Kręgi kulturowe i ich rola we współczesnym świecie na przykładzie wybranego kręgu kulturowego

Zanim przejdę do opisu konkretnego kręgu kulturowego należałoby napisać czym w ogóle jest krąg kulturowy. A więc:
Krąg kulturowy - Jest to wspólnota posługująca się tym samym systemem wartości [religia oraz tradycja], tym samym [podobnym] językiem, oraz o podobnej historii [przeszłości].

Wyróżnia się około 12. kręgów kulturowych:

- krąg angloamerykański
- krąg europejski
- krąg wschodniosłowiański
- krąg chiński
- krąg indyjski
- krąg islamski
- krąg australijski
- krąg japoński
- krąg latynoamerykański
- krąg pacyficzny
- krąg Afryki Subsaharyjskiej
- krąg Azji Południowo-Wschodniej

Chciałabym dziś opisać krąg Latynoamerykański czyli inaczej mówiąc krąg Ameryki Łacińskiej.
Ameryka Łacińska, America Latina, region społeczno-geograficzny świata, obejmujący całą Amerykę Południową i część Ameryki Północnej - Amerykę Środkową i Meksyk. Zasadnicze piętno na kulturowe oblicze dzisiejszej Ameryki Południowej wywarli odkrywcy i zdobywcy, którzy przybyli przede wszystkim z Półwyspu Iberyjskiego których języki zaliczane są do grupy języków romańskich. Dlatego Ameryka Południowa wraz z Ameryką Środkową oraz wyspami Morza Karaibskiego nazywane są Ameryką Łacińska. Tylko nieliczne obszary tej części świata mogą być określane jako ?kraje indiańskie?. W Ameryce Łacińskiej, zróżnicowanej geograficznie, politycznie, gospodarczo, ludnościowo i kulturowo, wyróżnia się subregiony geograficzno-gospodarczo-polityczne: Meksyk, Amerykę Centralną, kraje andyjskie (Ekwador, Kolumbia, Wenezuela, Peru, Chile, Boliwia), kraje La Platy (Argentyna, Paragwaj, Urugwaj), Brazylię. Region karaibski (Gujana, Antyle) uważa się obecnie za odrębną strefę, która należy do Ameryki Łacińskiej na zasadzie federacyjnej. Wyodrębnia się także 3 wielkie regiony kulturowe: hispanoamerykański, brazylijski i karaibski.

Mapa Ameryki Łacińskiej obejmująca kraje gdzie używane są języki hiszpański, portugalski i francuski.

Ludność Ameryki Łacińskiej w 24% stanowią Metysi, tj. mieszańcy Europejczyków z Indianami, 43% - to ludność biała, zamieszkująca w większości w tzw. ?białych? państwach, tj. Argentynie, Urugwaju i Chile, 12% stanowią Mulaci, mieszańcy białych i Afrykańczyków, a 8% - Murzyni. Około 100000 brazylijskich Indian żyje w izolowanych grupach, zapewne długo jeszcze bez szans na zachowanie swej kulturalnej odrębności.
Po odkryciu Ameryki w 1492r. ciągnęli do niej Hiszpanie i Portugalczycy, aby zawładnąć zamorskimi bogactwami. Oni to zniszczyli rodzimą kulturę indiańską i podzielili kontynent między siebie: terytorium dzisiejszej Brazylii opanowała Portugalia, resztą zawładnęli Hiszpanie. Dlatego też niemal we wszystkich państwach Ameryki Łacińskiej panuje język hiszpański w Brazylii natomiast ? portugalski. Języki te jednak nieco różnią się od języków krajów macierzystych.
Kościół katolicki efektywnie prowadził działalność misyjną, tak że Ameryka Południowa jest kontynentem najbardziej katolickim. Jedynie 5% ludności stanowią protestanci. Dzisiaj coraz bardziej i coraz liczniej szerzą się kulty będące mieszaniną afrykańskich i indiańskich tradycji oraz europejskiej ideologii.

