Zanieczyszczenia

ZANIECZYSZCZENIA WÓD NATURALNYCH

Od tysiącleci ludzie osiedlali się nad rzekami, nad jeziorami. Decydowały o tym różne względy: zaopatrzenie w wodę, lepsze warunki obronne, a także ułatwiona komunikacja, zwłaszcza na bezdrożach, na obszarach porośniętych niegdyś trudnymi do przebycia lasami.
Przez stulecia może nawet tysiąclecia nawet do wód spływały nieczystości z osiedli ludzkich, a powodzie zabierały pozostawione na brzegach śmieci. Mimo to, gdy powódź ustępowała, ustępowało również zmętnienie, a woda znów była klarownie czysta. Przyroda świetnie radziła sobie z zanieczyszczeniami.

Dlaczego przestała sobie radzić? Dlaczego w rzekach, którymi niegdyś można było się godzinami brodzić dziś płyną cuchnące roztwory czasem o najdziwniejszych barwach. Coraz mniej rzek zasługuje na miano czystych, coraz więcej rzek zasługuje na miano otwartego systemu kanalizacyjnego.

Najpierw odpowiedzmy na pytanie jakie substancje zanieczyszczają rzeki, co wchodzi w skład ścieków?

Jedną grupę stanowią tak zwane ścieki bytowo-gospodarcze, a więc kanalizacji miejskich. Zawierają one różne substancje organiczne.
Z zakładów przemysłowych trafiają często do ścieków prawdziwe trucizny zarówno organiczne, jak i nieorganiczne, np . fenole, cyjanki, sole różnych metali- ołowiu, miedzi, cynku, chromu, kadmu, nawet rtęci,a także kwasy i zasady. Fabryki zobowiązane są wstępnie oczyszczać takie ścieki przed ich wprowadzeniem do miejskich urządzeń kanalizacyjnych, aby usunąć lub przynajmniej zmniejszyć toksyczność wypuszczonych do rzeki zanieczyszczeń.

Odrębną grupą są detergenty - składniki większości środków czyszczących. Jeżeli substancji tych jest dużo, działają również trująco na organizmy wodne,. Detergenty jak wiadomo świetnie rozpuszczają tłuszcz, dlatego mają tak dobre właściwości czyszczące. Oto obserwuje się tonące ptaki wodne, np. kaczki, gdyż namakają im pióra, na których rozpuściły tłuszcz.

To zresztą nie jedyny ani najważniejszy skutek zanieczyszczenia wód detergentami. Wiele tego typu środków do prania zawiera fosfor, szczególnie niepożądany ze względu na eutrofizację wód. Obecnie niektóre firmy produkują detergenty bez fosforu, właśnie z uwagi na ochronę wód.

Głównym źródłem fosforu w wodach powierzchniowych są ścieki bytowo-gospodarcze z miast i ścieki z przemysłu oraz nawozy mineralne przedostające się do wód w wyniku naturalnej erozji gleb i rozkładu związków organicznych. Oblicza się, że do naszych wód trafia ok. 35 000t fosforu rocznie, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca stanowi ok. 1 kg ( dane z roku 1990).

Zjawiskiem świadczącym o eutrofizacji, o nadmiernym zanieczyszczeniu są tak zwane zakwity glonów, które występują głównie latem przy niskich stanach wód i utrudniają lub nawet uniemożliwiają pracę filtrów wodociągowych, pogarszają smak wody. Te glony ? to właśnie owa kłopotliwa produkcja pierwotna; następnym etapem są procesy gnilne.

Do środowiska wodnego przedostają się zanieczyszczenia z powietrza i gleby: organiczne, czyli resztki obumarłych organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz zanieczyszczenia będące ubocznym efektem działalności człowieka.

Zanieczyszczenia naturalne, czyli organiczne resztki, przedostające do zbiorników wodnych, wpływają na zmianę składu chemicznego i fizycznego wody. Jeśli szczątków tych jest niewiele, woda w sposób naturalny potrafi unieszkodliwić takie zanieczyszczenia. Dobre napowietrzenie i ruch wody w rzekach sprawiają, że woda jest w naturalny sposób filtrowana. W jeziorze mieszanie się wód jest stosunkowo małe, dlatego zdolności samooczyszczenia jezior są mniejsze i zanieczyszczenia gromadzą się tam szybciej.
Zdolność samooczyszczenia wód powierzchniowych są jednak niewystarczające dla unieszkodliwienia ZANIECZYSZCZEŃ POWSTAŁYCH W WYNIKU DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA.

Nagromadzenie odpadów i związków chemicznych w niektórych jeziorach i rzekach powoduje zakłócenie przebiegu naturalnych procesów biologicznych, nawet ich przerwanie.

