Ciekawostki z Geografii

JASKINIE WYSTĘPUJĄ
- w Górach Świętokrzyskich
- na Wyżynie Częstochowskiej
- w Masywie Śnieżnika
- w Masywie Śnieżnika

GÓRY FAŁDOWE POWSTAJĄ W WYNIKU SPIĘTRZANIA SIĘ MAS SKALNYCH W POSTACI FAŁD I PŁASZCZOWIN.( np. Karpaty, Himalaje)
GÓRY ZRĘBOWE POWSTAJĄ W WYNIKU PIONOWEGOPRZEMIESZCZANIA MAS SKALNYCH WZDŁUŻ USKOKU.(np. Sudety, Harz )
GÓRY WULKANICZNE TWORZĄ SIĘ W NASTĘPSTWIE OBFITYCH ERUPCJI WULKANICZNYCH.(np. góry Hawajów, góry Islandii )

BAZALT – skała pochodzenia magmowo-wylewnego
GRANIT – skała pochodzenia magmowo-głębinowego
GLINA – skała osadowa pochodzenia fizycznego
KREDA – skała osadowa pochodzenia organicznego
SÓL KAMIENNA – skała osadowa pochodzenia chemicznego
MARMUR – skała przeobrażona

PAŃSTWA PRZEZ KTÓRE PRZECHODZI RÓWNIK TO:
- Indonezja
- Kenia
- Zair
- Ekwador
- Brazylia

PAŃSTWA PRZEZ KTÓRE PRZECHODZI ZWROTNIK RAKA TO:
- Chiny
- Indie
- Arabia Saudyjska
- Egipt
- Libia
- Algieria
- Mauretania
- Meksyk

PAŃSTWA PRZEZ KTÓRE PRZECHODZI ZWROTNIK KOZIOROŻCA TO:
- Australia
- Madagaskar
- RPA
- Botswana
- Namibia
- Brazylia
- Paragwaj
- Argentyna
- Chile

SKĄD POCHODZI?
HERBATA – CHINY
KUMYS – MONGOLIA
RUM – KUBA
KONIAK – FRANCJA
WYSOKOŚĆ WZGLĘDNA – od podstawy góry
WYSOKOŚĆ BEZWZGLĘDNA – od poziomu morza

PARK NARODOWY YELLOWSTONE – STANY ZJEDNOCZONE
PARK NARODOWY SERENGETI – TANZANIA
PARK NARODOWY STORA SJOFALLETS – ZWIĄZEK AUSTRALIJSKI
PARK NARODOWY FIORDÓW – SZWECJA
PARK NARODOWY ULURU – NOWA ZELANDIA
PARK NARODOWY CEWENNES – FRANCJA
PARK NARODOWY IGUACU – BRAZYLIA
WIGIERSKI PARK NARODOWY – POLSKA

DO KRAJOBRAZÓW STREFOWYCH ZALICZAMY:
- krajobraz lasu równikowego
- krajobraz wysokogórski
- krajobraz sawanny w Sudanie
- krajobraz tundry

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PARKÓW:
żubr – Białowieski Park Narodowy
kozica, krokus, szarotka – Tatrzański Park Narodowy
zjawiska krasowe, Prądnik – Świętokrzyski Park Narodowy
ruchome wydmy, latarnia Czołpino – Słowiański Park Narodowy
Puszcza Jodłowa, gołoborza, Brama Krakowska, Klasztor Kamedułów –Park Ojcowski
orzeł bielik, wybrzeże klifowe – Woliński Park Narodowy
Połonina Wetlińska – Bieszczadzki Park Narodowy
Przełom Dunajca – Pieniński Park Narodowy
Śnieżne Kotły – Karkonoski Park Narodowy
Błędne Skały – Góry Stołowe

SIATKA MOLLWEIDEGO – równoleżniki są liniami prostymi. Południki mają różny kształt i różną długość .( np. mapa świata)STOSOWANA CZĘSTO DO PREZENTACJI ZJAWISK STREFOWYCH
SIATKA MERKATORA – równoleżniki i południki są liniami prostymi, prostopadłymi
względem siebie.
SIATKA AZYMUTALNA W POŁOŻENIU UKOŚNYM – równoleżniki i południki są liniami krzywymi.
AZYMUTALNA W POŁOŻENIU BIEGUNOWYM – równoleżniki są współśrodkowymi okręgami, a południki liniami prostymi , zbieżnymi na biegunie
(np. mapa Morza Arktycznego lub Antarktydy)

POŁUDNIKI WSKAZUJĄ PÓŁNOC I POŁUDNIE, A RÓWNOLEŻNIKI WSCHÓD I ZACHÓD.
KULISTEJ POWIERZCHNI NIE DA SIĘ PRZEDSTAWIĆ NA PŁASZCZYŹNIE BEZ ZNIEKSZTAŁCEŃ.
SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNĄ OKREŚLAMY ZA POMOCĄ RÓWNOLEŻNIKÓW. SZEROKOŚĆ MIERZYMY W STOPNIACH, MINUTACH I SEKUNDACH ( 1stopień =60 min , 1 min = 60 sek.)

SIATKA GEOGRAFICZNA jest to: układ południków i równoleżników na powierzchni Ziemi.
SIATKA KARTOGRAFICZNA to: obraz siatki geograficznej na płaszczyźnie.

ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY POŁUDNIKAMI ZMIENIA SIĘ WRAZ Z SZEROKOŚCIĄ GEOGRAFICZNĄ. NA RÓWNIKU JEST NAJWIĘKSZA, A NA BIEGUNIE MALEJE DO ZERA .( 1 stopień dł. geograficznej na równoleżniku odpowiada 68,5 km)

KOLEJNE RÓWNOLEŻNIKI SĄ OD SIEBIE ODDALONE JEDNAKOWO.
(1 stopień szer. geograficznej = 111,2 km. ; 1 min. szer. geograficznej = 1,85 km.)

POZIOMICE – są to linie łączące punkty o tych samych wysokościach
POZIOMICA + KOLORY = MAPA HIPSOMETRYCZNA(, czyli fizyczna)
FORMY TERENU MOGĄ BYĆ WYPUKŁE I WKLĘSŁE
ODZOROWANIE KARTOGRAFICZNE – jest podstawą każdej mapy, stanowi jej szkielet konstrukcyjny( odwzorowania dzielimy na płaszczyznowe, stożkowe, walcowe i umowne – pochodne od trzech poprzednich)
MAPA GEOLOGICZNA – przedstawia skład oraz budowę geologiczną pewnego odcinka skorupy ziemskiej zwykle zawiera przekrój i profil geologiczny
NAJSTARSZA MAPA – ma ok.3500 lat , pochodzi z Mezopotamii, wykonana na tabliczce glinianej.
PIERWSZA MAPA DRUKOWANA – pochodzi sprzed 500 lat
MAPA OGÓLNOGEOGRAFICZNA – uwzględniająca wiele elementów środowiska geograficznego, wśród nich wyodrębnia się dwie grupy : hipsometryczne i polityczne
PODZIAŁ MAPY WEDŁUG SKALI – małoskalowe, średnioskalowe, wielkoskalowe (topograficzne i przeglądowe)
MAPA PRZEGLĄDOWA – mapa ogólnogeograficzna( skala mniejsza od 1 : 200000)
MAPA TOPOGRAFICZNA – mapa w dużej skali 1 : 200000 i większej
GENERALIZACJA MAPY – uogólnienie treści mapy
MAPA NAWIGACYJNA – sporządzane w odwzorowaniach wiernokątnych
MAPA RADIOWA I LOTNICZA - w odwzorowaniach wiernoodległościowych
MAPA UŻYTKOWANIA ZIEMI – w odwzorowaniach wiernopolowych
MAPA TEMATYCZNA – sporządza się je na podkładzie zawierającym wybrane elementy, treści mapy ogólnogeograficznej. Mogą one dotyczyć zjawisk przyrodniczych,
Gospodarczo – społecznych, kształtowania i ochrony środowiska ,człowieka.
KARTOGRAM – mapa schematyczna
KARTOZNAWSTWO –( mapoznawstwo) nauka o mapach
BIEGUNY – miejsca przecięcia kuli ziemskiej przez oś ziemską

WYMIARY ZIEMI:
- powierzchnia – 510 mln km
- obwód – 40 000 km
- promień – 6371 km

KARTOGRAFIA – nauka i technika zajmująca się sporządzaniem i wyzyskiwaniem map, stanowi dział geodezji , obejmuje kartografię matematyczną , topografię, redakcję i opracowania map, reprodukcję kartograficzną, kartografikę, kartoznawstwo, kartometrię
TOPOGRAFIA –dział geodezji zajmujący się wykonywaniem pomiarów sytuacyjno – wysokościowych w celu sporządzania map topograficznych, jak również jest to zespół cech zewnętrznych terenu, takich jak rzeźba terenu, zabudowa, droga, itp.

POWIERZCHNIE:
- Ocean Spokojny – 178,7 mln km
- Ocean Atlantycki – 106,3 mln km
- Ocean Indyjski – 76,2 mln km
- Azja – 40 mln km
- Afryka – 30 mln km
- Ameryka Północna – 24 mln km
- Ameryka Południowa – 18 mln km
- Antarktyda – 14 mln km
- Europa – 10,5 mln km
- Australia i Oceania – 8,5 mln km

MAPA – jest to płaski obraz powierzchni ziemi przedstawiony w zmniejszeniu w sposób umowny i matematycznie określony, rozróżnia się mapy ogólnogeograficzne( od skali – topograficzne, przeglądowe ; od treści – fizyczne, administracyjne ; tematyczne.

PODZIAŁKA LICZBOWA – 1 : 400000
PODZIAŁKA MIANOWANA – 1: 400000 , skreślamy 5 zer i wychodzi, że 1cm = 4 km
PODZIAŁKA LINIOWA – na wykresie

JAK OBLICZYĆ?
1. ODLEGŁOŚĆ RZECZYWISTĄ – skala mapy = 1: 7 500 000, skreślamy 5 zer i wychodzi, że 1cm=75km, wtedy te 75km(wielkość 1cm na mapie mnożę razy
odległość na mapie i wychodzi odległość rzeczywista
2. ODLEGŁOŚĆ NA MAPIE – odległość rzeczywista wynosi, np.400km, a skala
1:4 000 000, to następnie skreślamy 5 zer, i 400 km (odległość rzeczywista)dzielimy przez 40 km( wynik z podziałki)i wychodzi odległość na mapie
3. SKALA MAPY – odległość rzeczywistą dzielę przez odległość na mapie, następnie
dodaję 5 zer i wychodzi skala mapy.