Pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc ? zespół czynności wykonywanych w razie urazu lub nagłego ataku choroby w celu zminimalizowania niekorzystnych następstw, zanim możliwe będzie udzielenie specjalistycznej pomocy medycznej (po przewiezieniu do szpitala).
Rodzaje pierwszej pomocy
Rozróżnia się:
? pierwszą pomoc medyczna (przedlekarską), definiowaną jako zespół czynności ratunkowych wykonywanych przez osoby bez wykształcenia medycznego
? pierwszą pomoc lekarską prowadzoną przez lekarza lub ratownika medycznego najczęściej w wyniku interwencji pogotowia ratunkowego
Łańcuch ratunkowy
jest zespołem czynności ratowniczych zgrupowanych w trzy ogniwa:
? pomoc przedlekarską polegającą na udzielenie podstawowej pomocy na miejscu wypadku,
? pierwszą pomoc lekarską polegającą na dodatkowej, zaawansowanej pomocy medycznej oraz transporcie do placówki pomocy specjalistycznej (zwykle do szpitala); w ramach tej formy pomocy wymienia się także pomoc udzielaną na oddziałach ratunkowych
? pomoc specjalistyczną prowadzoną zwykle na wyspecjalizowanych oddziałach szpitalnych.
Zakres pierwszej pomocy
W zakres pierwszej pomocy przedlekarskiej wchodzą takie czynności jak:
1. zabezpieczenie miejsca wypadku
2. sprawdzenie stanu poszkodowanego (podstawowych funkcji życiowych - krążenia, oddechu i świadomości, zlokalizowanie odniesionych urazów)
3. zapewnienie sobie pomocy, wezwanie pogotowia ratunkowego
4. prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej
5. wykonanie pozostałych/innych czynności ratunkowych zależnych od stanu pacjenta
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Zabezpieczenie miejsca wypadku ma na celu ochronę zarówno poszkodowanego, ratownika, jak i osób trzecich (gapiów, innych uczestników ruchu drogowego) Procedury zabezpieczania są zależne od sytuacji. Standardowo w wypadkach komunikacyjnych zatrzymuje się ruch na danym odcinku drogi. W tym celu na drodze, w odpowiednio oddalonym miejscu ustawia się trójkąt ostrzegawczy. Praktycznie odległość ustawienia trójkąta od miejsca zdarzenia zależy od rodzaju drogi (inna będzie na drodze gminnej, inna na autostradzie), warunków atmosferycznych, rzeźby terenu, itd. Trójkąt ostrzegawczy w razie konieczności może być zastąpiony np. samochodem, który ? o ile jest dobrze widoczny ? może spełniać podobną funkcję.
Sprawdzenie stanu poszkodowanego
U pacjenta nieprzytomnego należy określić, czy oddycha, przykładając policzek nad jego usta, obserwując zarazem czy unosi się klatka piersiowa (tzw. widzę, słyszę, czuję - jeśli ratownik na policzku nie wyczuł oddechu, nie usłyszał jego świstu ani nie zobaczył unoszącej się i opadającej klatki piersiowej powinien uznać, że poszkodowany nie oddycha). Przy określaniu innych nieprawidłowości kluczowe znaczenia ma obserwacja nieprzytomnego chorego. O ile pacjent jest przytomny, ratownik może spróbować zebrać wywiad - jest to istotne szczególnie przy chorobach przewlekłych (takich jak cukrzyca), jeśli to one spowodowały, że chory potrzebuje pomocy (np. podania glukozy).
Wzywanie pomocy
Wezwania pomocy należy dokonać po ustaleniu stanu poszkodowanego, ale przed rozpoczęciem udzielania pomocy (bezwzględnie dotyczy to reanimacji/resuscytacji, ale można poświęcić 1 minutę na zaopatrzenie obrażeń bezpośrednio zagrażających życiu, jak krwotok, czy wstrząs) lub ? o ile to możliwe ? równocześnie (np. prosząc przechodnia, aby zrobił to za ratownika). Zwykle zawiadamia się albo pogotowie ratunkowe, albo straż pożarną. Drugą ze służb wzywa się w wypadku, gdy potrzebne może być użycie specjalistycznego wyposażenia do bezpiecznego wyciągnięcia poszkodowanego, ugaszenia pożaru, neutralizacji wycieku z cysterny, baku samochodu, itd. Po zawiadomieniu straży pożarnej na miejsce wypadku przybędą zarazem strażacy, karetka pogotowia, jak i inne potrzebne służby (policja, pogotowie gazowe, itd).
Przy zgłaszaniu wezwania należy podać (istotna kolejność):
1. miejsce zdarzenia
2. rodzaj zdarzenia (wypadek drogowy, wypadek w pracy, etc.)
