc wystarczyło tylko odrobine chęci i wysiłku, aby unowocześnic życie Greków.

Ogromnym osiągnięciem stało się napisanie za sprawą wybitnego matematyka Euklidesa z Aleksandrii podręcznika geometrii Pt. ?Stoicheia geometrias? (Elementy geometrii), który obowiązywał aż do XIX wieku i osiągnął liczbę 1700 wydań. Powszechnie znane prawo o zanurzaniu ciała w wodzie czy tez wykrycie liczby Pi jest zasługą działalności Archimedesa z Syrakuz (III w. p.n.e). Popularność pracy niewolniczej przyczyniła sie do zahamowania rozwoju mechaniki, dlatego tez wynalezione przez Archimedesa śruby, czy tez młyny wodne nie znalazły w starożytności zastosowania praktycznego i musiały czekać Az do czasów nowoczesnych na swoje wykorzystanie.
Postęp nauk matematycznych wywarł ogromny wpływ na rozwój geografii i astronomii. Dzięki wyprawom Aleksandra Wielkiego na Wschód starożytni Grecy otrzymali wiadomości o wschodniej części Europy natomiast ekspedycje Pyteasza z Massalii (dzisiejsza Marsylia) poinformowały ówczesnych o części północnej.
Osiągnięciem, które wywarło ogromny wpływ na postęp nauki napisanie ?Geografii? przez Eratostenesa, który to stworzył podwaliny pod rozwój geografii matematycznej. Uczony ten dokonal obliczenia obwodu Ziemi (z niewielką pomyłką), po raz pierwszy wykreślił południki i równoleżniki, dzięki czemu starał się dokładnie określic położenie danej miejscowości.
Jeśli chodzi o astronomię to warto wspomnieć o Arystarchu z Samos działającego w latach 320-250 p.n.e. Usiłował on matematycznie wyznaczyc odległość Słońca i Księżyca do Ziemi. Co więcej to on jako pierwszy wysunął przypuszczenie, że to Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca a nie odwrotnie. Materiał ten został dopiero prawidłowo i mocno uargumentowany przez Mikołaja Kopernika w XVI wieku.

Jak wiadomo wszystkie wymienione wyżej osiągniecia trudno by było zapisać i zachować bez wcześniejszego powstania pisma. Wiadoma sprawą jest, że kultura grecka stała się fundamentem kultury zachodniej. W początkach okresu archaicznego na bazie alfabetu fenickiego powstał alfabet grecki. W tym samym czasie, w latach 750-700 p.n.e powstal najwybitniejsze dzieła starożytnego świata ?Iliada? i ?Odyseja? autorstwa Homera. Poematy te sławia triumfalny powrót Odyseusza spod Troi. Homer i Hezjod stworzyli też najstarsze źródła wiedzy o mitologii greckiej, która stanowiła swoisty kodeks etyczny wyznaczający miejsce człowieka w ustalonym porządku świata.
Literaturze starożytnej najowocniejszy rozkwit przypada na wiek III i II p.n.e. wtedy to powstają ?Historiae? (II w p.n.e.) Polibiusza. Dzieki znaleziskom papirologicznym dowiadujemy się, że literatura hellenistyczna miała charakter dworski, elitarny. Cechowała ja ponadto uczoność, czego dowodem są utwory Kallimacha z Cyreny (III w. p.n.e.).
Procesje dionizyjskie i tradycja pompatycznego świetowania sprawiały, że literaci stworzyli nowe gatunki literackie. I tak na przykład Arystofanes wykreował komedię staroattycką,
Sofokles i Eurypides ? tragedię grecką. W tym czasie działali również inni twórcy teatru greckiego m.in. Ajschylos. Jeśli chodzi o tresci utworów to Komedia stroattycka miała charakter satyry politycznej, w której dzięki ustrojowi demokratycznemu i swobodzie wypowiadania się poeci mogli atakowac znane osobistości oraz rózne przejawy życia politycznego i społecznego. Tragedia natomiast nawiązywała do sfery mitu. Jedynym wyjątkiem jest dzieło Ajschylosa Pt. ?Persowie?, mówiące o bitwie pod Salaminą. Widzowie nie tylko z łatwością dostrzegali zawarte w tragediach aluzje do wydarzeń aktualnych, ale przede wszystkim odczytywali w nich echa sporów toczących się w polis wokół niejednokrotnie trudnych problemów.

