Referat o Górach Świętkorzyskich

Góry Świętokrzyskie są najstarszymi górami w Polsce. Powstały w czasie kaledońskich ruchów górotwórczych, a ponownie wypiętrzone i sfałdowane zostały w orogenezie hercyńskiej. Położone są w południowo-wschodniej części Polski, w centralnej części Wyżyny Kieleckiej. Najwyższym pasmem Gór Świętokrzyskich są Łysogóry, których szczyt Łysica ma wysokość 612. m n.p.m. Na terenie Gór Świętokrzyskich znajduje się Świętokrzyski Park Narodowy.
Budowa geologiczna
Budowa geologiczna Gór Świętokrzyskich jest bardzo zróżnicowana. Pasmo główne w skład, którego wchodzą m.in. Łysogóry zbudowane są głównie z twardych skał kambryjskich. Na północnych stokach Łysogór występują rumowiska skalne zwane gołoborzami. Ich powstanie związane jest z procesem wietrzenia mrozowego. Wietrzenie to miało miejsce w okresie zlodowacenia południowopolskiego.
Utwory triasowe występują w zachodnim przedłużeniu pasma głównego m.in. w pasmach Dobrzeszowskim i Oblęgorskim. Z osadów jurajskich zbudowane są Grzywy Korzeczkowskie oraz Grząby Bolmińskie. Utwory kredowe spotykane są w zasadzie tylko na obrzeżach Gór Świętokrzyskich. Całe Góry Świętokrzyskie są przykryte utworami czwartorzędu: lessami, glinami, piaskami

Klimat i przyroda
Mimo nieznacznego wzniesienia Gór Świętokrzyskich nad poziom morza panuje w nich dość ostry klimat. Różni się od otaczających je regionów. Średnia temperatura roczna jest o około 1-2 C niższa od temperatury w Warszawie i wynosi 6-7C. Opady są wyższe- ich średnia roczna wynosi 600 – 800 mm osiągając na Świętym Krzyżu nawet 950 mm. Jesienią i wiosną często występują tu przymrozki. Najwyższe szczyty pokryte są śniegiem od listopada do kwietnia. Średni czas utrzymywania się pokrywy śnieżnej to 50-90 dni w ciągu roku. Lato jest stosunkowo krótkie.
Ostry klimat, podobny do warunków panujących w wyższych Karpatach i Sudetach, wpływa na rozwój szaty roślinnej i na życie zwierząt. Stąd spotyka się tu typowo górskich przedstawicieli flory i fauny.Góry Świętokrzyskie pod względem pokrywającej je szaty roślinnej nalezą do dwóch okręgów geobotanicznych (Łysogórski i Chęciński) wchodzących w skład Krainy świętokrzyskiej, która swym zasięgiem obejmuje także tereny przyległe. W okręgu Łysogórskim na jałowych, chłodnych, i wilgotnych,a zarazem ubogich w wapń glebach zachowały się kompleksy leśne w mało zmienionej przez człowieka formie. Wyróżniają się tu dwa główne zespoły leśne: najlepiej zachowany w Polsce bór jodłowy i las jodłowo - bukowy. Są to zespoły typowe dla regla dolnego, który tu zaczyna się od wysokosci\ ok. 320 m n.p.m. W jedlinach gatunkiem dominujacym jest jodła pospolita występująca niekiedy z niewielka domieszka świerka i buka.W warstwie krzewów oprócz podrostów tych drzew rośnie masowo dziki bez koralowy,a runo bogate jest w paprocie. W lasach jodłowo - bukowych oprócz tych drzew występuje domieszka jawora, lipy,klonu i graba. W runie występują żywiec gruczołowaty, paprotnik kolczasty itp. Na gołoborzach rośnie charakterystyczna roślinność mchów, wątrobowców i porostów. W szerokich dolinach występują bory sosnowe. W regionie Chęcińskim na podłożu wapiennym dominują wielkie połacie lasów mieszanych i liściastych złożone przeważnie z buków, lip, jaworów.

Dwupiętrowy system roślinności wyróżnia Góry świętokrzyskie od sąsiednich terenów, a także wpływa na to, że w faunie występują liczne gatunki górskie i borealno - górskie. I tak osobliwością strumieni jest wypławek kątogłowy - robak z rodziny wirków żyjących tylko w górskich potokach.
Z owadów licznie występują biegacze a także dwa chronione gatunki tęczników. Z najpospolitszych płazów możemy spotkać traszki, jaszczurkę żyworodna oraz padalce. Stwierdzono tu ponad 164 gatunki ptaków.
Gnieżdżą się tu między innymi orzechówki i pliszki górskie. Spośród ssaków występuje ryjówka malutka, lis, borsuk, kuna leśna, łasica, sarna, dziki, jelenie i łosie, w ostatnich latach sprowadzono tu także bobry.
Wody
Teren Gór Świętokrzyskich jest działem wodnym dopływów Wisły. Największy obszar zajmują zlewnie: Kamiennej na północy i Nidy na południu. Część obszaru Gór odwadniana jest ponadto przez Opatówkę, Koprzywiankę, Czarną Staszowską oraz Czarną Konecką (dopływ Pilicy). Sieć wodna jest niezależna od przebiegu pasm oraz budowy geologicznej. Tylko Pasmo Jeleniowskie stanowi dział wód między dorzeczami Kamiennej i Nidy. Główny węzeł hydrograficzny ulokowany jest na północ od Pasma Klonowskiego.

