Formy użytkowania ziemi

W drugiej połowie XX w. świat pod względem politycznym dzielił się na:
-wielkie mocarstwa- ZSRR i USA
-kraje wysoko rozwinięte- np. Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Japonia i Włochy
-byłe kraje kolonialne- w Afryce, w Ameryce Środkowej i Azji
-kraje socjalistyczne- demokracji ludowych
-kraje zależne- kolonialne

W wyniku zmian gospodarczych i warunków produkcji w poszczególnych krajach coraz wyraźniejsze staje się zróżnicowanie w dochodzie narodowym przypadającym na 1 mieszkańca, a zatem w poziomie życia w poszczególnych krajach. Za tym idzie podział świata na kraje o niskim, średnim i wysokim Produkcie Krajowym Brutto.
Bank Światowy wyróżnia kraje o następującym PKB na jednego mieszkańca rocznie:
-niskim- poniżej 725$
-średnim- od 725$ do 2895$
-powyżej średniej- od 2895 do 8956
-wysokim- powyżej 8956$
Często mówi się o podziale świata na bogatą Północ i biedne Południe.
Poziom społeczno- gospodarczy, strukturę gospodarki i status materialny ludności w poszczególnych krajach obrazują następujące wskaźniki:
-wielkość PKB na 1 mieszkańca w ciągu roku
-struktura zawodowa ludności (procentowy udział ludności pozarolniczej w ogólnej liczbie ludności pracującej zawodowo)
-ilość wyprodukowanej lub zużytej energii, zwłaszcza przypadającej na wytworzenie jednostki PKB
-udział danego kraju w międzynarodowej wymianie handlowej
-poziom wykształcenia społeczeństwa.
Z kolei miernikiem poziomu rozwoju poszczególnych gałęzi gospodarki są:
-w hutnictwie- produkcja stali
-w przemyśle chemicznym- produkcja tworzyw i włókien sztucznych
-w budownictwie- liczba oddanych do użytku mieszkań
-w rolnictwie- % zatrudnionych i liczna ciągników przypadająca na 1 ha użytków rolnych.

Użytkowanie ziemi to wykorzystywanie powierzchni Ziemi przez człowieka (wszystkie działy gospodarki i formy osadnictwa).Wyróżnia się takie jej formy:
-użytki rolne- grunty orne, uprawy trwałe, tzn. sady, winnice oraz trwałe użytki zielone, tj. łąki i pastwiska
-lasy- naturalne lub zasadzone zespoły roślinne o przewadze drzew
-użytki wodne- rzeki, jeziora i stawy
-tereny osiedleńcze- w tym osadnictwo wiejskie i miejskie, a w nich drogi, lotniska, poligony, cmentarze
-nieużytki- obszary piaszczyste, wysokie góry i obszary zdegradowane, bagna, których przy obecnym rozwoju techniki nie można lub nie opłaca się zagospodarować.
Udział gruntów ornych przeważał jedynie w Europie i wynosił ok. 29%, podczas gdy użytki rolne stanowiły tylko 19%. Z kolei lasy przeważały na kontynencie amerykańskim i to zarówno w Ameryce Północnej (38%) jak i Ameryce Południowej (46%). Nieużytki przeważały w Azji i Afryce.
Od pewnego czasu powierzchnia gruntów ornych, lasów i pozostałych gruntów zmniejszyła się, a powierzchnia pastwisk i łąk wzrosła w wyniku melioracji gruntów i nieuprawiania ziemi.
Zmiany wielkości wymienionych form użytkowania ziemi zachodziły i zachodzą nadal. Następuję one np. w wyniku zalesiania obszarów o mało żyznych glebach, melioracji terenów zabagnionych i zmiany ich w łąki lub pastwiska oraz jako wynik wycinania lub wypalania lasów dla uzyskania nowych pól uprawnych, a także prowadzonej przez poszczególne kraje polityki proekologicznej, zmierzającej do rekultywacji terenów zdegradowanych. Przyczyną przestrzennego zróżnicowania udziału poszczególnych form użytkowania ziemi na świecie jest przede wszystkim, odpowiedniość warunków przyrodniczych dla wybranych form działalności człowieka, a także poziomu nauki i techniki oraz wynikające z niego sposoby gospodarowania gruntami. Duże znaczenie dla przestrzennego zróżnicowania użytkowania ziemi w danym państwie mają także, istniejące w nim w przeszłości stosunki społeczno-własnościowe i jego współczesna polityka gospodarcza.
We współczesnym świecie racjonalne gospodarowanie ziemią powinno wynikać przede wszystkim z potrzeby zachowania równowagi biologicznej środowiska i jego zasobów, które stanowią podstawę rozwoju społeczno- gospodarczego dzisiejszych i przyszłych pokoleń.