Interpretacja i analiza porównawcza wierszy "Monolog dla Kasandry" Wisławy Szymborskiej oraz "Rozterka Kasandry" Anny Kamieńskiej.

Temat: Interpretacja i analiza porównawcza wierszy ?Monolog dla
Kasandry? Wisławy Szymborskiej oraz ?Rozterka Kasandry? Anny Kamieńskiej.

Motyw Kasandry jest tematem wywodzącym się z kultury i tradycji starożytnej Hellady. Tytułowa Kasandra, według greckich wierzeń, była córką króla Priama - władcy Troi, w której zakochał się bóg piękna i młodości- Apolin. Dowodem uczucia jakim została obdarzona Kasandra był wielki dar profetyzmu. Jednakże córka Priama nie odwzajemniła uczuć za co spotkała ją kara- nikt nie traktował jej przepowiedni poważnie, choć sprawdzały się jedna po drugiej. Taki obraz Kasandry wyłania się z wiersza Wisławy Szymborskiej pt. ?Monolog dla Kasandry?.
Podmiot liryczny poprzez lirykę bezpośrednia ukazuje stosunek do mieszkańców Ilionu oraz stosunek trojańczyków do podmiotu lirycznego. Tytułowa Kasandra jest ofiarą własnego daru. Profetyczne wizje staja się przyczyną udręki ?ja? lirycznego. Los dodatkowo doświadcza Kasandrę, gdyż żaden z jej współmieszkańców nie słucha udzielanych przez nią rad. Świadomość losów miasta oraz własne zagubienie i niepewność jest powodem wielu cierpień. ?Ja? liryczne gorzko stwierdza ?To prawda, triumfuje? Rady Kasandry mimo swej celności i trafności pozostają niewykorzystane przez mieszkańców miasta, co przyczynia się do jego upadku. Wynika to ze słów ?miasto pod popiołem? oraz zastosowania czasu przeszłego. Zabieg ten nadaje retrospektywnego charakteru wierszowi. Kasandra opisuje w jaki sposób ludzie przyczynili się do spełniania się proroczych wizji, a wystarczyło do tego bardzo niewiele. Wszystkich katastrof można byłoby uniknąć gdyby ludzie nie byli tacy dumni i czasami słuchali rad innych. Podmiot liryczny opisuje i krytykuje postawę ludzi zadufanych w sobie, którzy ?wiedzą wszystko najlepiej?.
Po mimo całej swej miłości do mieszkańców Ilionu, uczucia Kasandry nigdy nie zostały odwzajemnione. Co więcej współmieszkańcy odnosili się do niej z niekłamaną niechęcią, a dzieci bały się jej. Podmiot liryczny mówi: ?piosenka o zielonym listku- nikt jej przy mnie nie kończył?. Słowa te mają wymiar symboliczny ponieważ kolor zielony uznawany jest za symbol nadziei, uczucia niedostępnego dla córki króla Priama, która często wbrew własnej woli wyprzedza teraźniejszość.
Mieszkańcy miasta prezentują bardzo negatywny stosunek wobec podmiotu lirycznego. Trojańczycy są anonimowi dla Kasandry, oznacza to, że starają się ją alienować i wyobcować ze względu na jej dar jasnowidzenia. Podczas przypadkowych spotkań z ?ja ? lirycznym wyczówane są takie emocje jak nieufność, strach, a bojaźń miesza się ze zdenerwowaniem np. ?milkli w pół słowa?. Wynika to z faktu, że Kasandra obdzierała ich z resztek nadziei. Podmiot liryczny mówi o ?wilgotnej nadziei?. Epitet ten budzi skojarzenia ze słowami takimi jak mokry, butwiejący, gnijący etc. ? ukazuje to płonność nadziei. Podmiot lir. mówi o ?pożegnalnych ciałach? oraz ?żyli w życiu?. Używając języka antycznej tragedii, mieszkańcy Troi byli świadomi swojej winy tragicznej, czego dowodem są słowa ?przesądzeni; oni wiedzieli?. Można nawet postawić sobie pytanie dlaczego współmieszkańcy tak bardzo nie lubili Kasandry?
Odpowiedź kryje się w słowach ?spójrzcie na siebie z gwiazd- wołałam?. Ludzie nie darzyli sympatią kobiety, która wszystko wiedziała ponieważ czuli, ze nie są odpowiednim partnerem do dyskusji. Jednakże w słowach tych kryję się dodatkowa, ponadczasowa prawda. ?Ja? liryczne apeluje do wszystkich ludzi, aby potrafili spojrzeć na siebie i swoje życie z dystansem i wówczas dopiero można zrozumieć, że poznanie obiektywnej prawdy jest nie możliwe, co oczywiście koresponduje z agnostycyzmem.
