Metody pracy opiekuńczo - wychowawczej w świetlicy szkolnej

1. Co to jest świetlica szkolna?
Świetlica szkolna jest to wewnątrzszkolna placówka opiekuńczo - wychowawcza, która wspomaga i uzupełnia pracę szkoły we wszystkich jej zakresach: opieki, oddziaływań wychowawczych i dydaktycznych, jak i zabiegów terapeutycznych. Pozwala ona uczniom na uczestniczenie w wielu interesujących zajęciach oraz na odrabianie ich prac domowych. Ze świetlicy korzystają zazwyczaj ci sami uczniowie, przede wszystkim z najmłodszych klas. Przyjmuje się, iż pierwszeństwo w korzystaniu ze świetlicy mają dzieci w jakiś sposób zaniedbane oraz wykazujące trudności w nauce, lecz prawidłowo działająca świetlica szkolna nie powinna ograniczać jedynie do tej wąskiej grupy uczniów.

2. Cele tworzenia świetlic szkolnych.
- Odpoczynek - regeneracja sił fizycznych i psychicznych,
- Rozrywka - wyzwalana przyjemne emocje,
- Rozwijanie indywidualnych zdolności i zainteresowań,

3. Funkcje pełnione przez świetlice szkolne.
Do funkcji pełnionych przez świetlice szkolne zalicza się:
- Funkcja opiekuńcza - czuwanie nad zdrowiem, bezpieczeństwem oraz właściwym rozwojem dzieci;
- Funkcja profilaktyczna - stymulowanie procesów rozwojowych dzieci przez ich własna aktywność i inicjatywę;
- Funkcja reedukacyjna - działanie prowadzące do wyrównywania braków, korygowania wad oraz nieprawidłowości rozwojowych z wcześniejszych lat życia;
- Funkcja kompensacyjna - wyrównywanie niedostatków środowiska rodzinnego życia;

4. Zasady obowiązujące w pracy świetlicy szkolnej.
W pracy świetlicy obowiązują następujące zasady:
- Zasada motywacji - uczniowie zmotywowani do uczestnictwa w atrakcyjnych zajęciach mają możliwość zaspokojenia swojej potrzeby swoich doznań emocjonalnych, nie jest konieczne namawianie ich do pójścia na spacer czy obejrzenia filmu;
- Zasada aktywności - wzbudzanie u wychowanków ich własnej inicjatywy - wszystkie metody bazujące na działaniu i samodzielnym angażowani się mobilizują do aktywności;
- Zasada indywidualizacji - indywidualne podejście do dziecka, znajomość jego potrzeb, zdolności, zainteresowań; wszystkie oddziaływania wychowawcze należy dostosować do indywidualnych możliwości ucznia jak i całej grupy;
- Zasada poglądowości - przykładami środków poglądowych są: film, ilustracja, itp., uczniowie posługują się tutaj wzrokiem, dotykiem, słuchem, węchem;
- Zasada systematyczności - zajęcia należy dokładnie planować i dbać, aby były one ze sobą powiązane;
- Zasada swobody - wychowawca powinien inicjować i zachęcać uczniów do zajęć w taki sposób, by brali w nich udział z własnej woli;
- Zasada atrakcyjności - wychowawca musi doskonalić swoją metodykę pracy w atrakcyjne formy działań;
- Zasada higieny i bezpieczeństwa - przestrzeganie zasad BHP;

5. Metody pracy w świetlicy szkolnej.
Pierwszy podział:
- Metoda pracy grupowej - praca w zespołach angażuje wszystkich uczniów umożliwiając im wykazywanie się;
- Metoda pracy indywidualnej - podczas zajęć indywidualnych uczeń sam wybiera sobie zadania i je wykonuje, w czym może pomagać mu wychowawca; przykładem takich zajęć może być czytanie książek, czasopism, wykonywanie elementów dekoracyjnych;
- Metoda pracy masowej - zajęcia takie angażują wszystkich uczniów ze świetlicy, np. udział w koncercie, rozgrywkach sportowych, w konkursach;

Drugi podział:
1. Metody zajęć praktycznych - wykorzystywane we wszystkich formach pracy, posiadają różny charakter w zależności od założonych celów, są to:
- Techniki plastyczne, teatr lalek, uczestnictwo w zespole tanecznym - kształtuje to wrażliwość estetyczną;
- Zabawy i gry dydaktyczne, konkursy - kształtują zdolności intelektualne uczniów;
- Imprezy, uroczystości, działalność społecznie użyteczna - kształtują patriotyczne uczucia uczniów, uczą zachowań prospołecznych;
- Ćwiczenia, sporty oraz wycieczki - rozwój sprawności fizycznej uczniów;

2. Metody oglądowe - służą pogłębianiu i utrwalaniu wiadomości, przykładem mogą tu być:
- Przedmioty,
- Fotografie,
- Mapy,
- Tablice,
- Przeźrocza,

3. Metody werbalne:
- Pogadanka,
- Dyskusja,
- Opowiadanie bajek, różnych przygód, wrażeń,
6. Główne zadania świetlicy szkolnej.

- Pomoc w nauce oraz tworzenie warunków i przygotowywanie do samodzielnej nauki i pracy umysłowej;
- Organizacja gier, zabaw ruchowych i innych zajęć zarówno na terenie szkoły, jak i na świeżym powietrzu;
- Wykrywanie i rozwijanie u uczniów uzdolnień i zainteresowań oraz organizacja odpowiednich zajęć;
- Dbanie o uczestnictwo uczniów w kulturze - udział w kulturalnej rozrywce, kształtowanie nawyków kultury życia codziennego;
- Upowszechnianie zasad higieny osobistej, czystości i dbałości o zdrowie;
- Rozwój samodzielności i społecznej aktywności;
- Współpraca z rodzicami oraz z nauczycielami uczniów uczęszczających na świetlicę, jak również z placówkami kulturalnymi, sportowymi, itp.

7. Trudności w realizowaniu podstawowych zadań świetlicy.
1. Złe warunki lokalowe.
2. Nadmierna liczebność dzieci w grupie.
3. Brak rozwiązań prawnych dotyczących pobytu dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - dot. Szkół z oddziałami integracyjnymi.
4. Brak higieny i bezpieczeństwa warunków pobytu w świetlicy, wynikający z hałasu, konfliktów, nadmiernej ilości bodźców rodzących stres, pobudzenia, dekoncentracji, ze znużenia.
5. Brak środków finansowych na nowoczesne, higieniczne, estetyczne i atrakcyjne wyposażenie.
6. Brak uregulowań prawnych, które określałyby podstawowe zadania, organizację, warunki lokalowe, zadania nauczyciela.