Środki stylistyczne

Aforyzm: zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy.
Antonim: przeciwieństwo
Alegoria: podstawienie pojęć oderwanych pod obraz o znaczeniu przenośnym, symboliczny motyw, jednoznacznie określony i ustalony konwencjonalnie.
Aluzja literacka: w tekście literackim nawiązanie, odwołanie się do innego tekstu, stylu, zjawiska za pomocą określonych sygnałów, rozpoznawalnych dla odbiorcy.
Anafora: celowe powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kolejnych segmentów wypowiedzi. Np. Szybko zbudź się, szybko wstawaj.
Animizacja: ożywienie, literacki środek stylistyczny polegający na nadaniu przedmiotom nieożywionym lub pojęciom abstrakcyjnym cech istot żywych, np. morze ryczy, chmura goni chmurę.
Antropomorfizacja: zabieg językowy, polegający na nadawaniu przedmiotom, pojęciom, zjawiskom, zwierzętom cech ludzkich. Przykłady: "kot spojrzał na mnie z wyrzutem", "wieczorem oziębiło się, ale kamień był przyjaźnie nagrzany", Istotne jest przy tym to, że kot dalej jest kotem, a kamień kamieniem.
Antyteza: zestawienie w jedną całość treściową dwóch przeciwstawnych określeń. Służy zwiększeniu ekspresji wypowiedzi. np. pełno nas a jakoby nikogo nie było; ciemno żeby świeciła gwiazda
Apostrofa: bezpośredni, patetyczny zwrot do osoby
Archaizm: wyraz, konstrukcja składniowa lub związek frazeologiczny, który wyszedł z użycia
Epifora: powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi. Np: Gdy byłem dzieckiem, mówiłem jak dziecko, czułem jak dziecko, myślałem jak dziecko.
Epitet: wyraz określający rzeczownik: "wieczna miłość", "piękny widok" ,"mały człowiek"
Epitet stały: tzn. określenie zawsze odnoszone do tego samego zjawiska. Ten rodzaj epitetu występował przede wszystkim w poezji antycznej (np."szybkonogi Achilles").
Eufemizm: wyraz lub peryfraza zastępująca słowo lub zwrot, które ze względu na tabu kulturowe czy religijne, na zabobon, na cenzurę lub autocenzurę, np. odszedł, zasnął w Panu zamiast umarł; jesień życia, trzeci wiek zamiast starość, puszysty zamiast gruby, kobieta lekkich obyczajów, córa Koryntu zamiast prostytutka, mija się z prawdą zamiast kłamie
Eufonia: jest to przyjemny brzmieniowo ton wypowiedzi. W poezji harmonijny dobór dźwięków. Celem eufonii jest sprawienie, by utwór pięknie brzmiał przez m.in. celowe powtarzanie tych samych głosek w bliskim sąsiedztwie np. "Ty, co Rzym wpośród Rzyma chcąc baczyć pielgrzymie,/ a wżdy baczyć nie możesz w samym Rzyma Rzymie,/ patrzaj na okrąg murów i w rum obrócone (...)",powtarzanie się tych samych głosek lub zespołów głoskowych na początku kolejnych wyrazów tworzących wers, np. "Wierzbowa wodo, wonna wikliną", eliminowanie trudnych do wymówienia połączeń fonetycznych poprzez rozbijanie ich za pomocą innych głosek „zestarzeć się, we wnętrzu”
Groteska: jest to ukazywanie rzeczywistości w sposób, który odbiorca uznaje za nierealistyczny, obcy, absurdalny, komiczny, karykaturalny.
Homonim: wyraz mający jednakowe brzmienie z innym wyrazem, lecz odmienne znaczenie (np. wyraz zamek może mieć kilka znaczeń: zamek do drzwi lub zamek królewski albo zamek błyskawiczny)
Hiperbola: zabieg stylistyczny polegający na wyolbrzymieniu, przejaskrawieniu cech przedmiotów, osób, zjawisk. np. gigantyczny zamiast duży, Powtarzałem ci to tysiąc razy!.
Inwersja: ogólnie, zmiana zwykłego układu na odwrotny, pewnych cech na im przeciwne np. "Twojego Dafnis brzegu stojąc podle”
Inwokacja: rozległa apostrofa otwierająca poemat epicki, w której autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o natchnienie, pomoc w tworzeniu dzieła
Ironia: służy m.in. okazywaniu przez narratora dystansu wobec przedstawianych osób, zdarzeń
Kolokwializm: to wyraz, wyrażenie lub forma składni - stosowane wyłącznie w języku potocznym, zasadniczo tylko w mowie, w życiu codziennym, a jednocześnie w sytuacji, gdy nie ma wymogu dbałości o czystość literacką
Metafora(przenośnia): językowy środek stylistyczny, w którym obce znaczeniowo wyrazy są ze sobą składniowo zestawione, tworząc związek frazeologiczny o innym znaczeniu niż dosłowny sens wyrazów np. "od ust sobie odejmę", lub "podzielę się z wami wiadomością".