Wiersz kończy się pointą ?Wyszło na moje. Tylko że nic z tego nie wynika.? ? ta gorzka konstatacja oznacza, że nawet jeśli człowiek ma wartościowe rzeczy bisko siebie to i tak często nie jest w stanie ich docenić, aż w chwili wielkiej trwogi stanie się coś wstrząsającego. W ostatnich czterech wersach ?ja? liryczne dokonuje rozrachunku ze swoim ?przeklętym darem?. Nazywa go jako ?szmatkę ogniem osmaloną.? Jest to peryfraza oznaczająca pochodnię rozświetlającą mrok niewiedzy, a swoje rzeczy (laskę i wstążkę) określa jako rupiecie. Taki dobór słownictwa sugeruje stosunek podmiotu lirycznego do swojego życia. ?Ja? liryczne stwierdza, że twarz ma wykrzywioną, jest to spowodowane grymasem bólu. Wiersz kończy się słowami wyrażającymi żal, że Kasandra, zamiast daru widzenia, mogła mieć piękne życie z Apollinem.
Elementem spajającym kompozycje wiersza jest paralelna składniowo klamra kompozycyjna pełniąca funkcje emotywną ponieważ odkrywa stosunek nadawcy do posiadanego daru jasnowidzenia.
Drugim tekstem nawiązującym do profetycznych zdolności Kasandry jest wiersz Anny Kamieńskiej pt. ?Rozterka Kasandry?. Tytułowy podmiot liryczny wygłasza monolog, którego bohaterem lirycznym jest człowiek oraz jego natura. ?Ja? liryczne stwarza wyczuwalne napięcie za pomocą pytań w formie zdań oznajmujących.
Podmiot liryczny krytykuje osoby, które podzieliły ludzi na dobrych i złych nie uwzględniając, że człowiek może się zmienić. Oceniają innych za pomocą stereotypów, będąc bezkrytycznymi wobec własnych sądów oraz uzurpują sobie prawo do stawiania siebie na równi z Bogiem. Nazywa ich cynicznie ?fachowcami od dobra i zła. ? Podmiot liryczny stawia pytania retoryczne- jak uratować ludzi przed ich własna pseudo wszechwiedzą. Nadawca krytykuje ludzi, którzy przybierają mentorską postawę i są święcie przekonani co do swoich racji. ?Ja? liryczne poprzez figurę stylistyczną jaką jest oksymoron ?możliwa niemożliwość? chce uzmysłowić, że jeśli człowiek twierdzi, że wie wszystko to myli się i dopiero jest na początku drogi poznania.
Podmiot liryczny poprzez obrazowanie realistyczne z elementami przekształcającego ukazuje straszny obraz współczesnego człowieka. Podmiot liryczny mówi: ?ustawili świat ze słów i opasali ironią?, oznacza to że człowiek ucieka przed innymi ludźmi, aby nie czuć się obarczonym cudzymi problemami. Jest to całkowity brak empatii oraz egocentryzm. Ludzie nie chcą pomagać innym i wykorzystują każdą możliwą sytuację, aby ocenić wszystkich według własnej miary, co oczywiście budzi sprzeciw ?ja? lirycznego bo przecież każde wydarzenie jest osadzone w pewnym kontekście i pomijając go, często dochodzi do wypaczenia intencji (?każda rzecz staje się [...]rzeczą?)
Podmiot liryczny, w ostatnich wersach apeluje aby ludzie zechcieli zrozumieć, iż nikt nie ma monopolu naprawdę absolutną. W ostatnie wersie ?ja? liryczne mówi o zasłanianiu słońca. Oznacza to krytykę skrajnego egocentryzmu występującego w filozofii Maksa Stirnera, a słońce jest symbolem światła prawdy i iluminacji, która przyda się każdemu człowiekowi. Wszak, właśnie wielki mędrzec i filozof zauważył, że ?wiem, że nic nie wiem.?
Porównując, tematyką obu wierszy jest postawa człowieka wobec życia. Po mimo różnic w formie liryków, nadawcy chcą przekazać człowiekowi wielkie ponadczasowe prawdy jakimi są kult skromności oraz świadomość własnej nie- wiedzy, do czego również ludziom nam współczesnym trudno jest się przyznać. Podsumowując, wielu tragicznych sytuacji można byłoby uniknąć, jeśli ludzie zasięgali by rady i opinii innych.