Wizja zaświatów. Interpretacja „Trenu X” Jana Kochanowskiego i „Urszuli" Bolesława Leśmiana.

Jan Kochanowski był jednym z głównych reprezentantów odrodzenia w Polsce. Napisał wiele utworów lirycznych, głównie pieśni, fraszki, ale także znacznie poważniejsze treny. ?Tren X? należy do ciągu dziewiętnastu utworów żałobnych napisanych przez Kochanowskiego na cześć jego zmarłej córki ? Urszuli.

Pierwszy wers jest apostrofą, po której poznajemy, że Urszulka jest adresatem utworu. Tekst składa się z ciągu pytań zadawanych bezpośrednio jej. Wszystkie wątpliwości podmiotu, którego można utożsamić z autorem wiersza, dotyczą miejsca, w którym aktualnie przebywa jego nieżyjąca córka. Podmiot liryczny przechodzi kryzys religijny. Tak bardzo pragnie choć na chwilkę ujrzeć Urszulkę, że zamierza jej szukać w zaświatach. Kochanowski mówi o różnych wizjach zaświatów. Wspomina nie tylko o chrześcijańskim niebie czy czyśćcu, ale odwołuje się także do antycznych wyobrażeń życia pozagrobowego ? Hadesu. Zastanawia się czy nie przybrała postaci ptaka. Na końcu utworu znajduje się apostrofa, za pomocą której zrozpaczony ojciec prosi Urszulkę o ukazanie się mu przynajmniej we śnie lub jako cień.

Wiersz Bolesława Leśmiana ?Urszulka Kochanowska? to utwór o charakterze mniej podniosłym. Autor ukazuje w nim rozmowę Urszulki z Bogiem. Córka szlachcica z Czarnolasu prosi Stwórcę o stworzenie wizji jej ziemskiego domu. Jako że Bóg pragnął szczęścia Urszulki (?Zrobię dla cię, co zechcesz, byś była szczęśliwa.?) dlatego też zgodził się spełnić to życzenie. Ucieszona Urszulka pobiegła do mieszkania i zaczęła robić porządki. Długo czekała na przybycie rodziców. Kiedy nastał świt usłyszała pukanie do drzwi. Szybko pobiegła je otworzyć, lecz jej oczom nie ukazali się matka z ojcem, lecz Bóg. Ogarnia ją żal i zawód.

Oba utwory pokazują nam, jak odmienne są wizje zaświatów, w zależności od sytuacji opisujących je osób. Widzimy odejście ukochanej osoby do zaświatów staje się oddaleniem, pożegnaniem z kimś bliskim, a więc łączy się z żalem i cierpieniem. Dziecko w obu tekstach ukazane jest natomiast jako osoba niewinna, pełna emocji, samotna. Podmiotowi lirycznemu w obu utworach towarzyszy tęsknota i smutek. Wspólną ich cechą jest jednak to, że oboje mają nadzieję, że spotkają się z ukochaną osobą i będą szczęśliwi.