Na terenie Ameryki Łacińskiej znajdują się łącznie 33 państwa i 14 terytoriów zależnych, o łącznej powierzchni około 20,6 mln km2. Amerykę Łacińską zamieszkuje około 473 mln mieszkańców (1995), którzy stanowią mieszankę Europejczyków, Indian, Afrykanów, Azjatów oraz wielu ich krzyżówek, m.in: Metysów, Mulatów, Zambosów, Kabokli. Państwa Ameryki Łacińskiej - pomijając niektóre angielsko-, francusko- i holenderskojęzyczne wyspy Antyli oraz Gujanę - związane są historycznie, kulturowo i językowo przede wszystkim z państwami Półwyspu Iberyjskiego - Hiszpanią i Portugalią - od którego cały region nazywano Iberoameryką. Nazwa Ameryka Łacińska, pochodzi z języka francuskiego została wprowadzona w XIX w.

W okresie poprzedzającym kolonizację europejską na obszarze Ameryki Łacińskiej istniały duże państwa: Azteków na terenie dzisiejszego Meksyku oraz Inków na obszarach dzisiejszej Boliwii, Ekwadoru, Kolumbii i Peru. 12 października 1492 K. Kolumb dopłynął do wyspy Guanahani (obecnie Waiting Island w grupie Bahamów) zapoczątkowując europejską eksplorację Ameryki.

Peru, ruiny inkaskiego miasta Machu Picchu

W dzisiejszych czasach region Ameryki Łacińskiej odgrywa znaczącą rolę w gospodarce międzynarodowej.
Od czasów kolonialnych region pełnił rolę dostawcy surowców, artykułów żywnościowych, jak cukier, kawa, mięso, banany do krajów uprzemysłowionych. W latach 1930-1970 Ameryka Łacińska podjęła próbę zmiany roli peryferii narzuconej przez międzynarodowy system gospodarczy. W latach 50. państwa regionu realizując koncepcję substytucji importu wypracowaną w ramach działalności Komisji Gospodarczej Ameryki Łacińskiej i Karaibów (Comisión Económica para Am?rica Latina y el Caribe - CEPAL) skoncentrowały swoje wysiłki na rozwoju przemysłu narodowego oraz integracji wewnątrz regionalnej.
W początku lat 80. model ekonomiczny oparty na substytucji importu i ochrony rynku wewnętrznego przestał jednakże być funkcjonalny. Było to związane z przemianami zachodzącymi w gospodarce światowej oraz trudnościami adaptacyjnymi większości instytucji krajów latynoamerykańskich do nowych uwarunkowań globalnych. Ameryka Łacińska doznała załamania gospodarczego, które zostało spowodowane kryzysem zadłużeniowym.
Nowe warunki dla rozwoju integracji powstały w początkach lat 90. wraz z wprowadzeniem zasad gospodarki neoliberalnej. W dekadzie lat 90. wzrosły wskaźniki eksportu rzeczywistego państw latynoamerykańskich, osiągając nienotowane do tej pory wartości, średnio 8,9%. Główny udział w wysokich wskaźnikach eksportu miał Meksyk, w 1999 r. połowa dóbr eksportowanych przez region pochodziła z Meksyku. Proces ten jednak nie wpłynął znacząco na udział Ameryki Łacińskiej w eksporcie światowym, który był niski i nie przekraczał 5%.
Państwa latynoamerykańskie eksportują przede wszystkim produkty przemysłu rolno-spożywczego, energetycznego i wydobywczego, a także wyroby tradycyjne (odzież), a ostatnio również produkty przemysłu elektronicznego. Istotnym czynnikiem wpływającym na wzrost wymiany handlowej i jej dywersyfikacji jest rozwój handlu pomiędzy państwami regionu oraz integracja międzyregionalna.