Pasma górskie
W skład Gór Świętokrzyskich wchodzi kilkanaście pasm. Są one położone równolegle do siebie, ciągnąc się z zachodu na wschód. Główną oś stanowi ciąg pasm o długości ok. 70 km. Rozpoczyna się on w okolicach Dobrzeszowa na zachodzie. W jego skład wchodzą od zachodu: Pasmo Dobrzeszowskie, Pasmo Oblęgorskie, Wzgórza Tumlińskie, Pasmo Masłowskie, Łysogóry oraz Pasmo Jeleniowskie, które kończy się w okolicach Opatowa. Ciąg ten pocięty jest przełomami rzek: Łosośnej, Bobrzy, Lubrzanki i Słupianki. Na południe od Łysogór znajduje się niewielkie Pasmo Bielińskie. Na terenie Kielc oraz w ich okolicach znajduje się Pasmo Kadzielniańskie.

Szlaki Górskie Gór Świętokrzyskich
 Czerwony nazwany imieniem Edmunda Massalskiego, liczy 105 km długości. Prowadzi z Gołoszyc do Kużniak;
 Czerwony, nazwany imieniem Sylwestra Kowalczewskiego, liczy 18,5 km. Prowadzi z Chęcin do Karczówki,
 Niebieski, nazwany imieniem Edmunda Padechowicza, liczy 69 km. Prowadzi z Chęcin do Łagowa,
 Niebieski, liczy 45,5 km. Prowadzi z Wachocka do Cedzyny
 Zielony, liczy 15 km. Prowadzi z Łagowa do Nowej Słupi,
 źółty, nazwany imieniem Henryka Orlińskiego, liczy 34 km. Prowadzi z Widełek do Szydłowa.
Wzdłuż tych szlaków spotkamy ciekawe pomniki przyrody, najstarsze zabytki bogatej przeszłości regionu i działalności człowieka.

Ciekawe miejsca
Szczególnym miejscem, którym mógłbym polecić do zwiedzenia jest Jaskinia Raj. Podzielona jest na kilka sal. Jest typową jaskinią krasową, rozwiniętą w wapieniach. Słynie z bogatej szaty naciekowej, którą w większości tworzą stalaktyty (jest to naciek jaskiniowy w kształcie wydłużonego sopla, narastającego od stropu jaskini do dołu wskutek wytrącania się węglanu wapnia z kapiącej wody) i stalagmity( są to nacieki jaskiniowe w postaci słupa narastającego od dna jaskini do góry wskutek wytrącania się węglanu wapnia z kąpiącej wody). Miejscami stalaktyty i stalagmity łączą się tworząc stalagnaty. We wstępnej sali można zauważyc piękny stalagmit przypominający sfinksa. Występują tak, że polewy naciekowe. Są to formy pokrywające duże powierzchnie ścian i dna korytarzy, a w obrębie namuliska tworzące niekiedy kilka warstw.
Polewy mogą przybierać bardzo różnorodne postaci: od nacieków pokrytych gęstymi żeberkami poprzez formy nacieku kaskadowego - pola ryżowe -przypominające miniaturę tarasowych upraw ryżu, aż po chropowate pokrywy nacieku wełniastego.
Innym miejscem godnym zwiedzenia jest zamek w Chęcinach. Został on zbudowany na przełomie XIII i XIV w. Zamek składa się z dwóch części: zamku górnego pomiędzy dwoma okrągłymi wieżami i obszernego zamku dolnego z prostokątną wieża w pobliżu, której była studnia. Na zamku górnym znajdował się skarbiec, kaplica i budynek mieszkalny. W 14 wieku w zamku odbywały się zjazdy szlacheckie, tu było miejsce koncentracji wojsk wyruszających na wojnę z Krzyżakami.
Warty zwiedzenia jest też Bałtowski Park Jurajski, w którym można podziwiać naturalnej wielkości rekonstrukcje dinozaurów.
Na terenie gór Świętokrzyskich rośnie najbardziej znany i najstarszy dąb w Polsce – dąb Bartek. Znajduje się w Zagnańsku kolo Kielc.
Dla osób lubiących zimowe sporty są otwarte stoki narciarskie,

Przemysł
Przemysł rozwinięty jest głównie w północnej części województwa Świętokrzyskiego. Najlepiej rozwinięty jest przemysł metalurgiczny, elektrotechniczny, maszynowy, spożywczy i środków transportu. Oprócz tego produkowaną są leki, odzież, obuwie, papier.
Rolnictwo jest słabo rozwinięte. Z gór Świętokrzyskich czerpane są surowce skalne, m.in. marmur, granit.