Neologizm: znak językowy tworzony najczęściej z potrzeby nazwania rzeczy lub zjawisk dotąd nie występujących w rzeczywistości danego języka.
Metonimia: figura retoryczna mająca na celu zastąpienie nazwy jakiegoś przedmiotu lub zjawiska nazwą innego, pozostającego z nim w uchwytnej zależności. np. czytam Słowackiego, Biały Dom ogłosił... zamiast Prezydent USA ogłosił... , kufel zamiast piwo
Oksymoron: zestawienie wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach. Składa się z rzeczownika i przymiotnika (np."gorący lód"), albo z czasownika i przysłówka (np."śpieszyć się powoli")

Onomatopeja: używany w poezji środek stylistyczny polegający na takim dobieraniu wyrazów, aby naśladowały one swym brzmieniem opisywane zjawisko lub dźwięki wydawane przez opisywany przedmiot. np. I dudni, i stuka, łomocze i pędzi
Paradoks: sformułowanie zawierające efektowną, zaskakującą myśl, skłóconą z powszechnie uznawanymi przekonaniami, sprzeczną wewnętrznie, powstałą przez zestawienie całości znaczeniowo maksymalnie kontrastowych (opartych często na antytezie).np. jak przegrasz to i tak wygrasz, Kłamca zaczyna mówić zarówno prawdę, jak i kłamstwo.
Parafraza: swobodna przeróbka tekstu, która rozwija i modyfikuje treść oryginału, zachowując jednak jego zasadniczy sens
Peryfraza: polega na zastąpieniu wyrazu przez szereg innych, które byłyby jego równoważnikiem znaczeniowym. Np: „Drugi stambulskie oddycha gorycze, Lub pije chińskich ziół ciągnione treści”. Stambulskie gorycze zastępują tutaj tytoń, a z chińskich ziół ciągnione treści - herbatę.
Paralelizm składniowy: termin ten określa stosowanie ciągów zdań o takiej samej lub podobnej budowie. Jest to równoległe występowanie podobnych zdań lub poszczególnych słów w obrębie fragmentu tekstu. np. "Gęby za lud krzyczące sam lud w końcu znudzą. I twarze lud bawiące na końcu lud znudzą.", "Na początku było Słowo, (...) Ono było na początku u Boga."
Personifikacja: figura retoryczna i środek stylistyczny polegające na metaforycznym przedstawianiu zwierząt i roślin, przedmiotów nieożywionych, zjawisk lub idei jako osób ludzkich - szczególnie często personifikuje się pojęcia abstrakcyjne, zwłaszcza jako wygłaszające przemowy. Np. Śmierć w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią.
Porównanie:
Porównanie homeryckie: rodzaj porównania poetyckiego, które jest bardzo rozbudowane i stanowi pewną samodzielną całość wobec reszty utworu.
Powtórzenie
Przerzutnia: przeniesienie wyrazu lub części zdania do następnego wersu (lub strofy) w celu zaakcentowania wypowiedzi bądź zwiększenia dynamiki. Jej celem jest pobudzenie wyobraźni czytającego.
Pytanie retoryczne: pytanie zadane nie w celu uzyskania odpowiedzi, lecz w celu skłonienia odbiorcy do przemyśleń na określony temat, podkreślenia wagi problemu, lub po prostu w celu podkreślenia ważkości całej wypowiedzi czy problemu; np. "Cóż możemy w tej sytuacji zrobić?"
Retrospekcja: w utworze epickim przywołanie wcześniejszych wydarzeń przez bohatera bądź bohaterów.
Rym
Rytm
Synonim: wyraz lub dłuższe określenie równoważne znaczeniowo innemu
Synekdocha: to odmiana metonimii, wyraźnie wskazująca na jakieś zjawisko przez użycie nazwy innego zjawiska, zawierającego to pierwsze lub zawierającego się w pierwszym np. włos mi się zjeżył na głowie (używamy liczby pojedynczej – włos zamiast liczby mnogiej – włosy).
Symbol: odpowiednik pojęcia postrzegany zmysłowo :P
Tropy: zastąpienie jednego składnika wypowiedzi przez inny równoważny znaczeniowo, ale nieoczekiwany w danym kontekście, który nabiera znaczenia przenośnego.
Wykrzyknienie: Ojej, ona ma nowego kotka! "Ojej!", "Och!", "Ach!"