Zgromadzenie Filaretów - tajny, patriotyczny związek młodzieży wileńskiej działający 1820–23, zał. przez filomatów w 1820 roku. Na jego czele stał prezydent, T. Zan,
Celem związku, zgodnie z ustawami opracowanymi przez F. Malewskiego, stanowiło "nabywanie nauk, moralności i religii, udzielanie przez wzajemny przyjacielski dozór przestrogi, rady i wsparcia w niedostatku". Sformułowania O. Pietraszkiewicza podkreślały znacznie wyraźniej dążenia patriotyczne. Związek przestał istnieć na skutek procesu filomatów.
Filomaci (Towarzystwo filomatyczne) (z greckiego philomates - miłośnik wiedzy), stowarzyszenie młodzieży wileńskiej, powstałe 1 X 1817, z inicjatywy sześciu studentów Uniwersytetu Wileńskiego: J. Czeczota, F. Malewskiego, Adama Mickiewicza, O. Pietraszkiewicza, T. Zana, J. Jeżowskiego, prezydenta Towarzystwa.
Początkowo cel związku sprowadzał się do samokształcenia i wyrabiania charakteru członków, związanych trwałą przyjaźnią. Struktura wewnętrzna wzorowana na stowarzyszeniach naukowych, istniały dwa wydziały: literacki, z naczelnikiem A. Mickiewiczem (1818-1819) i matematyczno-fizyczny. Prowadziły one akcję samokształceniową: czytanie i krytyka własnych utworów, dyskusje nad przeczytanymi książkami itp.
Od 1818 program Towarzystwa mówił także o celach społecznych, a w 1819 akcentował cele patriotyczne i polityczne, które miało na celu ukształtowanie pokolenia, które w dogodnych warunkach podjęłoby walkę o niepodległość Polski.
Towarzystwo miało charakter tajny, z ograniczoną liczbą członków. Z czasem jego działalność rozszerzyła się na wileńskie środowisko studentów i gimnazjalistów, tworząc zarówno tajne, jak i jawne kółka filialne, podporządkowując sobie lub inspirując za pośrednictwem swych członków większość związków młodzieży na Litwie, m.in. w 1819 Związek Przyjaciół, przekształcony w 1822 w Związek Filadelfistów, który w założeniach miał objąć wszystkie warstwy narodu, w 1820 Promienistych, zwanych oficjalnie Towarzystwem Przyjaciół Pożytecznej Zabawy, a także Zgromadzenie Filaretów.
Nie wszystkie zawarte tu informacje są zgodne z prawdą.