Zanieczyszczenia spowodowane działalnością człowieka przedostają się do wody ze wszystkich sfer(atmosfery, litosfery, biosfery oraz gleb). Z powietrza do wody przedostają się w dwojaki sposób. Po pierwsze, na powierzchnię zbiorników wodnych opadają pyły i gazy. Po drugie, padający deszcz zbiera zanieczyszczenia z powietrza i przenosi je do zbiorników wodnych lub na powierzchnię lądu. Z powierzchni lądu zanieczyszczona woda spływa do stawów, jezior i rzek. Szczególnie szkodliwe są opady śniegu. Zebrawszy z powietrza zanieczyszczenia, śnieg zalega przez całą zimę, w czego wyniku kumuluje niebezpieczne związki chemiczne. W okresie roztopów zanieczyszczenia zostają uwalniają się i pozostają w dużym stężeniu. Dla organizmów żywych najbardziej groźne są te wysokie, choć krótko okresowe stężenia zanieczyszczeń. Średnie stężenie środków trujących podnosi granicę tolerancji organizmu. Oznacza to, że organizmy potrafią się przystosować do, życia w środowisku, w którym ilość zanieczyszczeń powoli się zwiększa. Natomiast gdy organizmy żyjące w środowisku nie obciążonym skażeniami nagle zostaną poddane działaniu dużej dawki zanieczyszczeń, są szczególnie narażone na choroby, a w krańcowych przypadkach nawet na śmierć.

Woda, krążąc po glebie i w skałach, wchłania nagromadzone tam substancje toksyczne, w czego wyniku zmienia się jej skład chemiczny. Zanieczyszczenia w skałach i glebie najczęściej są efektem nadmiernego stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie, przedostawanie Siudo gleby szkodliwych związków z wielkich wysypisk i nieszczelnych szamb.

SPOSOBY OCZYSZCZANIA WÓD :

- Oczyszczanie mechaniczne- stosuje się w wypadku ścieków bytowych, czyli takich, które pochodzą z naszych domów, oraz odpadów przemysłowych. Zanieczyszczenia mają zazwyczaj postać zawiesiny. W oczyszczalniach wykorzystuje się filtry i osadniki, sita oraz kraty zatrzymujące śmieci wrzucane do ścieków. Do mechanicznego oczyszczania wody z fabryk przemysłu papierniczego kraty być gęste, aby osadziły się na nich włókna celulozowe, które ponownie wykorzystuje się do produkcji papieru. Natomiast do oczyszczenia wody z zakładu włókienniczego buduje się osadnik, czyli miejsce, gdzie ścieki pozostają przez pewien okres. W tym czasie resztki i drobiny osadzają się na dnie zbiornika. Tak oczyszczona woda zostaje ponownie wykorzystana.

- Oczyszczanie chemiczne ? stosuje się tam, gdzie w procesie produkcji skład chemiczny uległ zmianie. Gdy ścieki zawierają trujące elementy, jak pierwiastki ciężkie, chlor, cyjanki, działa się na nie innymi związkami chemicznymi, które je unieszkodliwiają (neutralizują) ,a często w postaci osadu wytrącają z roztworu wodnego. W wypadku oczyszczalni chemicznych niezwykle ważne jest dostosowanie środka neutralizującego do zawartości chemicznych ścieków.

- Oczyszczanie biologiczne ? stosuje się głównie do zobojętnienia odpadów organicznych. naturalną oczyszczalnią biologiczną jest każdy zbiornik wodny. Gdy zbyt dużo jest substancji szkodliwych, przerasta to możliwości tych naturalnych oczyszczalni. Dlatego buduje się oczyszczalnie biologiczne, w których wykorzystywane są mikroorganizmy : bakterie, pierwotniaki i grzyby rozkładające materię organiczną na substancje nieorganiczne : dwutlenek węgla, wodę, azotany i fosfory.

Uzyskanie czystej wody, nie zagrażającej życiu i zdrowiu organizmów wymaga często kilku etapów oczyszczania. Jest to bardzo kosztowne, dlatego w zakładach przemysłowych tworzy się tak zwane ZAMKNIĘTE OBIEGI WODY, czyli wielokrotnie wykorzystuje się tą samą wodę. Użyta woda jest oczyszczana i ponownie kierowana na linie produkcyjną. Tworząc zamknięte obiegi wody zakład nie oddaje środowisku, żadnych ścieków i pobiera tylko nieznaczne ilości wody, żeby uzupełnić jej ubytek podczas produkcji. Zakład przemysłowy, tworząc zamknięty obieg wody, oszczędza, gdyż wydaje mniej pieniędzy na oczyszczanie i zakup wody.