Ród Dobrzyńskich w lekturze "Pan Tadeusz".

Literacka postać, Maciej Dobrzyński, głowa rodu Dobrzyńskich w poemacie Adama Mickiewicza "Pan Tadeusz" jest dla wielu milionów ludzi najbardziej znanym Dobrzyńskim. Cała szósta część "Pana Tadeusza" zatytułowana "Zaścianek" została poświęcona opisowi rodu Dobrzyńskich, żyjących od wielu setek lat na dzisiejszej Litwie. Pierwowzorem zaścianka dobrzyńskiego był zaścianek majątku Dołmatowszczyzna, znany niegdyś Dobrzyńcem, zamieszkany przez Dobrzyńskich. Sikorska-Kulesza “Deklasacja drobnej szlachty na Litwie Białorusi w XIX wieku”.
Ostatnim typem szlachty ukazanej w poemacie jest szlachta zaściankowa, reprezentowana w największej mierze przez ród Dobrzyńskich. Ta grupa jest najbardziej, choć nie wyłącznie i całkowicie, napiętnowana przez poetę. Karygodne jest zwłaszcza dopuszczenie się bezprawnego zajazdu na Sopliców. Widzimy jednak, że krytyka prowadzona jest jak gdyby z przymrużeniem oka. Dla Mickiewicza ważniejsza przy portretowaniu zbiorowości jest pozytywna strona natury tych szlachciców, czyli ich żywość, odwaga, szybkość w podejmowaniu decyzji i zdolność do czynu. Cechy te przyćmiewają takie przywary, jak: kłótliwość, płytkość intelektualną, stawianie siły i wiary we własne możliwości nad rozsądkiem i trzeźwą oceną sytuacji. Za takie zachowanie zostają zresztą w utworze ukarani fatalnym zakończeniem zajazdu.
Jednak nie można zapomnieć, że to z tej grupy wywodzi się jedna z najważniejszych postaci poematu – Maciek nad Maćkami Dobrzyński. Mimo że jest to przedstawiciel szlachty zagrodowej odbiera honory największych gości Sędziego. Ukazany jest w utworze jako głos wielkiej mądrości życiowe – ludowej i praktycznej. Do niego udają się po radę inni Dobrzyńscy. To on, jako jeden z pierwszych sprzeciwia się planom Gerwazego i to on, jako jedyny, dostrzega niebezpieczeństwo zbytniego zaufania potędze i dobroci Napoleona. Jak pokazały losy Polski, miał on niestety rację. Jest to jedyny głos mącący sielankowość Soplicowa, ale zostaje zakłócony i odsunięty. Dzięki swej inteligencji i zmysłowi przewidywania przewyższa świadomością wszystkich pozostałych bohaterów, jednak nie dane jest mu im przewodniczyć.