3. liczbę poszkodowanych
4. stan poszkodowanych
5. imię i nazwisko wzywającego pomocy
6. numer telefonu, z którego dzwonimy
Regulacje prawne
Obowiązek udzielania pomocy reguluje prawo. W Polsce, konsekwencje prawne za zaniechanie takiej pomocy przewiduje art. 162 KK: 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
Najpowszechniejsze szkolenia z zakresu pierwszej pomocy przeprowadza Polska Rada Resuscytacji, Czerwony Krzyż oraz Harcerska Szkoła Ratownictwa.
Zunifikowane szkolenia zgodne z międzynarodowymi standardami prowadzone są między innymi przez Instytut Ratownictwa Medycznego w Krakowie.
Apteczka - pojemnik służący do przechowywania materiałów i środków przeznaczonych do udzielania pierwszej pomocy. Powinien być wyraźnie oznakowany, trwały i czysty (apteczki osobiste mogą być wodoodporne).
Apteczki dzieli się na:
? domowe
? zakładowe (w fabrykach)
? użytku publicznego (np. w górach - punkty medyczne)
? osobiste (służące do udzielania pierwszej pomocy 'w terenie')
? samochodowe
? medyczne (profesjonalne).
?
Wyposażenie
Plastry z opatrunkiem są najczęściej używanym składnikiem wyposażenia apteczki. Opatrunki (aplikowane bezpośrednio na rany):
o Plastry opatrunkowe
o Gaza opatrunkowa (sterylna, do opatrywania dużych ran i urazów)
o Kompresy z gazy (sterylne, do opatrywania mniejszych ran)
o Kompresy oczne (do przykrywania ran oka)
o Opatrunki nieprzywierające (na duże rany, otarcia i wtedy, gdy pożądana jest mała adhezja)
o Opatrunki hydrożelowe na oparzenia (kompres z nietkanego poliestru medycznego zanurzony w chłodzącym żelu/ warstwa pół-ciekłego hydrożelu)
? Bandaże i opaski
o Bandaże dziane (sterylne, nieelastyczne, absorbujące płyny, do przytrzymywania opatrunku)
o Bandaże elastyczne (zwykle niejałowe, do unieruchamiania zwichnięć, złamań, oraz do wykonywania opatrunku uciskowego)
o Opaski kohezyjne (bandaże elastyczne przywierające same do siebie, nie ma potrzeby stosowania zapinek)
? Przylepce (hipoalergiczne, z tkaniny, jedwabiu, folii, lub włókniny, z warstwą kleju akrylowego)
? Chusty trójkątne (do wykonywania temblaków, unieruchomień, opatrunków uciskowych). Silnie skręcona chusta trójkątna może posłużyć do podwiązywania tętnic.
? Inne wyposażenie:
o Rękawiczki jednorazowe (powinny być zawsze zakładane, gdy udzielamy komuś pomocy). Mogą być wykonane z lateksu (możliwa alergia), winylu (są mniej elastyczne, ale wytrzymalsze od rękawiczek lateksowych), bądź gumy nitrylowej (nowy rodzaj rękawiczek medycznych)
o Ustnik do sztucznego oddychania (podczas przeprowadzania resuscytacji chronią przed bezpośrednim kontaktem z poszkodowanym)
o Agrafki (do małych napraw, zapinania bandaży, chust, przytrzymywania opatrunku)
o Latarka (najlepsza jest czołowa)
o Nożyczki z tępym końcem (do cięcia opatrunków, pasów bezpieczeństwa, ubrań)
Koc termiczny- koc ratunkowy jest zarówno ochroną dla poszkodowanego przed zimnem (hipotermia, załamanie się lodu, przechłodzenie organizmu) jak również pomaga w przypadkach przegrzania (udar cieplny, słoneczny). W sytuacji, gdy chcemy ogrzać ratowanego zakładamy stroną srebrzystą do wewnątrz, natomiast, gdy chcemy ochronić przed ciepłem i wydalić jego nadmiar zakładamy stroną srebrną na zewnątrz (odbija promienie słoneczne). Miękka szyna do usztywniania złamań i skręceń.
Apteczki profesjonalne:
o Kołnierz ortopedyczny (zestaw- zwykle 6 sztuk bez możliwości regulacji, lub 2 sztuki kołnierzy regulowanych)
o Ambu - samorozprężalny worek służący do wentylacji poszkodowanego/ Maskę twarzową
o Aparat do płukania oka
o Szyny do unieruchamiania złamań
o Flary ostrzegawcze, Światła chemiczne
Do oznakowania apteczek stosuje się symbole:
Białego Krzyża na zielonym polu
? Czerwonej Gwiazdy