Metoda oddziaływania sytuacyjnego

METODA ODDZIAŁYWANIA SYTUACYJNEGO

Wychowawca może tak manipulować sytuacjami i ich poszczególnymi elementami aby przyczyniały się one do wykonywania odpowiednich zadań resocjalizacyjnych.
Manipulowanie polega na:
-wprowadzaniu zmian do istniejących sytuacji tak, aby ich wpływ był zgodny z życzeniami wychowawcy
-utrzymanie tych elementów, które mają oczekiwany wpływ na podopiecznego
-wprowadzaniu i utrzymywaniu takich zmian sytuacji, które eliminują niepożądany wpływ na wychowanka
-organizowaniu odpowiednich, nowych sytuacji w zależności od potrzeb wyznaczonych przez resocjalizacje.
Oddziaływanie metoda wpływu sytuacji na celu służy likwidacji przyczyn wykolejenia jak i utrwaleniu pozytywnych zmian w osobowości wychowanka.

Do metod opartych na wpływie sytuacji zalicza się:
-metodę organizowania doświadczeń uczących
-metodę nagradzania i karania
-metodę uświadamiania skutków
-metodę trenowania

Metoda organizowania doświadczeń uczących
Metoda ta polega na stwarzaniu takich sytuacji, które pożądane zachowanie wychowanka wywołują naturalne następstwa dodatnie(nagrody, uniknięcie kar). Naturalność nagród i kar polega na tym, że są one wynikiem sytuacja jaka powstała.
Metoda ta polega więc na kształtowaniu takich norm postępowania, praw i obyczajów społeczności wychowanka, aby jego czyny sprzeczne z tymi zasadami były piętnowane przez społeczność, zaś czyny zgodne- nagradzane.
Procedurę tej metody można scharakteryzować następująco:
-wychowawca musi określić jakie zachowania istnieją lub mogą się pojawić w sytuacjach wychowawczych(pasywa) lub jakie zachowania pożądane można wywołać , bądź te istniejące utrwalić(aktywa)
-ustalenie aktualnych potrzeb wychowanka
-należy opracować zasady i normy, które będą regulować życie danej społeczności wychowanków i wprowadzać je do poszczególnych sytuacji wychowawczych.
-należy wprowadzone zasady stosować demokratycznie tj. jednakowo wobec każdego członka społeczności.
Należy pamiętać o tym, że wprowadzanie norm i zasad jak i egzekwowanie zgodnie z nimi zachowań powinno odbywać się w sposób demokratyczny.

Metoda nagradzania i karania.
Najczęściej stosowaną metoda w praktyce wychowawczej jest zewnętrzne dyscyplinowanie wychowanków.
Istota mechanizmu działania nagród w resocjalizacji jest kojarzenie określonych zachowań z pozytywnymi stanami psychicznymi, wywołanymi nagrodą. Odmiennie działa mechanizm kary, który zawiera w sobie przeżywaną przykrość. Ten sam zabieg dyscyplinujący, dla jednego wychowanka stanowi karę, a dla drugiego nagrodę, a dla trzeciego obojętne. Chcąc skutecznie operować nagrodą i karą trzeba znać w przybliżeniu aktualne potrzeby i dążenia wychowanków, a także brać pod uwagę sytuację w jakiej odbywa się nagradzanie i karanie. Nagradzanie odgrywa znacznie większą rolę niż karanie.
Niewłaściwe i szkodliwe karanie to:
-pozbawianie wychowanka tego do czego ma prawe np. do jedzenia.
-przydzielanie dodatkowej pracy
-okazywanie podopiecznemu siły, przemocy i władzy nad nim
-wyśmiewanie się, szyderstwa, obrażanie, niesłuszne oskarżanie.
Metoda dyscyplinowania wychowanków przy użyciu nagród i kar zewnętrznych służy jedynie organizacji wstępnego etapu resocjalizacji.

Metoda uświadamiania skutków zachowań.
Podstawą tej metody jest prawidłowość zgodnie z którą wyobrażanie sobie przez człowieka następstw swego postępowania poprzez porównywanie go z dotychczasowymi doświadczeniami wpływa na formy aktualnej i przyszłej aktywności jednostki. Sposób ten stosowany jest w życiu codziennym( rodzina, szkoła). Polega on na zapowiedzi wzmocnień dodatnich poprzez określone, wymagane zachowanie wychowanka. Pierwszą ważną jest aby uświadomić podopiecznemu skutki różnych zachowań które prowadzą do różnych konsekwencji, czy to nagrody, czy kary. Drugą aby odwoływać się zawsze do tych potrzeb wychowanka, które on w danej chwili odczuwa.

Metoda treningu.
Metoda ta polega na celowym stwarzaniu odpowiednich warunków i sytuacji, w których powtarzałyby się zachowania podopiecznego, które zamierzamy utrwalić. Mogą być organizowane w sposób naturalny i sztuczny.
Sytuacje naturalne dotyczą obowiązków życia codziennego.
Sytuacje sztuczne organizowane są w celach treningowych. Mogą one dotyczyć:
-uczenie się samokontroli nad różnymi bodźcami-trening autogenny
-umiejętność uczciwego reagowania jednostki w kontaktach z innymi ludźmi-trening interpersonalny
-kształtowanie społecznych zachowań podopiecznego- socjodrama
-ćwiczenia sposobów konstruktywnego wdrażania własnych stanów emocjonalnych- psychodrama
Trening autogenny polega na umiejetności nabywania przez człowieka kontrolowania własnych uczuć wywierających wpływ na jego zachowanie. W wyniku tego treningu wychowanek potrafi prawidłowo reagować na daną sytuację, potrafi wdrażać własną autentyczność
Trening interpersonalny podobny jest w swojej formie do autogennego jednak służy innym celom. Trening ten dotyczy kształtowaniu stosunków międzypersonalnych np. rozumienie innych ludzi, sposoby komunikowania się.
Psycho i socjodrama.
W psychodramie tworzy się specjalne grupy w celach wychowawczo- terapeutycznych, a także diagnostycznych, w socjodramie natomiast wprowadza się improwizowanie dramacyzacyjne do grup już istniejących.
W psychodramie chodzi o wywołanie określonych zmian osobowości poszczególnych jednostek to w socjodramie przedmiotem oddziaływań jest sama grupa, jako taka, a więc jej działalność, stosunki w niej panujące, rodzaj i poziom aktywności grupy.
Psychodrama jest użyteczna przy:
-przysposabianiu wychowanków do pełnienia określonych ról życiowych
-wpajaniu odpowiednich postaw i ukierunkowane ich dążenie
-kształtowaniu twórczej aktywności jednostki.