Również i rzeźba w okresie hellenistycznym przeżywała żywiołowy rozwój. Wiązało się to z tendencja ozdabiania placów i budynków publicznych posagami wybitnych władców czy ludzi zasłużonych dla danego miasta, a bibliotek posagami filozofów i pisarzy. Sytuacja ekonomiczna sprawiła, że w wielu domach prywatnych zapanowal zwyczaj kolekcjonowaia posągów, co wpływało na pobudzenie aktywości rzeźbiarzy. Słynne dotychczas dzieło ?Dyskobol? Myrona jest doskonałym dowodem na to, że coraz wiecęj powstawało rzeżb z wizerunkiem zyjących współcześnie niż bogów. Różne były tendencje ożywiające ówczesną rzeżbę, za najważniejszą trzeba uznać skłonność do patosu, do pokazywania gwałtownych nastrojów i uczuć ludzkich. Najlepszym przykładem tego stylu sa posągi umierających Galatów z końca III wieku.

Jeśli chodzi o malarstwo to jego zadaniem również było utrwalenie wielkich osiągnięć władców. Co prawda z tego okresu niewiele dzieł się zachowało, ale daja o nich pojęcie pozostałe mozaiki naśladujące obrazy znakomitych mistrzów. Do najsłynniejszych mozaik należy słynna bitwa pod Issos z 323 roku, przedstawiające Aleksandra Wielkiego i Dariusza III. Rozkwit przezywało tez malarstwo krajobrazowe, rodzajowe jak również przedstawiające scenki z życia.

Na samym końcu chciałabym opisać filozoficzna stronę kultury greckiej. Przedmiotem badań stał się człowiek, jego szczęscie i sposoby jego osiągnięcia. Powstało wiele nurtów tej dziedziny. I tak szkoła cyników głosiła, że jedynym dobrem jest cnota, która jest dostepna dla każdego człowieka, niezależnie od pozycji społecznej. Pomimo popularności jaką cieszyły się te poglądy największy wpływ na społeczeństwo odniosły szkoły stoicka i epikurejska. Założycielem pierwszej był Zenon z Kition na Cyprze, który dział w Atenach i nauczał w Stoa Poikille (stad nazwa szkoły). Podobnie jak cynicy uważali stoicy cnote za najwyższe dobro, różnili Się jednak od nich praktycznymi konsekwencjami tego pogladu. Stoicy starali się pogodzic człowieka z istniejącymi stosunkami, nakładając na niego obowiązek współzycia z innymi ludźmi w ramach jednego panstwa światowego. Filozofia ta zakładala równośc ludzi do osiągniecia ideału. Jeśli chodzi o Epikura z Samos założyciela szkoly epikurejskiej, to twierdził on wraz ze swoimi uczniami, że cnota nie jest dla człowieka ostatecznym celem, a tylko środkiem do jego osiągnięcia. Epikurejczycy twierdzili,iż człowiek powinien odsunąć się od obowiązków wobec panstwa i zyć w odosobnieniu. Te działania prowadziłyby do osiągnięcia zupełnego szczęścia. Wyzej wymienione nurty odnosiły się do natury ludzkiej, do osiągnięcia stanu szczęścia, jednak nie tylko na ten temat starożytni filozofowie rozmyslali całymi dniami. Ogromną zagadka dla nich było to, skad wziął się świat, z czego powstal, co jest jego cząstką budulcową. Wielu z nich próbowało znaleźć odpowiedz na te pytania. Najsłynniejsze twierdzenia wysnuli tzw. jońscy filozofowie przyrody. Grupe tę tworzyli: Heraklit, który twierdzil, że swiat złożony jest z ognia, Anaksymenes, który dowodził, że cząstką, z której powstal świat jest powietrze. Anaksymander uwazał, że swiat zrodził się z apejronu ?bezkresu. Tales sądził, że świat powstał z wody. Dla demokryta arche był atom, natomiast dla Parmenidesa- byt.



Bibliografia:
1. Historia Powszechna, J. Wolski, wyd. PWN, Warszawa 1992
2. Mała encyklopedia Kultury Antycznej, pod red. Zdzisława Piszczeka, wyd. PWN, Warszawa 1990
3. Historia Repetytorium, M.Chmaj, W. Sokół, J. Wrona, wyd. Branta, Bydgoszcz-Warszawa- Lublin 2006.
4. www.wikipedia.pl