W latach 50. Ameryka Łacińska miała udział w 12,4 % eksportu światowego, w 1960 wartość spadla do 7,7%, w 1970 wyniosła 5,5%, w 1980 5,4%, w 1990 osiągnęła 4,2%

W obecnej dekadzie następuje ewolucja w sferze stosunków handlowych Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Wzrost gospodarczy USA, Japonii, oraz wzrost popytu wewnętrznego w Chinach oraz państwach Azji i Pacyfiku wpływa poprzez wzrost obrotów handlowych z tymi podmiotami, na lepszą kondycję gospodarczą Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Światowy wzrost gospodarczy, zwiększenie udziału Chin, Indii i innych gospodarek Azji i Pacyfiku, poprawiło możliwości wymiany handlowej krajów Ameryki Południowej, która zanotowała w latach 1990-2005 wzrost na poziomie 31%, w tym samym okresie Meksyk na poziomie 22%.
Wzrost popytu w państwach rozwiniętych spowodował zwyżkę cen surowców eksportowanych przez kraje latynoamerykańskie i karaibskie. W ciągu ostatnich dwóch lat wzrosło zapotrzebowanie na soję, mączkę rybną, wełnę, masę drzewną, rudy żelaza, miedź i ropę naftową. W 2004 r. wzrost wymiany towarowej w Ameryce Łacińskiej spowodowany był wzrostem wymiany dóbr w sektorze kopalin i sięgnął poziomu 40%. Wzrost nastąpił także w eksporcie produktów przemysłowych ? 21% oraz rolniczych ? 11%. Należy mieć jednak świadomość, że głównym czynnikiem wpływającym na wzrost wartości eksportu państw latynoamerykańskich była zwyżka cen na rynkach światowych. Region w efekcie rozwoju gospodarczego podporządkowanego zasadom wolnego rynku wrócił do tradycyjnej roli dostawcy nieprzetworzonych surowców oraz żywności. Pełni także rolę zaplecza energetycznego, poprzez fakt posiadania bogatych zasobów ropy naftowej, gazu ziemnego oraz białej energii.

Gospodarka Ameryki Łacińskiej i Karaibów osiągnęła w 2005 r. wzrost na poziomie 4,3%, utrzymując tym samym notowane od trzech lat tendencje zwyżkowe. Produkt Narodowy Brutto na osobę zanotował wzrost na poziomie 3%. Nastąpił nieznaczny spadek bezrobocia z 10,3% w 2004r. do 9,3% w roku 2005. Skala ubóstwa zmniejszyła się z 44% w 2002 r. do 40,6% w 2005 r. Rezultaty te są efektem korzystnych tendencji w gospodarce światowej, która zanotowała wzrost 3,5% w roku 2005.

Drugim bardzo ważnym działem życia współczesnego w którym Ameryka Łacińska odgrywa ważną rolę jest turystyka.
Poza plażami Wysp Karaibskich i Ameryki Środkowej (Acapulco), niewątpliwie największą atrakcją dla turystów z całego świata są pozostałości świadczące o bogatej kulturze Indian w czasach prekolumbijskich. Jednym z bardzo często odwiedzanych przez turystów miejscem jest Ekwador. Ekwador leży na środku ziemi, na co wskazuje jego nazwa. ?Ekwador? to słowo, które po hiszpańsku znaczy ?równik?, a równik przecina kraj kilkadziesiąt kilometrów na północ od stolicy - Quito.

