Analiza porównawcza wiersza Tetmajera ,,Nie wierzę w nic” i Leopolda Staffa „Kowal” pod kątem dwóch poetów i dwóch postaw wobec życia.

Leopold Staff to obok Kasprowicza, Leśmiana i Tetmajera jeden z najwybitniejszych poetów młodopolskich, co więcej, poeta uznany nie tylko w epoce, w której rozkwitł, ale i w dwudziestoleciu międzywojennym oraz czasach powojennych. Należał do drugiego pokolenia poetów Młodej Polski. Skamandryci mieli go za swojego mistrza (w słynnym wierszu ?But w butonierce? wspomniał go Bruno Jasieński).

Poezję Leopolda Staffa bardzo mocno naznaczyła filozofia Nietzschego i franciszkanizm. Stąd w jego wierszach mowa o ideale mocy, projekcie człowieka scalonego. Mnóstwo w tej twórczości myśli chrześcijańskiej, refleksji nad naturą boską, pochwały życia, prostych wartości ludzkich wyrażonych w wyrafinowanej niekiedy formie. Staff wątpi również w Boga, by uwierzyć w człowieka ? ta dychotomia będzie stale obecna w jego poezji. Poezja Staffa to przede wszystkim świadectwo zachowywania męstwa, równowagi ducha w trudnych chwilach.

Jest to ukazane w jego wierszu pod tytułem ?Kowal?. Już sam tytuł symbolizuje ciężką pracę. Podmiot liryczny ma świadomość, iż jego dusza, osobowość, serce są bezkształtną masą, chce ją ukształtować, ma świadomość, że dzieło, które przyszło mu wykonać, jest dziełem trudnym, ale koniecznym. Praca jest tu źródłem satysfakcji, radości. Ukazany jest również kult siły i afirmacja działania, którą propagował Nietzsche. W utworze jest to podwójny proces ? burzenia i budowania. Człowiek, który chce się zmieniać i rozwijać musi także umieć bezwzględnie odrzucić to, co w nim samym jest niedoskonałe.

Podmiot liryczny ?Kowala? chce wykuć swoje serce jako mężne, dumne, silne, ale gdy okaże się ono zbyt słabe gotów jest je zniszczyć. Ta deklaracja zamyka sonet, ale logika obrazu kuźni podpowiada, że procesy formowania są tu odwracalne, kowal może swoje dzieło przetopić i wykuć na nowo, ukształtować swoje wnętrze tak, aby spełniało nietzscheański postulat: bądźcie twardzi.

W wierszu została zastosowana liryka bezpośrednia, podmiot liryczny występuje w pierwszej osobie liczby pojedynczej.

?Kowal? Staffa stoi w opozycji do innych utworów tej epoki. Łatwo można zauważyć tę różnicę zestawiając go z wierszem Kazimierza-Przerwy Tetmajera ,,Nie wierzę w nic?. Kazimierz Przerwa-Tetmajer to najpopularniejszy autor ostatniego dziesięciolecia XIX wieku. Znany jako poeta końca wieku, schyłkowiec, ten, który jako pierwszy tak dosadnie dał wyraz młodopolskiemu kryzysowi światopoglądowemu oraz nastrojom mu towarzyszącym. Czołowy dekadent literatury polskiej (choć sam nie do końca zgadzał się na ten tytuł),w swojej poezji prezentował postawę melancholijnej bierności. Smutek i niewiara zaciążyły nad cała jego twórczością, dla której zaplecze filozoficzne odnalazł u Schopenhauera. Pesymistyczna koncepcja człowieka całkowicie podległego prawom natury, którego jedynym przeznaczeniem jest cierpienie, zaowocowała niezgodą na wszelką formę aktywności, ucieczką w niebyt. Tęsknota za nirwaną, stanem ?nieistnienia? to ważny element twórczości tego poety.

W wierszu ?Nie wierzę w nic? dał wyraz tej tęsknocie. Sam tytuł można traktować jako manifest dekadentyzmu. Podmiot liryczny jest rozgoryczony, świadomość bezsilności doprowadza go do szału. Nie ma zapału, brak mu woli życia, w nic nie wierzy (nihilizm). Marzenia porównuje do posągów stojących na piedestale - podmiot zrzuca je w "śmiecie niepamięci", po czym depcze. Nie widzi celu w swoich działaniach, odrzuca bezsens własnej egzystencji.

Podmioty liryczne łączy chwilowe działanie. Kowal jednak nie przejmuje się niepowodzeniami, podczas gdy bohater drugiego wiersza niszczy swoje dzieło i zrezygnowany niepowodzeniem wyraża niechęć do podjęcia ponownej pracy. Towarzyszy mu ból, poczucie bezsilności i bezsensu, łzy. Z kolei kowal zawzięcie dąży do ideału, ma w sobie wiele męstwa i silnej woli. Nie zważa na porażki, próbuje dalej.

Wiersze te ukazują przepaść między ideologią dwóch poetów, mimo, że wzorowali się oni na tych samych filozofach. W utworach Staffa wyrażana jest chęć do pracy, ukazana równowaga ducha, chęć zmieniania świata, podczas gdy u Tetmajera widać skrajny dekadentyzm, bezsilność i niechęć do podjęcia pracy.