Tereny Ekwadoru zamieszkane są przez ludzi od co najmniej 10 tys. lat. Niestety, niepiśmienni Indianie nie zostawili wielu świadectw historii tych terenów. Większość naszej wiedzy o czasach przedkolonialnych pochodzi z przekazów ustnych spisywanych przez kolonizatorów. Wiadomo, że w XV w. tereny te dostały się w orbitę władzy Inków, rządzących ze stolicy w Cusco (dzisiejsze Peru). Było to prężne państwo podporządkowane wojownikom inkaskim, na czele których stał Sapa Inka ? ich władca i bóg.
Inkowie odcisnęli swe piętno na całym obszarze andyjskim ? zbudowane przez nich drogi używane są do dziś, na gruzach wybudowanych przez nich miast powstały miasta kolonialne, a na ich miejscu miasta współczesne. Wiele kolonialnych domów wybudowanych zostało z kamienia pochodzącego z inkaskich świątyń.
Większość turystów jako cel swojej podróży w Ekwadorze wybiera najsłynniejsze wyspy tego kraju ? Wyspy Galapagos. Słyną one ze swojej unikalnej endemicznej fauny, rozsławionej przez Karola Darwina. Niektórzy turyści, przybywający na te tropikalne, wulkaniczne wyspy nie odwiedzają nawet kontynentalnej części Ekwadoru, inni jednak postanawiają przyjechać przy okazji do Quito, wejść na Cotopaxi lub zobaczyć las równikowy.
Innymi znanymi i bardzo często odwiedzanymi miejscami w Ameryce Łacińskiej są również Boliwia, Filipiny, Indonezja, Kenia, Kolumbia, Malawi, Mozambik, Tanzania, Zambia czy Zimbabwe.
Z krajów latynoamerykańskich sprowadzane są różne nie spotykane w innych miejscach materiały. Należą do nich: alpaka, ca?a flecha, drzewo sandałowe, drzewo żelazne, dzika oliwka, figue, heban, junco, mahoń, mukwa, palma ilala, palma kokosowa, ryba mero, serpentynit, tagua, tik (drzewo teakowe), totumo (drzewo kalebasowe), wełna lamy czy werregue. Są to oczywiście materiały często dla nas nie znane pod podanymi nazwami lub po prostu nie znane nam w ogóle. Mnie jednak zaciekawiła ryba mero o której chce krotko napisać.
Z hiszpańska zwana mero, po polsku ? granik; należy do rodziny ryb strzępielowatych. Zamieszkuje ciepłe, głębinowe wody Oceanu Spokojnego ? zdarza się, że przebywa nawet na głębokości 400 m, choć na ogół preferuje miejsca płytsze, tak do 200 m. Granik do małych nie należy ? może osiągać ponad metr długości, a co za tym idzie ? całkiem przyzwoitą wagę, przekraczającą czasem 100 kg. Mięso mero należy do największych morskich rarytasów ? jest lekkostrawne, delikatne w smaku i konsystencji, a przy tym niezwykle bogate w cenne składniki odżywcze. Często polecane przy różnorakich dietach. Mero to nie tylko smakowite mięso. To świetnie poddająca się obróbce łuska, z której wyrabia się biżuterię i inne ozdoby. Łuska dobrze się barwi i dlatego powstające z niej przedmioty zachwycają różnorodnością barw i odcieni. Są przy tym niezwykle lekkie i delikatne. Utalentowani kolumbijscy artyści łączą łuskę granika z nitkami pochodzącymi z włókien egzotycznych roślin, oprawiają ją czasem w metal, czy komponują z nasionami, koralikami, bądź gładkimi drewienkami. Powstają wówczas przedziwne, urzekające lekkością i egzotycznym wyglądem kolczyki, naszyjniki, czy broszki.

Występowanie konkretnych zjawisk kulturowych w pewnym kręgu kulturowym jest przypadkowe i to właśnie ta przypadkowość powoduje iż są atrakcyjne zarówno turystycznie jak i gospodarczo odgrywając znaczną rolę we współczesnym świecie kulturowym. Ciekawość świata i egzotyka Ameryki Łacińskiej przyciąga turystów i poprawia gospodarkę w krajach tego regionu. Mimo tego bardzo często występuje tutaj biedota i niedożywienie ludzi o czym nie mówi się tak chętnie jak o walorach turystycznych zapominając iż status społeczny jest integralną częścią kultury danego kręgu.